کندن مو اختلال روانی است؟

جامعه ۲۴- تریکوتیلومانیا یا وسواس کندن مو نوعی اختلال وسواسی جبری است. افراد مبتلا به این اختلاب تمایل شدید به کندن مو‌های خود داشته و نمی‌توانند در برابر این تمایل مقاومت کنند. غالبا این افراد اقدام به کندن مو‌های ناحیه سر می‌کنند، اما برخی نیز به کندن مو‌های نواحی دیگر مثل ریش، ابرو و مژه‌ها تمایل دارند.
برخی از این بیماران ممکن است مو‌های کنده‌شده را بخورند که به این اختلال تریکوفاگیا می‌گویند اختلالی که می‌تواند آسیب‌هایی جدی را به دستگاه گوارش بزند.

اختلال کندن مو وسواسی غالبا در سنین ۱۰ تا ۱۳ سالگی بروز کرده و اگر به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، تا پایان عمر با فرد باقی می‌ماند.

بیشتر بخوانید: افراد آتش‌افروز بزهکار یا بیمار؟/ علائم اختلال آتش‌افروزی چیست؟

علائم اختلال کندن مو

علائم ابتلا به این اختلال به صورت جسمی و رفتاری بروز می‌کند که شامل تریکوفاگیا یا خوردن مو، احساس تنش قبل از کندن موها، کندن مکرر و اغلب ناخودآگاه موها، احساس تسکین و آرامش بعد از کندن مو، احساس اضطراب و استرس درباره کندن موها، کاهش قابل‌تشخیص حجم مو‌ها و کچلی‌های موضعی، ناتوانی در غلبه بر میل به کندن مو با وجود تلاش‌های مکرر، خارش یا سوزش در مناطقی که موهایشان کنده شده است، احساس نیاز به رفتار‌های تکرارشونده با مو‌ها مانند پیچاندن مو‌ها دور انگشتان دست یا شمردن موها.

عوامل زمینه‌ساز اختلال کندن وسواسی مو

علت اصلی تریکوتیلومانیا یا اختلال کندن مو مشخص نیست. با این حال می‌توان دلایل و زمینه‌های گوناگونی را برای ابتلا به این اختلال در نظر گرفت، به‌گفته پزشکان، برخی عوامل مشخص ریسک بروز این اختلال را در افراد افزایش می‌دهند که در سطور بعدی به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

سایر بیماری‌های روانی: مبتلایان به این اختلال ممکن است همزمان به بیماری‌های روانی دیگری مانند اضطراب، افسردگی یا اختلال وسواسی جبری مبتلا باشند.

استرس: استرس شدید ناشی از حوادث تلخ، مشکلات خانواده، مورد بدرفتاری قرارگرفتن یا مرگ نزدیکان ممکن است اختلال کندن مو را به دنبال داشته باشد.

سابقه ژنتیکی: ابتلا به این اختلال غالبا در افرادی رخ می‌دهد که سابقه ابتلا به این بیماری را در میان اعضای درجه یک خانواده یعنی والدین یا خواهران و برادران داشته باشند.

آسیب‌های روحی مربوط به دوران کودکی: به گفته سازمان ملی بیماری‌های نادر آمریکا، افرادی که در کودکی آسیبی عاطفی را پشت‌سر گذاشته‌اند، بیشتر به اختلال کندن مو مبتلا می‌شوند موضوعی که هنوز مورد اثبات قرار نگرفته است.

تغییر در عملکرد مغز و اعصاب اگر بر توانایی فرد در کنترل رفتار‌های تکانشی مثل کندن موی وسواسی تاثیر بگذارد می‌تواند به اختلال کندن مو منجر شود. رفتار‌های تکانشی رفتارهایی هستند که در یک لحظه و بدون فکرکردن به نتیجه نهایی از فرد سر می‌زنند.

همچنین به گفته کارشناسان وسواس کندن مو همیشه با شرم و مخفی کاری همراه بوده و مبتلایان تنها در تنهایی به این کار می‌پردازند. این افراد با پوشیدن کلاه یا آرایش کردن مو به صورتی که لکه‌های تاسی را بپوشاند، سعی دارند آسیبی که به خود وارد کرده اند را پنهان کنند. اما حقیقت آن است که کندن مو به احساس آرامش، لذت و ارضا در این افراد منجر می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال از رفتار غیر قابل کنترل خود ناراحت هستند به ویژه انکه در مواردی احساس می‌کنند عملکردشان در حوزه‌های اجتماعی، شغلی و ... به علت این اختلال مختل شده است.

درمان کندن مو

بهترین زمان برای درمان این اختلال همان زمانیست که علائم هشداردهنده را مشاهده می‌کنید، هر اندازه درمان این اختلال با تاخیر مواجه شود به همان میزان درمان نیز سخت‌تر خواهد شد و علائم شدت پیدا می‌کنند؛ بنابراین به محض مشاهده علائم به روانشناس، روانپزشک و درمانگر مراجعه کنید.

هر بیماری و اختلالی درمان مشخص و مخصوص به خودش را دارد. اختلال کندن مو نیز با به‌کارگیری برخی از روش‌ها قابل بهبودی است و می‌توان علائم و نشانه‌های آن را به صورت چشمگیری کاهش داد.

اولین قدم برای درمان تریکوتیلومانیا مراجعه به یک متخصص حرفه‌ای است که با روش‌های اصولی به درمان این مشکل درون شما اقدام کند.

توصیه‌هایی برای اختلال کندن مو وسواسی 

اختلال کندن مو وسواسی (تریکوتیلومانیا) یک اختلال روان‌شناختی است که فرد میل شدیدی به کندن موهای خود دارد، معمولاً از ناحیه سر، ابرو یا مژه. این رفتار می‌تواند به شکل ناخودآگاه یا آگاهانه رخ دهد و اغلب در پاسخ به استرس، اضطراب یا احساسات منفی تشدید می‌شود. یکی از راه‌های کنترل این اختلال، شناسایی محرک‌های آن است. اگر فرد بداند که در چه موقعیت‌هایی بیشتر به کندن موهایش روی می‌آورد، می‌تواند اقداماتی برای جلوگیری از آن انجام دهد. برای مثال، اگر این کار هنگام تماشای تلویزیون یا مطالعه اتفاق می‌افتد، می‌توان از دستکش، کش مو، یا اشیایی برای مشغول نگه داشتن دست‌ها استفاده کرد. ایجاد یک عادت جایگزین مانند فشردن توپ استرس، استفاده از نخ کاموا یا بازی با یک وسیله کوچک می‌تواند به کاهش این رفتار کمک کند. همچنین کوتاه کردن موها یا پوشاندن نواحی حساس به کندن می‌تواند یک راهکار موقتی باشد.

یکی دیگر از روش‌های موثر، استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، تمرینات تنفس عمیق و ورزش‌های آرام‌بخش مثل یوگا است. از آنجا که استرس و اضطراب از عوامل تشدیدکننده این اختلال هستند، مدیریت احساسات منفی نقش مهمی در کنترل رفتار کندن مو دارد. توجه به الگوی خواب، تغذیه مناسب و پرهیز از مصرف بیش‌ازحد کافئین و قند نیز می‌تواند در کاهش اضطراب مؤثر باشد. در کنار این روش‌ها، درمان‌های رفتاری مانند تکنیک «معکوس کردن عادت» که در آن فرد به‌تدریج یاد می‌گیرد قبل از کندن موها، رفتارهای جایگزین را انجام دهد، می‌تواند مفید باشد. برخی افراد از یادداشت‌برداری روزانه برای ثبت زمان‌ها و احساسات مرتبط با کندن مو بهره می‌برند تا الگوهای رفتاری خود را بهتر بشناسند. در موارد شدید، مشاوره با روان‌شناس و استفاده از درمان شناختی-رفتاری (CBT) توصیه می‌شود. اگر این اختلال با افسردگی یا اضطراب شدید همراه باشد، ممکن است روان‌پزشک داروهای خاصی را تجویز کند. حمایت خانواده و دوستان نیز نقش مهمی در روند بهبود دارد.