
معرفی آب انبار تاریخی شش بادگیر شهر یزد
آب انبار شش بادگیر در محله شش بادگیر شهر یزد واقع شده است. این آب انبار، ۶ بادگیر دارد که هشت وجه دارد و علت آن شرایط اقلیمی منطقه و نوع ورزش باد در این ناحیه است. آب انبار شش بادگیر در دوره سلسله قاجار ساخته شده است و در چهارم فروردین ۱۳۵۷ نامش در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
جامعه ۲۴ - شهر یزد بیشترین آب انبارهای قدیمی را در ایران دارد که اقلیم و شرایط آبوهوایی خشک و کویری یزد و برف و باران سالیانه کم، علل شکل گیری این آب انبارها در روزگار قدیم بوده است.
آب انبار شش بادگیر یکی از قدیمیترین آب انبارهای یزد است که امروزه از جاذبههای گردشگری شهر یزد به شمار میرود. این آب انبار متعلق به سلسله قاجاریه است و در تاریخ چهارم فروردین ۱۳۵۷ هجری شمسی نامش، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آب انبار شش بادگیر، تنها آب انبار شش بادگیر، هشت وجهی شهر یزد است که بخش عظیمی از شهرت خود را مدیون بادگیرهای رفیع، زیبا، هشت وجهی و نیز گنبد عظیم تخم مرغی خود است.
به گزارش جامعه ۲۴، معماران آب انبار شش بادگیر برای استفاده حداکثری از بادهای وزان این منطقه، آن را هشت وجهی ساختهاند. معماری زیبای بادگیر، ارتفاع مخزن و بادگیرها، سردرهای زیبا و تزیینات آجری با مقرنسکاری و کاربندیهای چشمنواز از جاذبههای دیدنی آب انبار شش بادگیر شهر یزد است.
این آب انبار قدیمی تا دهههای پیش همچنان کار میکرد و مردم از آن آب برمیداشتند، ولی امروز و پس از ثبت آن در آثار ملی ایران، به یکی از جاذبههای تاریخی تبدیل شده است. همچنین در ایام محرم، فضای بین در ورودی تا بادگیرها و گنبد آن برای برپایی چادر حسینیه و هیتها استفاده میشود.
آب انبار شش بادگیر شهر یزد کجاست؟
آب انبار شش بادگیر از زیباترین جاذبههای گردشگری شهر یزد است که در خیابان دهم فروردین، محله تل یزد واقع شده است.
آدرس آب انبار شش بادگیر: استان یزد، شهر یزد، خیابان دهم فروردین، محله تل یزد، کوچه شش بادگیر
طراح و سازنده آب انبار شش بادگیر
آب انبار شش بادگیر یکی از منحصر به فردترین جاذبههای شهر یزد است که طراح آن حاجی محمدحسین خیر، فرزند نورالله یزدی بوده است که تنها بنای شش بادگیری در ایران به شمار میرود.
این آب انبار تاریخی وقف شده و وقف نامه آن موجود است، حاج محمدحسین از املاک و اموالی که در یزد و در تفت داشت، برای ساخت آب انبار شش بادگیر بهره برده است، پس از او شخصی به نام بهشتیان به وسیله آب وقفآباد، مهمترین آب جاری شهر یزد، آب انبار شش بادگیر را پر میکرده است.
معماری آب انبار شش بادگیر یزد
ورودیها و گنبد
آب انبار شش بادگیر شهر یزد، دو ورودی در بخشهای شمالی و جنوبی و دو پاشیر دارد که در زبان طراحی آن، بخش ورودی جنوبی برای پیروان دین اسلام و ورودی شمالی در قرینه ورودی جنوبی برای پیروان زرتشت بوده است؛ اما در برخی از روایات و منابع این فرضیه رد شده است و دلیل این طراحی را شلوغی جمعیت محله و استقرار آن در بافت شهری دانستهاند.
در بخش ورودی قسمت جنوبی و پلههای ۲۵ و ۲۶، یکی هشتی با طراحی سنگ فرش آجری قرار دارد که طاق آب انبار بعد از هشتی آغاز خواهد شد.
همچنین راه پله آب انبار شش بادگیر از دو بخش تشکیل شده است، بهطوری که یک بخش آن روباز است و پلههای ۵۵ تایی آن تا سردر آبانبار میرسد و بخش دوم آن در ادامه پلکان اولیه تا طاق آب انبار ادامه یافته است.
بیشتر بخوانید: معرفی آبشار شوی، معروف به نیاگارای ایران
گنبد این آب انبار تاریخی، به شکل تخم مرغ طراحی شده است که زیبایی و زبان طراحی خاص آن را القا میکند. ارتفاع مخزن آب ۱۲٫۶ متر و ارتفاع بادگیرها ۱۰ متر است.
بادگیرها
آب انبار شش بادگیر شهر یزد از ۶ بادگیر تشکیل شده است که در ابتدا سه بادگیر بر روی آن ساخته شده و در سالهای دیگر سه بادگیر دیگر برای خنکی بیشتر به طراحی آن اضافه شده است. با کمی دقت در شکل بادگیرها تفاوت سه بادگیر قدیمی با بادگیرهای جدید آن مشهود است.
۶ بادگیر این آب انبار باتوجه به جهش وزش باد و شرایط آب و هوایی در فصول مختلف به صورت هشت وجهی و در مسیر جهش باد طراحی شده اند که ارتفاع هر ۶ بادگیر آبانبار به ۱۰ متر میرسد.
قسمتهای مختلف آب انبار شش بادگیر
به گزارش جامعه ۲۴، اکثر آب انبارها به خصوص برای شهر یزد در چهار بخش طراحی مشترکی داشته اند گنبد، خزینه، پاشیر و بادگیر که هرکدام از این چهار عنصر در حفظ و نگهداری آب نقش مهمی داشتند.
آب انبار شش بادگیر هم از این قاعده مستثنی نیست و این چهار عنصر را دارد. خزینهها را بهخاطر تسلط آب و خنکی آن در دل زمین حفر میکردند گنبد به شکل نیم دایره بر روی خزینه احداث میشد تا از آلودگی و گرمای آب جلوگیری کند.
قسمت پاشیر متشکل است از پلکانی که برای برداشتن آب تعبیه شده است و بادگیرها برای خنک نگهداشتن و هدایت هوای خنک برای پایین بردن دمای آب خزینه ساخته شده اند.
نکات مهم در هنگام بازدید از آبانبار شش بادگیر
- بهترین فصل و زمان ممکن برای بازدید از آب انبار شش بادیگر فصول بهار و پاییز است.
- اگر به شهر یزد سفر کردید و از جاذبههای گردشگری و تاریخی آن دیدن کردید، بهتر است بدانید که آب انبارهای شش بادگیری نیز در مسیر آثار تاریخی یزد قرار دارند و بازدید و دسترسی به آنها بسیار آسان است.