استرس ناشی از فناوری را چگونه مدیریت کنیم؟

جامعه۲۴- نادیا زکالوند: برای اولین بار سال ۱۹۸۴ در کتابی با عنوان «هزینه‌ای که انسان بابت انقلاب کامپیوتر پرداخت» نوشته کریگ براد، از واژه تکنو-استرس استفاده شد و به استرس و اضطرابی اشاره دارد که فردی به دلیل وابستگی بیش از حد به فناوری دچار آن شده است.

دهه‌ها بعد، مطالعات علمی هم نشان داد استفاده نادرست از فناوری‌های جدید اطلاعات و ارتباطات، سلامت انسان را به خطر می‌اندازد. البته این روز‌ها کار و زندگی و استفاده از فناوری‌های روز آنقدر در هم تنیده شده‌اند که قطع این ارتباط تقریبا غیرممکن به نظر می‌رسد. همچنین از زمان عالم‌گیری کرونا بیشتر افراد به دورکاری روی آورده‌اند و اکنون دیگر مرز مشخصی بین کار و زندگی شخصی وجود ندارد.

به گزارش جامعه ۲۴ ، محققان در بررسی‌های خود روی تکنو-استرس دریافتند در حال حاضر مردم به دو دلیل گرفتار استرس ناشی از فناوری می‌شوند؛ اول اینکه، برخی از افراد به دلایل مختلف مجبور به استفاده از فناوری‌های مدرن می‌شوند بدون اینکه مهارت کافی در استفاده از آن‌ها داشته باشند. دوم اینکه، برخی دیگر از این فناوری‌ها بیش از حد لزوم استفاده می‌کنند تا جایی‌که به آن‌ها معتاد شده‌اند.

استرس ناشی از فناوری چیست؟

استرس ناشی از فناوری به فشار روانی یا اضطرابی اشاره دارد که به دلیل استفاده از فناوری‌های نوین یا وابستگی به آن‌ها ایجاد می‌شود. این نوع استرس در دنیای مدرن به‌ویژه با گسترش فناوری‌های دیجیتال، اینترنت و دستگاه‌های هوشمند رایج شده است. از مهم‌ترین دلایل این استرس، می‌توان به نیاز مداوم به پاسخگویی سریع، دسترسی بی‌وقفه به اطلاعات، و ترس از جا ماندن از پیشرفت‌های تکنولوژیک اشاره کرد. افراد ممکن است احساس کنند که نمی‌توانند همگام با تغییرات فناوری حرکت کنند یا از همه قابلیت‌های آن بهره ببرند، که این مسئله به احساس ناکارآمدی منجر می‌شود.

علاوه بر این، استفاده بیش از حد از گوشی‌های هوشمند، شبکه‌های اجتماعی و ایمیل‌های کاری باعث تداخل در زندگی شخصی و کاهش مرز میان کار و استراحت می‌شود. این تداخل می‌تواند باعث خستگی ذهنی و کاهش کیفیت خواب شود. همچنین، وابستگی شدید به فناوری و اینترنت ممکن است باعث ایجاد اضطراب در صورت عدم دسترسی به آن‌ها شود، که به آن «فومو» (ترس از دست دادن) گفته می‌شود. 

یکی دیگر از عوامل ایجاد استرس ناشی از فناوری، حجم زیاد اطلاعاتی است که افراد روزانه دریافت می‌کنند. این اطلاعات ممکن است گیج‌کننده یا غیرضروری باشند و فشار روانی برای پردازش آن‌ها ایجاد کنند. همچنین، نگرانی درباره امنیت داده‌ها و حریم خصوصی در فضای دیجیتال می‌تواند استرس‌زا باشد، به‌ویژه با افزایش خطرات هک و سوءاستفاده از اطلاعات شخصی.

در نهایت، فشار برای استفاده از فناوری‌های جدید در محیط کار یا زندگی اجتماعی، به‌ویژه برای افرادی که به سرعت با آن‌ها سازگار نمی‌شوند، می‌تواند باعث کاهش اعتمادبه‌نفس و افزایش استرس شود. برای مدیریت این استرس، نیاز به آگاهی از میزان استفاده از فناوری و ایجاد تعادل در زندگی دیجیتال ضروری است.

علایم ابتلا به تکنو-استرس

استرس ناشی از استفاده بیش از حد از فناوری علایم مختلف فیزیکی، ذهنی و احساسی دارد که اگر هریک از آن علایم را در خود دیدید، باید سبک زندگی‌تان را عوض کنید:

علایم فیزیکی ابتلا به تکنو-استرس

سردرد، اختلال خواب، درد در ماهیچه‌های گردن، کمر و شانه‌ها، عدم آرامش، بیماری و بی‌خوابی.

علایم ذهنی ابتلا به تکنو-استرس

خطا‌های زیاد در کار، اشکال در تمرکز، اعتمادبه‌نفس و روحیه پایین، فرسودگی ذهنی و نگرش منفی نسبت به کامپیوتر

علایم احساسی ابتلا به تکنو-استرس

اضطراب و ترس، درماندگی، احساس منزوی شدن و ناامیدی، زودرنجی و خشم.

مشکلات دیگر تکنو-استرس

از دیگر مشکلات ناشی از تکنو-استرس می‌توان به خستگی عمومی، نداشتن زمان کافی برای تفکر پایدار، فرصت کمتر برای حل مسئله خلاقانه، عدم تعادل میان کار و زندگی شخصی و کاهش رضایت شغلی اشاره کرد.

مشکلات ناشی از تکنو-استرس لذت زندگی خوب را از ما می‌گیرد و باید فکری به حال آن کرد.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به تکنو-استرس

پیشگیری یا به حداقل رساندن اثرات منفی تکنو-استرس ممکن است در ابتدا غیرممکن و بسیار سخت به نظر آید، اما با چند ترفند ساده می‌توانید به این منظور دست یابید:
-خودآگاهی را بیاموزید تا موقع استفاده از فناوری، در آن غرق نشوید.
- چندوظیفه‌ای نباشید. چند کار را همزمان انجام ندهید.
- ورزش کنید.
- از ابزار‌های دیجیتال در زمان‌های تعیین‌شده استفاده کنید یا در صورت امکان آن‌ها را کاملا خاموش کنید.

بیشتر بخوانید:

استرس دیجیتال چیست؟ / راه‌های درمان آن کدامند؟

با ترس بیمارگونه یا فوبیا آشنا شوید

حل مشکل استرس ناشی از فناوری

به گزارش جامعه ۲۴ ، استفاده از اینترنت و فضای مجازی چنان ما را به خود مشغول کرده است که حتی وقتی می‌دانیم جستجوی بی‌هدف فضای اینترنت فقط وقت‌مان را هدر می‌دهد، باز هم نمی‌توانیم جلوی این رفتار را بگیریم. درواقع در خودتنظیمی که همان کنترل رفتار، احساس و افکارمان است دچار مشکل شده‌ایم.

البته امروزه برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های مختلفی ایجاد شده و به کاربران کمک می‌کنند تا زمان آنلاین بودن‌شان را کنترل کنند. ولی شواهد نشان می‌دهد، برخی از افراد نمی‌توانند از فشار‌های ناشی از فناوری فرار کنند.

با وجود اینکه دنیای امروزمان با فناوری‌های مختلف همچون اینترنت، تلفن هوشمند و کامپیوتر چنان عجین شده است که نمی‌توانیم از آن‌ها جدا شویم و حتی درصد بسیار بالایی از افراد جوامع برای معیشت و گذران زندگی خود به این فناوری‌ها وابسته هستند، روش‌هایی برای حل مشکل و کنترل استرس ناشی از فناوری وجود دارد.

در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره کرده‌ایم:

۱- تعیین زمانی برای استراحت
اپلیکیشن یا برنامه‌هایی در کامپیوترتان نصب کنید تا زمان را به شما گوشزد کنند. سپس با استفاده از آن زمان‌هایی برای استراحت برای خود در نظر بگیرید و به آن پایبند باشید.

۲- تعیین وقت مشخص برای جستجو در شبکه‌های اجتماعی
اگر هر روز باید از شبکه‌های اجتماعی بازدید کنید، اعلان‌ها (نوتیفیکیشن) و تبلیغ‌های تلفن‌تان را غیرفعال کنید. حتی می‌توانید اپلیکیشن‌هایی را که از آن‌ها استفاده نمی‌کنید پاک کنید.

۳- خاموش کردن ابزار‌های دیجیتال شخصی هنگام کار

هنگام کار، استراحت و خوابیدن، تمام ابزار‌های دیجیتال‌تان را خاموش کنید تا به دلیل پیام‌های وقت و بی‌وقت آرامش‌تان را از دست ندهید.

۴- کاهش ارتباط‌های غیرضروری

پیام‌هایی که ضروری نیستند را در تلفن همراه‌تان فیلتر کنید و برای جواب دادن به پیام‌های دیگر زمان خاصی در روز تعیین کنید.

۵- نوشتن روی کاغذ

اگر احساس می‌کنید، روشن کردن کامپیوتر برای تایپ نوشته ای، باعث می‌شود حواس‌تان پرت و غرق در جستجو در کامپیوتر یا اینترنت شوید، مطالب‌تان را در صورن امکان روی کاغذ بنویسید. اینطوری مانند قدیم از فناوری دور خواهید ماند.

۶- یادگیری فناوری

اگر مجبور به استفاده از ابزار‌های دیجیتال هستید و باید کار با فناوری‌های مدرن را یاد بگیرید، در کلاس‌های آموزشی آن‌ها را بیاموزید تا دچار اضطراب و نگرانی ناشی از فناوری‌ها نشوید.

با ترفند‌های فوق می‌توانید از صدمات و جنبه تاریک فناوری در امان بمانید.

منابع:

https://www.adeccogroup.com/future-of-work/latest-insights/what-is-technostress-and-how-you-can-manage-it/
https://online.king.edu/news/technostress/