باید‌ها و نباید‌های تغذیه سالمندان

جامعه ۲۴- انسان‌ها وقتی پا به سن پیری می‌گذارند همه اموراتشان از جمله تغذیه با وسواس‌های بیشتر دنبال می‌شود. دیگر نمی‌توان مانند دوران جوانی هر چیزی را خورد و باید برنامه غذایی مخصوصی پیاده کرد.

برنامه غذایی سالمندان در دنیا امروز با حساسیت بسیاری دنبال می‌شود و بسیاری از خانواده‌های سعی می‌کنند از مشاوران تغذیه‌ای در این زمینه کمک بگیرند.

اگر در منزل خود سالمندی دارید این مصاحبه را حتما بخوانید.

محمدرضا وفا در گفتگو با جامعه ۲۴ درباره تغذیه مخصوص سالمندان با بیان اینکه در ایران از سن ۶۰ سال به بالا را سالمندی تعریف می‌کنند، گفت: تحلیل بافت ماهیچه‌ای، تحلیل در دستگاه گوارش، تحلیل در عملکرد قلب و ریه از نشانه‌ها و تغییر و تحولات بدن در دوران سالمندی است. ما همچنان که مسن می‌شویم ضربان قلب‌مان کمتر می‌شود، این تغییرات فیزیولوژیک است و طبیعی؛ سرعت تنفس کمتر می‌شود، ماهیچه‌ها را از دست می‌دهیم. به طور کلی حس بینایی، شنوایی و چشایی، حساسیت کمتری نسبت به ایام جوانی خواهند داشت.

وی ادامه داد: حتی تغییرات دندانی هم شامل این تغییر و تحولات می‌شود که روی غذا خوردن و گوارش سالمندان تاثیر می‌گذارد.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با تاکید بر اینکه بنابراین توجه به تغذیه سالمندان صددرصد ضروری است، درباره اصول اساسی تغذیه در این سنین گفت: باید چهار گروه اصلی غذایی حتما در برنامه غذایی سالمندان باشد، یعنی گروه شیر و لبنیات تازه و کم‌چرب، گروه نان و غلات کامل (نان و غلاتی که از آرد کامل تهیه می‌شود. نان سنگ، بربری و تافتون نسبت به نان لواش، باگت، فانتزی و فرانسوی، چون از آرد کاملتری برخوردار هستند، حاوی املاح و ویتامین‌های بیشتری هستند و از فیبر هم برخوردار است که برای دستگاه گوارش مورد نیاز است)، گروه سوم گروه سبزی‌ها، صیفی‌ها و میوه‌هاست که باید تازه و سالم هر روز در برنامه غذایی متناسب با وضعیت سالمند وجود داشته باشد و گروه چهارم گروه گوشت‌هاست. این گروه شامل انواع گوشت‌های سفید و قرمز و ماهی و میگو است که باید تازه و کم‌چرب باشد.

عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران هشدار داد: در گروه گوشت‌ها، علاوه بر گوشت‌ها، پنیر کم‌چرب، تخم‌مرغ بیشتر به صورت آب‌پز و مغزدانه‌ها هم مانند بادام، فندق و گردو و پسته، می‌توانند جا بگیرند، به شرط اینکه شور، ترش و کهنه نباشند.

وی گفت: با توجه به بیماری‌های زمینه‌ای که ممکن است سالمند داشته باشد نحوه تنظیم برنامه غذایی برای سالمندان و انتخاب خوراکی از این چهار گروه می‌تواند متفاوت باشد. ولی آنچه مسلم است اینکه از آنجایی که همه ویتامین‌ها و املاح در این چهار گروه پراکنده هستند، اگر ما می‌خواهیم مطمئن باشیم که همه ویتامین‌ها و املاح در برنامه غذایی گنجانده می‌شوند، باید این چهار گروه باشند، اما تفاوت‌های فردی باعث می‌شوند که انتخاب‌ها و نوع و چگونگی برنامه غذایی بین سالمندان مختلف، متفاوت باشد.

محمدرضا وفا گفت: مثلاً اگر کسی بیماری قلبی و روحی، بیماری کلیوی و یا بیماری دیابت داشته باشد، نحوه انتخاب برنامه‌های غذایی مسلما باید متفاوت باشد.

این دکترای تغذیه و رژیم درمانی به جامعه ۲۴ تصریح کرد: مهمترین نکته این است که برنامه غذایی سالمندان باید به گونه‌ای تنظیم شود که کالری یا انرژی دریافتی‌شان متناسب با نیازشان باشد. مثلاً اگر کسی دچار اضافه وزن و چاقی است مسلما کالری دریافتی او را باید متناسب با شرایطی که دارد تنظیم کنیم. برعکس کسی که وزنش کم است یا لاغری دارد اول باید کالری دریافتی او را تنظیم کنیم و بعد بقیه مواد خوراکی از چهار گروه اصلی، تا ویتامین‌ها و املاح به بدنشان برسد.

وی اضافه کرد: اگر سالمندی بیماری زمینه‌ای داشته باشد نسبت به آن بیماری زمینه‌ای ملاحظات تنظیم برنامه غذایی خیلی متفاوت خواهد شد.

بیشتر بخوانید: چالش جدی عدم مهارت‌های دیجیتالی در میان سالمندان

عضو هیئت علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به این سوال که بسیاری از سالمندان معمولا انواع مختلفی از دارو‌ها را مصرف می‌کنند، آیا مصرف همان دارو‌ها می‌تواند جایگزینی برای برخی رژیم‌های غذایی آن‌ها باشد، گفت: اگر سالمندی دچار دیابت یا قند خون باشد، هم ممکن است دارو‌های کاهنده چربی خون، کاهنده قند خون و هم ممکن است دارو‌های تنظیم‌کننده فشار خون دریافت کند، بنابراین کسانی که این مشکلات اضافه را هم دارند، برنامه غذایی آن‌ها باید به شکل دقیق‌تر، منظم‌تر و محاسبه شده تنظیم شود.

وی توضیح داد: هرچقدر تعداد مشکلات یا مصرف دارو‌ها یا مولتی‌ مدیکیشن برای یک سالمند بیشتر باشد، تنظیم برنامه غذایی او هم باید با دقت بیشتری انجام شود و به ملاحظات بیشتری نیازمند است و این ناشی از همان تفاوت‌های فردی است که متاسفانه با افزایش سن در خیلی از سالمندان اتفاق می‌افتد و نسبت به شرایط پزشکی و درمانی و مولتی‌ مدیکیشنی که دارند، برنامه غذایی‌شان هم باید متناسب با همان شرایط تنظیم شود.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی درباره بهترین برنامه غذایی برای سالمندان و ساعات آن‌ها نیز گفت: توصیه می‌کنیم سه وعده اصلی و سه میان وعده با فواصل زمانی مناسب و منظم، صبحانه و نهار و شام و حداقل سه میان وعده که بین این‌ها تنظیم شود، حتما در برنامه غذایی سالمندان گنجانده شود.

محمدرضا وفا در پایان تاکید کرد: اگر وعده‌های غذایی زیادتر و حجم غذا در هر وعده کمتر شود، شرایط گوارش و جذب مواد مغذی هم برای سالمند هم بیشتر خواهد شد.