از لندن تا ژوهانسبورگ، افزایش جهانی فقر در سایه کرونا/ چرا افراد در چرخه معیوب فقر گرفتار می‌شوند؟

جامعه ۲۴، منصوره محمدی: مهرماه سال گذشته بود که بانک جهانی به مناسبت روز جهانی فقر اعلام کرد ۸۸ تا ۱۱۵ میلیون نفر در جهان در پی شیوع کرونا دچار فقر مطلق شده‌اند. افزایش فقر برای نخستین بار در دو دهه گذشته روند افزایشی گرفت و این رقم در یک سال گذشته به ۱۲۰ میلیون نفر رسید. این آمار در حالی منتشر می‌شود که نابرابری در بهبود شرایط پاندمیک از بین رفتن این شرایط را تشدید می‌کند و درست در شرایطی که جهان به همبستگی بیشتری در عمل نیاز دارد این همبستگی از بین رفته است.

برای مثال نابرابری در واکسیناسیون باعث گسترش انواع دیگری از واریانت‌ها می‌شود، این مساله باعث شیوع گسترده‌تر کرونا شده و جهان را به مرگ میلیون‌ها نفر دیگر محکوم می‌کند. این عامل باعث بغرنج شدن شرایط اقتصادی می‌شود که میلیارد‌ها دلار هزینه به همراه خواهد داشت. سازمان ملل معتقد است که با سرمایه‌گذاری در کشور‌هایی که بیش از همه به بازیابی شرایط اقتصادی نیاز دارند باید در جهت رفع بی‌عدالتی گام برداشت.

بیشتر بخوانید: فقر جهانی به روایت تصویر

نگاهی به چالش فقر ناشی از کرونا در جهان

زمانی که از فقر سخن به میان می‌آید مشکلات کشور‌های آفریقایی به ذهن متبادر می‌شود، اما فقر در کشور‌های پیشرفته دنیا نیز نمود دارد. یک مطالعه نشان داد که رقم فقر در آستانه پاندمیک کرونا در کشور توسعه‌یافته و پیشرفته‌ای مانند انگلستان ۲۲ درصد بوده است، عددی که البته در شهر لندن بیشتر بود به نحوی که در آستانه شیوع پاندمی کرونا ۲۷ درصد مردم این شهر فقیر بودند. در آستانه همه گیری کرونا، چهار نفر از هر ده کودک در فقر معادل (۳۸ درصد) در لندن بزرگ می‌شدند، در حالی که این رقم در سراسر کشور سه نفر از هر ده نفر (۳۱ درصد) بود.

آمار‌ها در انگلستان نشان می‌دهد مرگ و میر ناشی از کرونا در محروم‌ترین محلات لندن ۳۰ درصد بیشتر از سایر محلات بود. البته که میزان مرگ و میر در شهر لندن بیشتر از دیگر شهر‌های کشور بود.

اما آمار فقر در آفریقا ریشه‌دارتر بوده و با اعداد و ارقام بزرگتری روبروست. ۵۵.۵ درصد از مردم آفریقای جنوبی تا سال ۲۰۱۵ در فقر زندگی می‌کنند که رسیدن به این رقم حاصل ۱۵ سال تلاش جهانی بوده است. اما پاندمی کرونا، ناامنی غذایی خانوارها، گرسنگی کودکان و سطح بیکاری فوق‌العاده بالای جوانان دستاورد‌های اولیه حاصل شده را از بین برد.

اگرچه که طرح‌های بیمه و کمک‌های اجتماعی مکانیزم‌های مهمی برای بهبود چالش فقر در آفریقای جنوبی هستند، اما با شیوع پاندمی باید فراتر از این اقدام شود و کشور‌ها با علل اصلی فقر به صورت سیستماتیک مقابله کنند چرا که چرخه مضرات ناشی از فقر در طولانی مدت تجمیع شده و موانع متعددی ایجاد کرده است که نسل به نسل منتقل می‌شود.

فقر چه گروه‌هایی را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

جوانان بیکار که در سیستم آموزش و تحصیل هم قرار ندارند، آسیب پذیرترین افراد در برابر فقر مادام‌العمر هستند. اکثر جوانان آفریقایی فاقد تحصیلات بوده و در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که نه از تحصیلات برخوردارند و نه به کاری مشغول هستند.

تحقیقات نشان داده است که این گروه از جوانان در تلاش برای یافتن اولین شغل خود با موانع متعددی روبرو هستند و این امر انتخاب بین درآمد خانواده و رفتن به دنبال غذا و یا کار را با دشوار‌های فراوانی روبرو می‌کند. آن‌ها ممکن است دور از تحصیل و آموزش به زندگی خود ادامه دهند و فرصت‌های کسب درآمد از این طریق را از دست بدهند. این افراد ممکن است فرزند یا سالمندی در خانه داشته باشند که باید از آن‌ها مراقبت کنند و از گزینه‌های کمی برای حمایت با کیفیت بالا از این افراد برخوردا هستند.

این تحقیقات نشان داد که گرچه جوانان استراتژی‌های مختلفی را برای کسب کار و درآمد به کار می‌برند، اما با موانع متعدد دائمی روبرو می‌شوند که آن‌ها را به سطحی از ناامیدی می‌رساند که جست و جو برای کار را رها می‌کنند.

چرخه سیستماتیک فقر در آفریقای جنوبی

اما چرخه معایب بسیار زودتر در زندگی آغاز می‌شود که این امر نشان دهنده ماهیت سیستماتیک و چند لایه فقر است. در یکی از مطالعات دانشگاه ژوهانسبورگ، کودکان بین سنین ۶ تا ۸ سال در پنج مدرسه در فقیرترین بخش‌های ژوهانسبورگ مورد ارزیابی قرار گرفتند؛ نتایج این مطالعه نشان داد که بسیاری از این کودکان با موانع متعددی روبرو هستند که بر سلامتی آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارد. این موانع شامل ناامنی غذایی، افسردگی ناشی از فقر در بین مراقبین آن‌ها یا دسترسی نداشتن به غربالگری سلامت برای اطمینان از توانایی دیدن و شنیدن حین یادگیری است. این موانع مربوط به فقر، احتمالا آن‌ها را به صورت مادام العمر در چرخه فقر نگه دارد.

آفریقای جنوبی سرمایه‌گذاری قابل توجهی را در بستر یک فضای اجتماعی برای خروج از فقر انجام داده است، اما گزارش اخیر بانک جهانی نشان می‌دهد اگرچه این موارد در محدود کردن فقر بسیار مهم بوده است، اما به نظر می‌رسد هیچ توجه آشکاری به منظور تطبیق [کمک‌های اجتماعی]با چالش‌های توسعه سیستماتیک آفریقای جنوبی وجود ندارد.

ارتباط عدم دسترسی به خدمات عمومی و نهادینه شدن فقر

براساس این گزارش افراد فقیر باید با شبکه گسترده‌ای از خدمات عمومی که می‌تواند موانع عمومی فقر همه‌گیر را برطرف کند در ارتباط باشند. این امر برای مقابله سیستماتیک با فقر بسیار مهم است. این امر باید از طریق ادغام خدمات در سطح ملی انجام شود.

بیشتر بخوانید: زندگی کارگری در چاه عمیق فقر؛ خط فقر به ۱۱ میلیون رسید/ خبری از جلسه ترمیم دستمزد ۱۴۰۰ نیست

در آفریقای جنوبی پژوهش‌ها به سمتی در حال پیش رفتن است که با بهره‌گیری از مجموعه‌ای از خدمات اجتماعی بتواند شانس خروج از فقر را برای کودکان و جوانان ارتقا دهد. انجمن تمرین برای تقویت سیستم‌های اجتماعی در راستای بهبود بهزیستی کودکان در این زمینه در حال کار است و هدف آن ارتقاء همکاری در بخش‌های مختلف برای رفع بهتر نیاز‌های پیچیده و متعدد کودکانی است که در فقر بزرگ می‌شوند.

راهکار خروج تدریجی از فقر در آفریقا

با جمع‌آوری داده‌ها در مورد سلامت ۱۶۲ کودک که در زمینه‌هایی همچون شرایط زندگی آن‌ها در خانه، عملکرد روانی-اجتماعی و تجربیات مدرسه و یادگیری آن‌ها مداخلات بالقوه‌ای به اجرا درآمد، مشخص شد که این دست از اقدامات می‌تواند خطرات ناشی از عدم دسترسی به امکانات و تشدید فقر را برای آن‌ها کاهش دهد.

این مداخلات که در سال ۲۰۲۱ انجام شد، ماهیت چند لایه فقر و دامنه مداخلات مورد نیاز کودکان را در نظر گرفت. جوامع علمی در سطح محلی برنامه‌های عملی را بر اساس وضعیت هر کودک طراحی کردند. این گروه‌ها معلمان، مدیران، مددکاران اجتماعی، روانشناسان تربیتی، پرستاران جامعه محور و دیگر کارکنان بهداشتی و سازمان‌های غیردولتی در جامعه یا مدرسه را شامل می‌شود که به‌طور مشترک با مدارس و مهم‌تر از همه با مراقبان که فرزندان آن‌ها نیاز به حمایت بیشتری دارند همکاری می‌کنند و از غربالگری چشم و شنوایی گرفته تا ارجاع خانواده‌ها به برنامه‌های حمایت از غذا و اطمینان از معلمان در بهبود سواد کودکان را اجرا می‌کنند.

نتایج امیدوارکننده این تحقیق بهبود شرایط کودکان را نشان داد و قرار است این رویکرد به طور مشابه برای جوانان فاقد کار و تحصیلات نیز اجرا شود. در این رویکرد تضمین می‌شود که جوانان می‌توانند با طیف وسیعی از خدمات و فرصت‌های مورد نیاز برای رفع موانع متعددی که در راه تحصیل و کسب درآمد با آن‌ها روبرو هستند، ارتباط برقرار کنند.

منابع:
https://www.un.org/
https://wpieconomics.com/
https://theconversation.com/