با ترس بیمارگونه یا فوبیا آشنا شوید

جامعه ۲۴، شادی مکی:  فوبیا اگر چه همان ترس است، اما به عنوان ترس بیمارگونه از یک شی یا موقعیت خاص تعریف شده است. این ترس فراتر از تهدیدی است که ممکن است از طرف شی یا موقعیت خاص برای فرد ایجاد شود. به بیان دیگر فوبیا واکنش هراسی به صورت غیرمنطقی از یک موضوع است. تاثیر فوبیا بر انسان می‌تواند از حس آزاردهنده یا ناتوان کننده در نوسان باشد.

مبتلایان به فوبیا غالبا نسبت به غیرمنطقی بودن ترس خود آگاهی دارند، اما توان مقابله و مدیریت آن را ندارند. این ترس می‌تواند دردسر‌هایی در محیط زندگی فرد ایجاد کرده یا در امور روزمره او مانند کار، تحصیل، روابط خانوادگی و شخصی ایجاد اختلال کند. انواعی از فوبیا مانند آگورافوبیا یا ترس از خروج از منزل می‌تواند فرد را منزوی کند.

به عنوان مثال، بسیاری از مردم از سوسک بیزار هستند، اما شخصی که فوبیای سوسک دارد ممکن است از یک سوسک مرده نیز ترسیده و از محلی که سوسک در آن وجود دارد فرار کند.

به هر روی اگر فرد مبتلا به فوبیا مجبور شود با موقعیت یا شی که از آن می‌هراسد مواجه شود، به شدت مضطرب و پریشان می‌شود.

تفاوت فوبیا و وحشت‌زدگی

به گزارش جامعه ۲۴ ، فوبیا و اختلال وحشت‌زدگی Phobia and Panic Disorder دو بیماری روانی متفاوت هستند که تشخیص و تفکیک آن‌ها از یکدیگر به دلیل وجود علائم مشابه مشکل است. این دو مشکل چنان شبیه به یکدیگر هستند که برخی اعتقاد دارند هردو این اختللات یکسان هستند و اختلال وحشت‌زدگی و فوبیا را اشتباه می‌گیرند. این دو اختلال در علائم ترس شدید، احساس اضطراب و وقوع حملات وحشت شباهت دارند.

همچنین هر دو این اختلالات می‌توانند علائم یکسانی را در افراد مبتلا ایجاد کنند و زندگی آن‌ها را به شیوه‌ای مشابه تحت تاثیر خود قرار دهند. هر دو این اختلالات در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی عنوان "اختلالات اضطرابی" طبقه‌بندی شده‌اند. با این حال فوبیا و اختلال وحشت‌زدگی، بیماری‌های جداگانه‌ای محسوب می‌شوند که هرکدام مجموعه مشخصی از معیار‌های تشخیصی را دارند.

اختلال وحشت‌زدگی، اما با تکرار حملات وحشت غیرمنتظره تشخیص داده می‌شود. حملات وحشت‌زدگی دوره‌های ناگهانی ترس شدید هستند. علت اختلال وحشت ناشناخته است، اما اغلب در خانواده‌ها به صورت ارثی وجود دارد.

انواع فوبیا

انواع مختلفی از فوبیا وجود دارد، اما بسته به این که از چه چیزی می‌هراسید دسته‌بندی‌هایی در این زمینه صورت گرفته است. بنابر نظر انجمن روانپزشکی آمریکا، فوبیا سه دسته اصلی دارد:

آگورافوبیا یا ترس از مکان‌های عمومی که پیش‌تر در مطلبی با عنوان «اگر از خروج از منزل می‌ترسید به اختلال آگورافوبیا مبتلا هستید» درباره آن توضیح دادیم.

فوبیای خاص: این نوع فوبیا از سایر انواع آن شایع‌تر بوده و به ترس شدید از یک عامل گفته می‌شود این نوع فوبیا معمولا شامل:

فوبیای سگ، مار، گربه، عنکبوت.
فوبیای ارتفاعات، طوفان، آب
فوبیای خون، تزریقات، سوزن
فوبیای پرواز و فضای بسته
انواع دیگر فوبیا

البته دسته‌بندی‌های دیگری از فوبیا نیز وجود دارد که ترس از ارتفاع، ترس از فضای بسته یا تنگ، ترس از پرواز، ترس از خون یا آسیب دیدگی، ترس از عنکبوت، ترس از سگ، ترس از مار و ترس از شب و تاریکی و ترس از دندانپزشک را شامل می‌شود.

بیشتر بخوانید: راهکارهای حفظ سلامت روان بعد از شکست عشقی

علائم فوبیا

به گزارش جامعه ۲۴ ، ضربان یا تپش قلب، تنگی نفس، تکلم سریع و یا ناتوانی در تلکم، خشکی دهان، مشکلات معده، حالت تهوع، فشار خون بالا، گر گرفتگی یا لرز، درد یا گرفتگی قفسه سینه، احساس خفگی، سرگیجه یا سبکی سر، تعریق زیاد، تنفس غیرطبیعی، حس دلشوره، سوزن سوزن شدن بدن، سر درد علائم شایع در اختلال فوبیا هستند.

علل اختلال فوبیا

اگر چه علت اصلی اختلال فوبیا هنوز برای دانشمندان مشخص نیست، اما برخی از عوامل را می‌توان به عنوان دلایل احتمالی ابتلا به این اختلال عنوان کرد.

عوامل ژنتیکی: افرادی که در خانواده سابقه ابتلا به اختلال اضطرابی را دارند در معرض ابتلا به فوبیا قرار دارند.

حوادث دردناک: تجربه یک حوادث دردناک و وحشت‌آور مانند غرق شدن، سقوط از بلندی و .. می‌توانند ریسک ابتلا به فوبیا را در فرد افزایش دهند.

گزش حیوانات: گزیده شدن توسط یک حیوان یا حشره می‌تواند یکی از دلایل ابتلا به فوبیا باشد.

افراد مضطرب: افرادی که مدام نگران سلامتی شان هستند و دارای شرایط خاص پزشکی هستند، اغلب فوبیا دارند.

مصرف مواد: سوء مصرف مواد و افسردگی نیز ریسک ابتلا به فوبیا را افزایش می‌دهند.

تغییر در عملکرد مغز: تغییراتی که در مغز و عملکرد‌های مربوط با آن ایجاد می‌شود می‌تواند در زمینه به وجود آمدن فوبیا نقش داشته باشد.

به گزارش جامعه۲۴ مطالعات نشان داده است که عواملی مانند سن، وضعیت اقتصادی اجتماعی و جنسیت می‌توانند در ابتلا به برخی از انواع فوبیا نقش داشته باشند به عنوان مثال، زنان بیشتر به فوبیای حیوانات مبتلا می‌شوند همچنین ریسک ابتلا به هراس اجتماعی در کودکان یا افرادی که از نظر اقتصادی – اجتماعی در شرایط نامناسبی هستند بیشتر است، مردان نیز اکثریت مبتلایان به ترس از پزشکان و دندانپزشکان را تشکیل می‌دهند.

نحوه تشخیص فوبیا

پیش از درمان فوبیا باید ابتلا به آن توسط توسط روانپزشک یا روانشناس تشخیص داده شود. تشخیص این بیماری با استفاده از مصاحبه بالینی انجام شده و متخصص علائم بیماری و همچنین سابقه پزشکی بیمار را مورد بررسی قرار داده و آن را ثبت می‌کند تا برای تشخیص و درمان تصمیم بگیرد.

هر نوع فوبیا مجموعه معیار‌های تشخیصی خاص خود را دارد، اما شایع‌ترین معیار‌های تشخیص شامل موارد زیر است:

محدود کردن زندگی: فوبیا زمانی توجه بیمار را جلب می‌کند که در زندگی او ایجاد مشکل کنند به بیان دیگر فرد زمانی به درمانگر مراجعه می‌کند که متوجه شده برای انجام فعالیت‌های روزانه با مشکل مواجه شده است.

اجتناب: برخی از افراد مبتلا به فوبیا که بیماریشان تشخیص داده شده است، می‌توانند وضعیت ترسناک را تا حدی تحمل کنند. با این حال، تلاش برای جلوگیری از وضعیت ترس آفرین، یک معیار مهم برای تشخیص هراس است.

اضطراب پیش بینی کننده: افراد مبتلا به فوبیا تمایل دارند درباره حوادثی که در آینده ممکن است وضعیت ترس آفرین را ایجاد کنند، فکر و صحبت کنند.

درمان فوبیا

فوبیا اختلالی قابل درمان بوده و مبتلایان نسبت به اختلال خود آگاهی دارند، به همین دلیل هم کمک گرفتن از یک روانشناس یا روانپزشک اولین قدم در درمان فوبیا است. البته برای فوبیا درمان واحدی وجود ندارد و برای هر فرد ممکن است یک شیوه درمانی مفید باشد.

روانشناس یا روانپزشک هریک بنابر شرایط بیمار ممکن است از سه روش درمانی رفتار درمانی شناختی، دارو درمانی و رفتار درمانی با رویکرد حساسیت‌زدایی استفاده کنند.