‌بازارمکاره نمک دریایی و تهدید سلامتی مردم

جامعه ۲۴- تبلیغات نمک دریایی در فروشگاه‌های ایران بالا گرفته است و گاهی دامنه این تبلیغات آنقدر عجیب و غریب می‌شود که نه تنها آن را برای درمان بیماری‌های مختلف پیشنهاد می‌دهند که گاهی نمک دریایی را برای تقویت پوست و مو تجویز می‌کنند. با این حال و در هیاهوی این تبلیغات فراوان، جلال رحمانی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قزوین می‌گوید که نمک‌های دریایی نه تنها خاصیت ویژه ندارند که در مواردی خطرناک هم به شمار می‌آیند!

تبلیغات عجیب نمک دریایی

کافی است واژه نمک دریایی را در گوگل یا شبکه‌های اجتماعی جستجو کنید تا با انبوهی از تبلیغات رنگارنگ مواجه شوید. تبلیغاتی که نمک دریایی را برای درمان انواع رماتیسم، جلوگیری از فشارخون، جلوگیری از سرطان! رشد قد و استحکام استخوان‌ها و حتی زیبایی پوست و مو معرفی می‌کنند. قیمت نمک دریایی هم به همین دلیل قیمت سلیقه‌ای شده است. برخی نوشته‌اند نمک را از دریاچه ارومیه یا خلیج فارس تامین کرده‌اند. برخی نمک را تحفه‌ای از دریای عمان معرفی می‌کنند! در این میان برخی نمک سبز و برخی نمک آبی را وارد امتیازات تبلیغاتی خود کرده‌اند. برخی می‌گویند نمک دریایی وارداتی است! و عملا مشخص نیست که چه کسی درست می‌گوید. در بروشور‌های تبلیغاتی هم مضرات زیادی را به نمک‌های معمولی و مورد استفاده عموم مردم نسبت داده‌اند که یکی از رایج‌ترین این مضرات آلودگی به فلزات سنگین و سرطان‌زایی آن معرفی می‌شود.

بیشتر بخوانید:  بازار مکمل‌های غذایی در انحصار کیست؟

البته این تبلیغات باعث شده است که قیمت نمک دریایی سلیقه‌ای شود و گاهی تا چهار یا پنج برابر قیمت نمک معمولی به فروش برسد. یک بسته نمک دریایی در فروشگاه‌های اینترنتی بین ۱۸ تا ۲۵ هزار تومان قیمت‌گذاری شده است در حالی که قیمت نمک معمولی فقط بسته‌ای پنج یا شش هزار تومان است. در این مکاره بازار نمک دریایی برخی همدیگر را متهم به تصفیه نشدن نمک متهم می‌کنند و از استاندارد‌های بالای محصول خود می‌گویند و حالا اطلاعات درباره نمک دریایی آنقدر راست و دروغ به هم آمیخته است که بسیاری از مصرف‌کنندگان را سردرگم کرده است.

البته اطلاعات اشتباه برای ایرانیانی که علاقه فراوانی به نمک دارند و روزانه نمک زیادی مصرف می‌کنند، می‌تواند خطرناک باشد. بر اساس اعلام وزارت بهداشت سرانه مصرف نمک مردم ایران در گذشته ۱۵ گرم در روز بوده است که حالا به ۱۰ گرم کاهش داشته است. این در حالی است که سرانه جهانی فقط پنج گرم است.

نمک دریایی نخرید

با تمام این اوصاف متولیان بهداشت کشور می‌گویند که بسیاری از تبلیغات نمک دریایی از اساس اشتباه است و اطلاعات نادرستی به مصرف‌کنندگان می‌دهد. در همین زمینه جلال رحمانی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قزوین گفت: «برخی افراد با بهانه‌های مختلف مانند طب سنتی باور‌های غلط تغذیه‌ای را در بین مردم رواج دادند، برای مثال توصیه استفاده از نمک دریایی بسیار افزایش پیدا کرده است درحالی‌که نمک دریا مضرترین نوع نمک خوراکی است.»

او در نشست خبری که در محل معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قزوین برگزار شد، تصریح کرد: «هرسال یک هفته از دی‌ماه به هفته ملی تغذیه اختصاص پیدا می‌کند، هدف این است که سطح سواد تغذیه در بین مردم افزایش پیدا کند و ما موظف هستیم سطح سواد سلامت را در این هفته ارتقا دهیم، با توجه به اینکه در دوران کرونا قرار داریم و تغذیه در دوران کرونا اهمیت بالایی دارد، شعار سال جاری برای این هفته از طرف وزارت بهداشت «تغذیه، کرونا و واکسیناسیون» انتخاب‌شده است.»

رحمانی با اشاره به باور‌های غلط غذایی مردم یادآور شد: «برخی افراد با بهانه‌های مختلف مانند طب سنتی باور‌های غلط تغذیه‌ای را در بین مردم رواج دادند، برای مثال توصیه استفاده از نمک دریایی بسیار افزایش پیداکرده است درحالی‌که نمک دریا مضرترین نوع نمک خوراکی است، برخی نیز تاکیددارند همواره از روغن کرمانشاهی جامد استفاده شود که این باور غلطی است و نیاز است که آموزش‌های درستی ارائه شود.»
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی قزوین خاطرنشان کرد: «در دوران کرونا تغذیه اهمیت بالایی دارد، افراد باید غذا‌هایی مصرف کنند که بیماری زودتر از بدنشان خارج شود، برای جلوگیری از کرونا اصلی‌ترین توصیه ما واکسن و ماسک است، اما اگر کرونا گرفتیم می‌توانیم از دستورالعمل تغذیه‌های مناسب با کالری بالا استفاده کنیم.»

او بیان کرد: «استفاده از مایعات کافی، استفاده از آبمیوه‌ها، چای، انواع سوپ‌ها، استفاده از مغذی‌های دارای ویتامین سی، ویتامین دی، مواد معدنی روی و منیزیم در دوران ابتلا به کرونا توصیه می‌شود، بیشترین نکاتی که باید موردتوجه قرار بگیرد استفاده زیاد از مایعات به‌ویژه آب است، نوشیدن آب زیاد باعث می‌شود که روند سم‌زدایی تقویت شود.»

رحمانی با اشاره به عادات بدغذایی ایرانی‌ها تاکید کرد: «ذائقه مردم به شوری و شیرینی عادت دارد بنابراین ما ۴ برابر حد عادی شکر و ۳ برابر آن نمک استفاده می‌کنیم؛ ماهی به مقدار کمی استفاده می‌شود، سرانه استفاده از شیر و میوه کم و سرانه استفاده از نوشابه بالا است.»

مضرات نمک دریایی

مهدی میرجهانیان، مدیر گروه مهندسی بهداشت محیط اصفهان هم درباره مضرات نمک دریایی توضیح داده است: «به جز تعداد انگشت‌شمار و محدودی از نمک‌های دریایی که مجوز ساخت از وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو دارند و مصرف آن‌ها مشکلی ایجاد نخواهد کرد، بقیه موارد مورد تایید نیست و تقریبا بیش از ۹۰ درصد نمک‌های دریایی موجود، غیر مجاز است و نباید مصرف شود.» او با توضیح اینکه نمک‌های دریا دارای ناخالصی‌هایی مانند فلزات سنگین و برخی مواد معدنی است، افزود: «این ناخالصی‌ها عوارضی جدی برای مصرف‌کننده به همراه دارد.»

مدیر گروه مهندسی بهداشت محیط استان اصفهان ادامه داد: «فلزات سنگین زمینه‌ساز بعضی سرطان‌ها است و حتی در اندام‌های حیاتی بدن نیز رسوب کرده و به کبد و کلیه‌ها آسیب جدی وارد می‌کند.»

او خاطرنشان کرد: «برای ورود هر نمکی به بازار و سفره مردم، پروانه ساخت و تولید مورد نیاز است و نمک‌های غیر مجاز و بدون مجوز توسط بازرسان بهداشت محیط از بازار جمع‌آوری شده و توقیف خواهد شد؛ همچنین این نمک‌ها در شرایط غیر بهداشتی بسته بندی و تولید می‌شود.»

میرجهانیان تصریح کرد: «مضر بودن ید برای بدن کاملا غیرعلمی و اثبات نشده است و بحث تقلب در موادغذایی که نمک هم یکی از آن‌ها به شمار می‌رود، تقریبا زیاد شده و بهتر است افراد از مراکز معتبر و دارای مجوز خرید کنند و از محصولات مطمئن استفاده کنند؛ توصیه مصرف نمک دریا بیشتر تبلیغ برای فروش است تا نگرانی برای سلامتی افراد!»

نمک دریا را جایگزین نمک یددار نکنید

مسعود سامی، متخصص بهداشت و کنترل کیفیت مواد غذایی و عضو هیئت علمی دانشکده تغذیه در ارتباط با اینکه نمک دریا چیست، هم گفت: «نمک دریا، نمکی است که از دریاچه‌های نمک و بر اثر تبخیر آب دریا و بدون اینکه هیچ فرآیندی بر روی آن انجام شود، به دست می‌آید. این نمک دارای ناخالصی‌هایی است که برای بدن مناسب نیست و بحث مصرف نمک دریا به جای نمک تصفیه شده از زمانی شدت گرفت که برخی افراد بدون هیچ منبع علمی به مضر بودن ید دامن زدند.»

او اضافه کرد: «یدی که به نمک اضافه می‌کنند، ید "فود گرید" (Food Grade) است و نه تنها هیچ ضرری برای بدن ندارد، بلکه از بروز گواتر نیز جلوگیری می‌کند؛ از زمانی که مصرف نمک یددار و تصفیه شده به نسبت کمتر شد، طبق اعلام وزارت بهداشت شیوع گواتر نیز تا حدودی افزایش یافت.»

این متخصص بهداشت و کنترل کیفیت مواد غذایی و عضو هیئت علمی دانشکده تغذیه ادامه داد: «نمک طعام تصفیه شده فقط کلرید سدیم به اضافه ید است، اما نمک دریا علاوه بر کلرید سدیم عناصر دیگری هم دارد که بعضی از آن‌ها برای بدن و سلامتی مضر است، ید را به دلیل اینکه در منطقه خاورمیانه از طریق غذا‌ها به اندازه کافی دریافت نمی‌شود، به نمک اضافه می‌کنند تا بدن با کمبود ید و بروز گواتر مواجه نشود.»

او با بیان اینکه عناصر موجود در خاک کشور از متوسط جهانی بالاتر است، تاکید کرد: «ما با مصرف سبزیجات و مواد غذایی دیگر تا حدودی عناصر معدنی را که تعدادی از آن‌ها فلزات سنگین است، دریافت می‌کنیم، اگر نمک دریا را هم که عناصر مختلفی دارد و بعضی از آن‌ها جزء فلزات سنگین است، به برنامه غذایی اضافه کنیم، خطرات جدی بدن و ارگان‌های آن را تهدید خواهد کرد.»