هفت خان ثبت نام دانش آموزان افغان در مدارس

جامعه ۲۴ -  مدیر خانه کودک شوش با اشاره به ناهماهنگی‌های موجود در تمدید و یا دادن برگه حمایت تحصیلی جدید به دانش آموزان اتباع افغان برای ثبت نام در مدارس ایران، گفت: درحالی آمار میزان برگه‌های حمایت تحصیلی داده شده به دانش آموزان افغانستانی منتشر می‌شود که به علت نوبت دهی دیرهنگام دفاتر کفالت یعنی نوبت دهی در شهریور سال جاری، گروهی از این کودکان وارد چرخه آموزش نشدند چراکه ظرفیت مدارس برای ثبت نام دانش آموز تکمیل شده بود.

  پروین یاری در نشست ماهانه انجمن حمایت از حقوق کودکان که درباره موانع ثبت‌نام کودکان مهاجر افغانستانی در مدارس ایران به صورت پخش زنده از اینستاگرام برگزار شد، اظهار کرد: ناهماهنگی‌های موجود در تمدید برگه حمایت تحصیلی و یا گرفتن برگه جدید برای بچه‌های مهاجر، دیر اعلام کردن چگونگی روند گرفتن مدارک و اطلاع رسانی نامناسب به خانواده‌ها موانعی را برای ثبت نام دانش آموزان افغانستانی در مدارس ایجاد کرده است.

بیشتر بخوانید: تصاویر کازرار" بدون خواهرم به مکتب نمی‌روم "

وی ادامه داد: از سال ۹۴ با فرمان مقام معظم رهبری می‌بایست روند ثبت نام بچه‌های مهاجر افغانستانی در مدارس تسهیل می‌شد، اما اینطور پیش نرفت و در سال‌های گذشته مشاهده کردیم بخشنامه‌هایی که صادر می‌شد نواقص زیادی داشت. از جمله آن وجود نواقصی در مدارک هویتی والدین یا مدارک اقامتی برای گرفتن برگه حمایت تحصیلی از دفاتر کفالت و یا تمدید یک ساله این برگه‌ها بود. این برگه‌ها نیاز به تمدید یک ساله دارند که برای تمدید آن حتما باید والدین حضور داشته باشند که خود مشکلاتی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر اثبات محل سکونت آن‌ها نیاز به ارائه اجاره‌نامه، کارت اقامت و استشهاد محلی دارد و باید محل سکونت آن‌ها اثبات شود تا بتوانند برای بچه‌ها برگه حمایت تحصیلی بگیرند.

یاری با بیان اینکه در شرایط عادی و بدون در نظر گرفتن شرایط پاندمی کووید ۱۹، ارائه کارنامه مدرسه با مهر آموزش و پرورش برای تمدید برگه‌های حمایت تحصیلی لازم است، تصریح کرد: بسیاری از بچه‌ها در مدارس خودگردان درس خوانده‌اند و کارنامه‌ای با مهر آموزش و پرورش ندارند که این مسئله خود مانعی برای گرفتن برگه حمایت تحصیلی است. از سوی دیگر چگونگی اطلاع‌رسانی این روند برای گرفتن برگه حمایت تحصیلی به خانواده‌ای که دسترسی به این اطلاعات ندارد نیز مهم است.

وی شلوغ بودن، تعداد کم و وقت‌دهی دیرهنگام دفاتر کفالت را از دیگر مشکلات گرفتن برگه حمایت تحصیلی دانست و افزود: در سال جاری بخشنامه جدیدی تحت عنوان "اصلاح بخشنامه ثبت‌نام کودکان مهاجر در مدارس" ابلاغ شد که برخی اسم آن را بخشنامه "بازگشت به فرمان رهبری" گذاشته‌اند. این بخشنامه شامل ۹ بند است که بسیاری از موارد به ویژه موارد مربوط به مدارک هویتی را پوشش می‌دهد. برای مثال طبق یکی از بند‌ها اگر یکی از اعضا خانواده در حال تحصیل در مدرسه باشد و برگه حمایت تحصیلی گرفته باشد باقی بچه‌ها نیز می‌توانند این برگه را دریافت کنند، اما باز هم در عمل می‌بینیم این بخشنامه هم برخی از مشکلات به ویژه مشکلات پیرامون کارت اقامت و محل سکونت را داشت.

مدیر خانه کودک شوش درباره جزئیات بخشنامه یاد شده گفت: البته این بخشنامه یک بند برای بچه‌هایی که هیچ مدرک هویتی هم ندارند داشت که طبق آن باید در فرمانداری‌ها درباره چگونگی روند ثبت نام دانش‌آموزان تصمیم‌گیری می‌شد. اما پس از آن، بخشنامه دیگری برای ثبت‌نام بچه‌های بدون برگه هویتی ابلاغ شد، اما آنقدر دیرهنگام بود که مدارس دیگر ظرفیت پذیرش دانش‌آموز به ویژه در پایه‌های اول را نداشتند.

وی افزود: اگرچه امسال اصلاحیه بخشنامه زود ابلاغ شد، اما نوبت‌دهی دفاتر کفالت در شهریور ماه بود. از سوی دیگر بخشنامه دوم که مربوط به کودکان ۶ تا ۹ سال بود دیرتر از اصلاحیه بخشنامه نیز ابلاغ شد و با نوبت‌دهی دیرهنگام دفاتر کفالت برای گرفتن برگه حمایت تحصیلی عملا ظرفیت مدارس برای پذیرش دانش آموز به ویژه در پایه‌های اول و دوم پر شده بود. در حالی که بسیاری از خانواده‌ها از خرداد و تیر برای ثبت نام مدارس مراجعه و با تکمیل ظرفیت مواجه می‌شود؛ چطور با دادن برگه حمایت تحصیلی در شهریور ماه انتظار دارند بچه‌ها بتوانند در مدرسه ثبت‌نام کنند؟ ثبت‌نام این بچه‌ها در مدارس واقعا دوندگی زیادی دارد. پروسه طولانی برای گرفتن برگه حمایت تحصیلی وجود دارد و خیلی اوقات خانواده‌ها به بالغ بر ۱۰ مدرسه رجوع می‌کنند، اما ظرفیت‌هایشان پر است.

یاری با تاکید به لزوم برطرف کردن مشکلات موجود در روند ثبت نام و گرفتن برگه حمایت تحصیلی دانش آموزان افغانستانی توسط آموزش و پرورش و با اشاره به تجربه خود در روند ثبت‌نام یک کودک افغانستانی در مدرسه که به پیش از پاندمی کووید ۱۹ مربوط می‌شود، یادآور شد: مدیران مدارس هم سیاست‌های خاص خود را دارند و با اینکه آموزش‌وپرورش اعلام می‌کند باید بچه‌های افغانستانی را ثبت‌نام کنند، اما مدیران مدارس را در وضعیتی قرار می‌دهند که اولویت آن‌ها با ثبت‌نام چه گروهی از دانش آموزان باشد و در روند ثبت نام دانش‌آموزان افغانستانی در مدارس شاهد این برخورد‌های سلیقه‌ای هم هستیم.

مدیر خانه کودک شوش در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به موانع و مشکلاتی که پاندمی کووید ۱۹ برای تحصیل دانش آموزان افغانستانی ایجاد کرده، گفت: سال گذشته با توجه به پاندمی کووید ۱۹ عملا هیچ دفتر کفالتی باز نبود و هیچ برگه حمایت تحصیلی تمدید نشد و به همین علت گروهی از بچه‌ها سال گذشته از حضور در مدارس جا ماندند. برخی از خانواده‌ها تنها یک گوشی داشتند که باید از همان برای تحصیل فرزند خود نیز استفاده می‌کردند و این کار را خیلی سخت می‌کرد و عملا بخشی از امکانات آموزشی از دسترس کودکان خارج شد. از این رو در پایه اول ابتدایی برای بچه‌های افغانستانی خیلی ریزش داشتیم. بعضا خانواده‌های کم جمعیت ایرانی امکان رسیدگی به آموزش فرزند خود را دارند، ولی این امکان برای کودکان مهاجر افغانستانی وجود نداشت. در کنار مشکلات پیرامون معیشیت خانواده‌ها، نداشتن گوشی هوشمند، همراه نبودن خانواده با دانش آموز و نداشتن سواد استفاده از پلتفرم آموزشی، نبود آموزش رسمی مدارس و استفاده از اپلیکیشن شاد برای کودکان افغانستانی نیازمند گذرواژه‌ای بود که برای برخی از کودکان مهاجر افغانستانی ممکن نبود. تنها پیشنهاد ما به آن‌ها در این ایام استفاده از آموزش‌های تحصیلی صدا و سیما بود.

وی معتقد است که با توجه به پایدار نبودن شرایط خانواده مهاجر و مجبور بودن کودکان به کار در زمان پیش و یا پس از مدرسه، برخی از خانواده‌های مهاجر نیاز به آموزش فرزندان را حس نمی‌کنند و می‌گویند همین که فرزندم سواد داشته باشد کافی است و ممکن است از پایه سوم، چهارم و یا پنجم به بعد بچه‌ها به مدرسه نروند.

به گفته یاری، عدم ادامه تحصیل برخی دانش‌آموزان افغانستانی از مقطع سوم ابتدایی به بعد منجر به این شده است که برخی مدارس برای ثبت‌نام دانش‌آموزان افغانستانی به ویژه در مقاطع پایین‌تر سخت‌گیری‌هایی داشته باشند.

مدیر خانه کودک شوش با اشاره به روی کار آمدن دولت طالبان در کشور افغانستان و افزایش موج جمعیت مهاجران افغانستانی به ایران که امکان گرفتن برگه حمایت تحصیلی را ندارند، خاطر نشان کرد: نزدیک یک دهه است که شاهد حضور بیشتر کودکان افغانستانی در مدارس هستیم و انطباق آموزشی در این راستا خیلی مهم است چراکه اگر کودکی این آموزش را برای خود مفید نبیند نمی‌خواهد از آن بهره‌مند شود. وقتی با ظرفیتی از کودکان مهاجر مواجه‌ایم باید محتوای آموزشی را منطبق با گروه مهاجرین کنیم. انتظار می‌رود تصمیم سازان، کنشگران، سازمان‌های مردم نهاد و سازمان‌های مرتبط با توجه به زیست خانواده‌های مهاجر، آموزش رسمی آن‌ها را متناسب سازی کنند. تا زمانی که برای کودکان مهاجر طراحی درستی انجام نشود و محتوای آموزشی و شیوه ارائه خدمات آموزشی به کودکان مناسب نباشد؛ می‌توان گفت عملا این گروه از کودکان از آموزش محروم و فراموش شده‌اند.

به گزارش ایسنا، در بخش دیگر این نشست قدسیه کلهر، مددکار اجتماعی خانه کودک ناصر خسرو نیز با اشاره به مشکلات مهاجران برای گرفتن حمایت تحصیلی، اظهار کرد: در برخی موارد مهاجران کارت اقامتی از شهر دیگری دارند، ولی در تهران ساکن‌اند و اینگونه کدی برایشان صادر نمی‌شود، چراکه کارتشان در شهری که صادر شده اعتبار دارد. در این بین، اما افرادی هم داشتیم که با پیگیری و مراجعه به فرمانداری توانستند برگه تردد یک‌ساله بگیرند، اما بعضا خانواده‌های مهاجر به علت عدم آگاهی نمی‌دانند چگونه باید این مسائل را پیگیری کنند.

مددکار اجتماعی اجتماعی خانه کودک ناصر خسرو ادامه داد: بچه‌هایی که کارت اقامت و پاسپورت دارند با مشکلات کمتری مواجه‌اند، اما بچه‌هایی که برگه حمایت تحصیلی می‌گیرند، چون سال به سال این برگه‌ها را باید بگیرند با مشکلاتی مواجه‌اند. امسال اداره اتباع دو بار فراخوان برای گرفتن مدارک داد. یک بار در تیرماه و دیگری در مرداد ماه که با تکمیل ظرفیت مدارس مواجه شدیم. در مواردی مدارس بچه‌ها را برای تعیین سطح به آموزش و پرورش ارجاع داده که پس از تعیین سطح ظرفیت مدارس تکمیل شده بود چراکه به ویژه در فراخوان دوم این مدارک دیر به بچه‌ها رسید.

وی با بیان اینکه حتی ممکن است روند ثبت نامی دانش آموزان افغان در دو مدرسه کنار هم و نزدیک به هم متفاوت باشد، افزود: برخی مدارس با توجه به فضای آموزشی و ظرفیت خود برای ثبت‌نام دانش‌آموزان افغانستانی سلیقه‌ای برخورد می‌کنند. برخی مدارس اولویتی برای ثبت‌نام این کودکان ندارند و مدیران مدارس بعضا دلایل منطقی هم دارند. این مدیران به ویژه برای ثبت‌نام مقطع اول ابتدایی به تکمیل ظرفیت مدرسه اشاره می‌کنند. مهاجران ما بیشتر در مناطق ۱۲ تا ۱۷ تهران هستند و تراکم جمعیت هم در همین مناطق است. در چنین شرایطی می‌گردیم و در مناطق دیگر مدرسه‌ای برای تحصیل این بچه‌ها پیدا می‌کنیم.

کلهر در بخش دیگر سخنان خود درباره شهریه دریافتی مدارس از دانش آموزان افغانستانی، ادامه داد: در برخی جا‌ها این شهریه‌ها با هم مساوی، اما در برخی جا‌ها هم شهریه‌های بیشتری از بچه‌ها گرفته می‌شود. در این راستا ما در خانه کودک سعی می‌کنیم وارد گفتگو با مدارس شویم تا این شهریه را از طریق حامیان مالی پرداخت کنیم و در حد توان از این بچه‌ها حمایت کنیم و با ارتباطاتی که با مدارس می‌گیریم این مسائل را تسهیل می‌کنیم.

وی در ادامه به بیان مشکلاتی که پاندمی کووید ۱۹ برای آموزش دانش آموزان افغانستانی ایجاد کرده است، پرداخت و گفت: در شرایط پاندمی کووید ۱۹ که آموزش مجازی بود و اغلب اوقات بچه‌ها می‌بایست صوت برای دبیران خود ارسال می‌کردند، گوشی‌های دانش آموزان افغانستانی خیلی پر قدرت و با کیفیت نبود و این حجم از مطالب را ساپورت (حمایت) نمی‌کرد. از سوی دیگر اگر خانواده‌ای یک گوشی داشته باشد بعضا در ساعت آموزش کسی که گوشی برای او بود در کنار دانش آموز حاضر نبود و این مسائل منجر به افت تحصیلی این دانش آموزان شد. از سوی دیگر آموزش مجازی توسط خانواده‌ها جدی گرفته نمی‌شد و خانواده‌ها باید به این باور برسند که آموزش می‌تواند مجازی هم پیش برود.

به گفته این مددکار اجتماعی در شرایط کرونا بعضا اولویت تحصیل فرزندان در خانواده‌های افغانستانی با دختران بود چراکه پسران کار می‌کنند و خانواده‌ها ترجیح می‌دانند دخترانشان درس بخوانند و پسران کار کنند.

کلهر در ادامه با اشاره به افزایش مهاجرت اخیر افغانستانی‌ها به ایران، به ارائه پیشنهاداتی برای رفع مشکلات موجود در تحصیل افغانستانی‌ها در ایران پرداخت و گفت: سال‌های قبل برای آموزش بچه‌های افغانستانی مدارس خودگردانی داشتیم که توسط نخبگان افغانستانی اداره می‌شد. می‌توان دوباره این مدارس را اجرا کرد. از سوی دیگر ناهماهنگی‌هایی بین سازمان‌های متولی این امر یعنی آموزش و پرورش، وزارت کشور و اداره اتباع وجود دارد. اگر فراخوانی برای ارائه مدارک می‌دهیم باید فکر ظرفیت مدارس را بکنیم تا سرخوردگی پیش نیاید. خانواده‌ها روند را طی و برگه‌های حمایت تحصیلی را گرفته‌اند، اما وارد چرخه آموزشی نشده‌اند. باید این هماهنگی بین سازمان‌های متولی ایجاد شود. در این راه می‌توان از تجربه سایر کشور‌ها هم استفاده کرد. سایر کشور‌ها اردوگاه‌هایی مجهز به امکانات آموزشی، پزشکی و... برای اسکان مهاجران ایجاد می‌کنند و ما می‌توانیم از این تجربه استفاده کنیم.