اختلال فومو یا ترس از دست دادن چیست؟

جامعه ۲۴- اختلال فومو (FOMO) یا "ترس از دست دادن" به حالت نگرانی و اضطراب افراد از این‌که ممکن است از رویدادها، تجربیات یا فرصت‌هایی که دیگران در حال تجربه آن‌ها هستند، عقب بمانند، اطلاق می‌شود.

این حالت معمولاً در نتیجه استفاده زیاد از شبکه‌های اجتماعی ایجاد می‌شود، جایی که افراد مرتباً با تصاویری از زندگی‌های اجتماعی و موفقیت‌های دیگران روبه‌رو می‌شوند. این وضعیت می‌تواند احساس تنهایی، ناکامی یا نارضایتی از وضعیت خود فرد را به همراه داشته باشد.

افرادی که دچار اختلال فومو هستند، اغلب احساس می‌کنند که اگر از فرصت‌های اجتماعی یا تجربیات خاصی محروم شوند، ممکن است ارتباطات اجتماعی یا موقعیت‌های مهم زندگی‌شان را از دست بدهند. این نگرانی می‌تواند باعث افزایش استفاده از شبکه‌های اجتماعی، چک کردن مداوم گوشی همراه یا تلاش برای شرکت در فعالیت‌هایی شود که ممکن است علاقه‌ای به آن‌ها نداشته باشند، اما تنها به دلیل ترس از از دست دادن، اقدام به انجام آن‌ها می‌کنند.

اختلال فومو می‌تواند تاثیرات منفی زیادی بر سلامت روانی فرد داشته باشد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است دچار اضطراب، افسردگی و احساس بی‌ارزشی شوند. علاوه بر این، این نگرانی مداوم می‌تواند موجب کاهش رضایت از زندگی، افزایش استرس و حتی آسیب به روابط شخصی و حرفه‌ای شود. در بسیاری از موارد، درمان اختلال فومو نیازمند توجه به بهبود خودآگاهی، مدیریت زمان و تغییر نگرش‌ها و رفتار‌های اجتماعی است.

ویژگی‌های افراد مبتلا به اختلال فومو

افرادی که دچار اختلال فومو (FOMO) هستند، معمولاً ویژگی‌ها و رفتار‌های خاصی دارند که به وضوح نشان‌دهنده این وضعیت است.
در اینجا به برخی از مشخصه‌های اصلی این افراد اشاره می‌کنیم:

نگرانی مداوم درباره از دست دادن فرصت‌ها: افراد مبتلا به فومو همیشه نگران این هستند که ممکن است از اتفاقات مهم، تجربه‌های خاص یا فرصت‌های اجتماعی عقب بمانند. این نگرانی می‌تواند آن‌ها را به صورت دائمی در حالت آماده‌باش برای پیگیری هر رویداد و تغییر در شبکه‌های اجتماعی نگه دارد.

استفاده مفرط از شبکه‌های اجتماعی: یکی از نشانه‌های بارز فومو، چک کردن مداوم حساب‌های شبکه‌های اجتماعی است. این افراد اغلب در حال مرور پست‌ها، عکس‌ها و استوری‌های دیگران هستند و حتی ممکن است نسبت به فعالیت‌های خود احساس نگرانی کنند که آیا به اندازه کافی دیده و توجه می‌شوند یا خیر.

احساس نارضایتی و مقایسه اجتماعی: این افراد به طور مرتب خود را با دیگران مقایسه می‌کنند و احساس می‌کنند که زندگی‌شان از دیگران کمتر جالب یا موفق است. این مقایسه‌ها باعث می‌شود که آن‌ها احساس کنند از قافله عقب مانده‌اند یا در زندگی اجتماعی خود کمبود‌هایی دارند.

کمبود اعتماد به نفس: افرادی که دچار فومو هستند، اغلب اعتماد به نفس کمی دارند و نگران هستند که فرصت‌های اجتماعی یا تجربیات خاص را از دست دهند، که این مسئله می‌تواند بر احساس خودارزشمندی آن‌ها تاثیر منفی بگذارد.

اضطراب و استرس اجتماعی: این افراد ممکن است هنگام حضور در جمع‌ها یا موقعیت‌های اجتماعی احساس اضطراب کنند، چرا که دائم نگران هستند که دیگران از حضور در آنجا لذت بیشتری ببرند یا فرصت‌های بهتری برای برقراری ارتباط پیدا کنند.

این ویژگی‌ها معمولاً در اثر فشار‌های اجتماعی، مقایسه‌های بی‌پایان در دنیای دیجیتال و ترس از عدم پذیرش در گروه‌های اجتماعی مختلف تقویت می‌شوند.

چه گروه‌هایی به اختلال فومو مبتلا می‌شوند؟

اختلال فومو (FOMO) می‌تواند هر فردی را تحت تأثیر قرار دهد، اما برخی گروه‌ها بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند. عوامل مختلفی می‌توانند بر میزان آسیب‌پذیری افراد در برابر این اختلال تاثیر بگذارند، از جمله سن، سبک زندگی، و نحوه تعامل با شبکه‌های اجتماعی.
در ادامه به گروه‌های بیشتری که ممکن است در معرض فومو قرار داشته باشند اشاره می‌کنیم:

جوانان و نوجوانان: یکی از گروه‌های اصلی که در معرض اختلال فومو قرار دارند، نوجوانان و جوانان هستند. این افراد به دلیل سن و مراحل رشد اجتماعی و هویتی، بیشتر در معرض تأثیرات شبکه‌های اجتماعی و فشار‌های اجتماعی قرار می‌گیرند. در این دوران، فرد برای پذیرفته شدن در گروه‌های اجتماعی و ایجاد روابط دوستانه تلاش می‌کند، که این باعث افزایش نگرانی از دست دادن فرصت‌های اجتماعی می‌شود.

بیشتر بخوانید: استرس دیجیتال چیست؟ / راه‌های درمان آن کدامند؟

افراد با سطح پایین‌تر اعتماد به نفس: افرادی که به طور کلی احساس عدم امنیت یا اعتماد به نفس پایینی دارند، بیشتر در معرض اختلال فومو قرار دارند. این افراد ممکن است برای جلب توجه یا پذیرش دیگران، به طور مداوم وضعیت‌های اجتماعی دیگران را پیگیری کنند و خود را با دیگران مقایسه کنند. این نگرانی‌ها می‌تواند به افزایش اضطراب و استرس منجر شود.

افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی: افرادی که زمان زیادی را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند، به ویژه کسانی که به دنبال جلب توجه یا تایید اجتماعی هستند، بیشتر در معرض فومو قرار دارند. چون شبکه‌های اجتماعی پر از نمایش‌هایی از زندگی‌های پرشور و موفق دیگران است، این افراد بیشتر احساس می‌کنند که زندگی‌شان کمتر جالب یا موفق است.

افرادی با مشکلات ارتباطی یا اجتماعی: کسانی که در برقراری روابط اجتماعی به دلیل مشکلات در مهارت‌های اجتماعی یا تجربه‌های منفی در گذشته با چالش مواجه هستند، ممکن است به شدت تحت تأثیر اختلال فومو قرار گیرند. این افراد ممکن است نگران باشند که نتوانند ارتباطات اجتماعی موثری برقرار کنند یا از مهم‌ترین رویداد‌ها و تجربیات محروم شوند.

افراد دارای مشکلات روانی مانند اضطراب یا افسردگی: افرادی که از مشکلات روانی مانند اضطراب یا افسردگی رنج می‌برند، ممکن است بیشتر مستعد فومو باشند. این افراد اغلب احساس تنهایی و انزوا دارند و نگران این هستند که از جریان زندگی اجتماعی خود عقب بمانند یا از لحاظ اجتماعی کنار گذاشته شوند.

در نهایت، هر فردی ممکن است تحت شرایط خاص خود دچار اختلال فومو شود، اما گروه‌هایی که بیشتر به آن مبتلا می‌شوند، معمولاً کسانی هستند که به نوعی در تلاش برای یافتن تایید و تعلق اجتماعی در دنیای دیجیتال و فیزیکی هستند.

راه‌های درمان اختلال فومو

درمان اختلال فومو (FOMO) به طور عمده به تغییر نگرش‌ها، رفتار‌ها و مدیریت احساسات مربوط می‌شود. از آنجا که این اختلال به شدت با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و اضطراب اجتماعی در ارتباط است، درمان آن نیازمند رویکردی جامع است که شامل تکنیک‌های روان‌شناختی، تنظیم رفتار‌های دیجیتال و تقویت خودآگاهی باشد.
در اینجا چند راهکار برای درمان فومو آورده شده است:

۱. مدیریت استفاده از شبکه‌های اجتماعی

یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان فومو، کاهش وابستگی به شبکه‌های اجتماعی است. این امر می‌تواند شامل محدود کردن زمان صرف شده در شبکه‌های اجتماعی، غیرفعال کردن اعلان‌ها (notifications) یا استفاده از اپلیکیشن‌هایی برای مدیریت زمان باشد. با کاهش حضور در این فضا، فرد فرصت بیشتری برای تمرکز بر زندگی واقعی و روابط شخصی خواهد داشت. همچنین، پیشنهاد می‌شود که افراد به جای استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای مشاهده زندگی دیگران، از آن به عنوان ابزاری برای ارتباطات مثبت و سازنده استفاده کنند.

۲. تقویت خودآگاهی و پذیرش لحظه حال

آموزش پذیرش و تمرکز بر لحظه حال می‌تواند به افراد کمک کند تا از اضطراب و نگرانی درباره آینده یا تجربیات از دست رفته رها شوند. تکنیک‌های مدیتیشن و ذهن‌آگاهی (mindfulness) می‌توانند به افراد کمک کنند تا به جای مقایسه دائمی خود با دیگران، بر تجارب و احساسات خود تمرکز کنند و از این طریق از اضطراب‌های فومو بکاهند. خودآگاهی همچنین به فرد این امکان را می‌دهد که به ارزش‌های واقعی و اولویت‌های خود توجه کند و از دست دادن فرصت‌های اجتماعی را به شکلی منطقی و بدون احساس شکست بپذیرد.

۳. کاهش مقایسه‌های اجتماعی

افراد مبتلا به فومو اغلب خود را با دیگران مقایسه می‌کنند و احساس می‌کنند که زندگی‌شان از دیگران عقب‌تر است. برای درمان این اختلال، مهم است که فرد بتواند از دام مقایسه‌های اجتماعی خارج شود. این کار می‌تواند با تمرین خودارزشمندی، یادگیری مهارت‌های شکرگزاری و شناخت و تقویت دستاورد‌های خود انجام شود. به جای تمرکز بر آنچه که از دست رفته، فرد باید بر آنچه که دارد و تجربه‌های منحصر به فرد خود تمرکز کند.

۴. درمان شناختی-رفتاری (CBT)

درمان شناختی-رفتاری (CBT) یکی از رویکرد‌های مؤثر برای درمان اختلال فومو است. در این روش، فرد می‌آموزد که چگونه تفکرات منفی و اضطراب‌های اجتماعی خود را شناسایی و تغییر دهد. در CBT، به فرد کمک می‌شود که باور‌های غلطی را که باعث ترس از دست دادن می‌شود، شناسایی کرده و آن‌ها را با باور‌های منطقی‌تر جایگزین کند. همچنین، افراد می‌توانند با مهارت‌های مقابله‌ای برای مدیریت استرس و اضطراب آشنا شوند.

۵. ایجاد روابط واقعی و حمایت اجتماعی

یکی از عوامل مؤثر در کاهش فومو، تقویت روابط واقعی و حمایت اجتماعی است. افرادی که از لحاظ اجتماعی فعال و ارتباطات معناداری دارند، کمتر به احساسات انزوا و نگرانی از دست دادن فرصت‌ها دچار می‌شوند. ایجاد و تقویت روابط با دوستان نزدیک، خانواده و همکاران می‌تواند حس تعلق و حمایت اجتماعی فرد را افزایش دهد و به کاهش اضطراب‌های فومو کمک کند.

۶. توجه به سلامت روانی کلی

در نهایت، افرادی که با اضطراب، افسردگی یا دیگر اختلالات روانی دست و پنجه نرم می‌کنند، نیاز به توجه ویژه دارند. درمان این اختلالات می‌تواند به کاهش فومو کمک کند. مراجعه به یک روان‌شناس یا روانپزشک برای مشاوره یا استفاده از دارو‌های ضد اضطراب و ضد افسردگی ممکن است در برخی موارد توصیه شود.

با توجه به این راهکارها، فرد می‌تواند به تدریج نگرانی‌های مرتبط با فومو را کاهش داده و به یک زندگی سالم‌تر و متعادل‌تر دست یابد.