نحوه رفتار با فردی که سکته مغزی کرده است

جامعه ۲۴- سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به مغز ناگهان مختل یا کاهش پیدا کند. این اختلال باعث می‌شود که اکسیژن و مواد مغذی کافی به سلول‌های مغزی نرسد و در نتیجه، این سلول‌ها در عرض چند دقیقه شروع به مرگ کنند.

سکته مغزی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود: ایسکمیک (ناشی از انسداد رگ‌های خونی) و هموراژیک (ناشی از پارگی رگ‌های خونی و خونریزی مغزی). نوع ایسکمیک حدود ۸۷٪ از موارد را شامل می‌شود و اغلب به دلیل لخته خون یا تنگی عروق رخ می‌دهد.

سکته مغزی معمولاً به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود و علائمی مانند ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در یک طرف بدن، اختلال در گفتار، سردرگمی، تاری دید، سرگیجه و از دست دادن تعادل دارد. تشخیص سریع این علائم و اقدام فوری می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش آسیب‌های مغزی داشته باشد. عوامل خطر سکته مغزی شامل فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، چاقی، سیگار کشیدن، مصرف الکل، بی‌تحرکی و بیماری‌های قلبی است. علاوه بر این، سن بالا و سابقه خانوادگی نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.

راه‌های پیشگیری و درمان سکته مغزی

برای کاهش خطر سکته مغزی، رعایت سبک زندگی سالم ضروری است. داشتن رژیم غذایی متعادل (سرشار از میوه، سبزی، غلات کامل و چربی‌های سالم)، ورزش منظم، کنترل فشار خون، ترک سیگار و مدیریت استرس می‌تواند احتمال سکته را به میزان زیادی کاهش دهد.

در صورت وقوع سکته، درمان سریع بسیار مهم است؛ در موارد ایسکمیک، تجویز دارو‌های حل‌کننده لخته (مانند tPA) می‌تواند از آسیب بیشتر جلوگیری کند. در برخی موارد، جراحی یا روش‌هایی مانند آنژیوپلاستی برای باز کردن رگ‌های مسدودشده استفاده می‌شود. توانبخشی پس از سکته شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی است تا فرد بتواند عملکرد‌های از دست‌رفته را بازیابی کند.

عوامل بروز سکته مغزی

سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به مغز قطع یا کاهش یابد و این اتفاق می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از عوامل خطر قابل‌کنترل هستند، درحالی‌که برخی دیگر مانند سن و سابقه خانوادگی خارج از کنترل ما هستند.

۱. عوامل مرتبط با بیماری‌ها و شرایط پزشکی

فشار خون بالا: مهم‌ترین عامل خطر سکته مغزی است، زیرا باعث آسیب به دیواره رگ‌های خونی می‌شود.

دیابت: قند خون بالا به عروق آسیب زده و خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد.

بیماری‌های قلبی و عروقی: مشکلاتی مانند آریتمی قلبی (به‌ویژه فیبریلاسیون دهلیزی)، تصلب شرایین (گرفتگی عروق)، نارسایی قلبی و بیماری‌های دریچه‌ای می‌توانند باعث لخته شدن خون شوند.

کلسترول بالا: تجمع چربی در دیواره رگ‌ها باعث تنگی و انسداد عروق مغزی می‌شود.

چاقی و سندرم متابولیک: افزایش وزن باعث بالا رفتن فشار خون، کلسترول و قند خون می‌شود که همگی خطر سکته را افزایش می‌دهند.

۲. سبک زندگی ناسالم

سیگار کشیدن: نیکوتین و مواد شیمیایی موجود در سیگار باعث افزایش فشار خون، التهاب عروق و افزایش خطر تشکیل لخته خون می‌شوند.

مصرف الکل و مواد مخدر: الکل فشار خون را بالا می‌برد و برخی مواد مخدر (مانند کوکائین و آمفتامین‌ها) مستقیماً روی عروق مغزی تأثیر منفی دارند.

تغذیه ناسالم: مصرف زیاد چربی‌های اشباع‌شده، نمک، قند و غذا‌های فرآوری‌شده می‌تواند فشار خون و کلسترول را افزایش دهد.

بی‌تحرکی: عدم فعالیت بدنی خطر چاقی، دیابت و مشکلات قلبی را افزایش داده و در نتیجه احتمال سکته را بیشتر می‌کند.

۳. عوامل غیرقابل‌کنترل

سن بالا: با افزایش سن، خطر سکته مغزی بیشتر می‌شود، به‌خصوص پس از ۵۵ سالگی.

بیشتر بخوانید: کدام گیاهان دارویی برای سلامت مغز مفید است؟

جنسیت: مردان بیشتر از زنان دچار سکته مغزی می‌شوند، اما در زنان احتمال مرگ‌ومیر ناشی از سکته بیشتر است.

سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده (به‌ویژه والدین یا خواهر و برادر) سابقه سکته مغزی داشته باشد، خطر آن افزایش می‌یابد.

سابقه سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA): اگر قبلاً سکته یا حمله گذرا داشته‌اید، احتمال وقوع مجدد آن بیشتر است.

راه‌های پیشگیری از سکته مغزی

برای کاهش خطر، باید فشار خون، قند خون و کلسترول را کنترل کنید، رژیم غذایی سالم داشته باشید، ورزش کنید، سیگار را ترک کنید و استرس را مدیریت کنید. بررسی‌های منظم پزشکی نیز می‌تواند به تشخیص زودهنگام عوامل خطر کمک کند.

مراقبت از فردی که دچار سکته مغزی شده، نیاز به صبر، مهربانی و آگاهی دارد. این افراد ممکن است با مشکلات حرکتی، گفتاری، ذهنی و عاطفی روبه‌رو شوند، بنابراین برخورد صحیح با آنها می‌تواند روند بهبودی را تسریع کند. در ادامه، مهم‌ترین نکات برای برخورد مناسب با این بیماران را بررسی می‌کنیم.

۱. حمایت عاطفی و روانی

صبور و مهربان باشید: بسیاری از افراد پس از سکته دچار افسردگی، اضطراب یا ناامیدی می‌شوند. شنونده خوبی باشید و آنها را برای ادامه درمان تشویق کنید.

آنها را مستقل کنید: اگرچه حمایت شما مهم است، اما اجازه دهید فرد تا حد ممکن کارهایش را خودش انجام دهد تا اعتمادبه‌نفسش افزایش یابد.

از تحقیر یا ناامید کردن بپرهیزید: اگر در گفتار یا حرکت مشکل دارند، عجله نکنید و به آنها فرصت دهید. جملات دلگرم‌کننده بگویید و موفقیت‌های کوچکشان را تشویق کنید.

۲. کمک به توانبخشی و فعالیت‌های روزانه

گفتاردرمانی: اگر فرد در صحبت کردن مشکل دارد، آرام و واضح با او حرف بزنید. استفاده از تصاویر، حرکات دست یا اپلیکیشن‌های مخصوص گفتار می‌تواند کمک‌کننده باشد.

فیزیوتراپی و ورزش: کمک کنید فرد حرکات توصیه‌شده توسط پزشک یا فیزیوتراپیست را انجام دهد تا قدرت عضلات و تعادل بدن را بازیابد.

اصلاح محیط زندگی: خانه را طوری تنظیم کنید که فرد راحت‌تر بتواند حرکت کند؛ مثلاً دستگیره‌های کمکی، صندلی حمام و تشک مناسب تهیه کنید.

۳. مراقبت پزشکی و تغذیه مناسب

مصرف دارو‌ها را کنترل کنید: دارو‌های فشار خون، رقیق‌کننده‌های خون و سایر دارو‌های تجویزی باید به‌موقع مصرف شوند.

رژیم غذایی سالم: غذای بیمار باید کم‌نمک، کم‌چرب و سرشار از سبزیجات، میوه، غلات کامل و پروتئین‌های سالم باشد. در صورت مشکل در بلع، از غذا‌های نرم یا مایع استفاده کنید.

کنترل وضعیت سلامتی: به فشار خون، قند خون و وزن بیمار توجه کنید و او را برای ویزیت‌های منظم پزشکی همراهی کنید.

رفتار مناسب با فردی که سکته مغزی کرده است، ترکیبی از حمایت روحی، کمک فیزیکی و مراقبت‌های پزشکی است. با صبر، محبت و انگیزه دادن، می‌توان به بیمار کمک کرد تا روند بهبودی را با موفقیت طی کند و زندگی بهتری داشته باشد.

بهترین مواد خوراکی برای پیشگیری از سکته مغزی

برای کاهش خطر سکته مغزی، مصرف مواد غذایی که به کاهش فشار خون، کاهش التهاب، بهبود سلامت عروق و جلوگیری از لخته شدن خون کمک می‌کنند، بسیار مهم است. در ادامه، بهترین خوراکی‌هایی که سلامت مغز و قلب را تقویت می‌کنند، معرفی شده‌اند:

۱. ماهی‌های چرب (سرشار از امگا ۳)

مثل سالمون، ساردین، تن و ماکرل

امگا ۳ موجود در این ماهی‌ها از التهاب عروق جلوگیری کرده و باعث بهبود جریان خون در مغز می‌شود.

۲. میوه‌ها و سبزیجات رنگی

توت‌ها (زغال‌اخته، تمشک، توت‌فرنگی، شاه‌توت): غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها که از آسیب سلول‌های مغزی جلوگیری می‌کنند.

مرکبات (پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت): حاوی ویتامین C که سلامت عروق را بهبود می‌بخشد.

سبزیجات برگ‌سبز (اسفناج، کلم بروکلی، کاهو، جعفری): دارای ویتامین K و فولات که به کاهش خطر سکته مغزی کمک می‌کنند.

۳. مغز‌ها و دانه‌ها

گردو، بادام، تخمه آفتابگردان، تخمه کدو، دانه چیا و دانه کتان

حاوی چربی‌های سالم، منیزیم و فیبر که فشار خون را کاهش داده و رگ‌ها را سالم نگه می‌دارند.

۴. غلات کامل و فیبردار

جو دوسر، برنج قهوه‌ای، نان سبوس‌دار، گندم کامل، کینوا

باعث کنترل قند خون، کاهش کلسترول و بهبود عملکرد رگ‌ها می‌شوند.

۵. حبوبات و پروتئین‌های گیاهی

عدس، لوبیا قرمز، نخود، لوبیا چیتی

سرشار از فیبر و پروتئین‌های گیاهی که ریسک فشار خون بالا و سکته مغزی را کاهش می‌دهند.

۶. روغن‌های سالم

روغن زیتون فرابکر، روغن کنجد، روغن آووکادو

دارای چربی‌های غیراشباع مفید که التهاب را کاهش داده و از گرفتگی عروق جلوگیری می‌کنند.

۷. سیر و پیاز

به کاهش فشار خون، جلوگیری از لخته شدن خون و بهبود جریان خون کمک می‌کنند.

۸. شکلات تلخ (حداقل ۷۰٪ کاکائو)

حاوی فلاونوئید‌ها که باعث کاهش فشار خون و افزایش گردش خون در مغز می‌شوند.

۹. چای سبز و قهوه

دارای آنتی‌اکسیدان‌هایی که به کاهش التهاب و بهبود عملکرد عروق مغزی کمک می‌کنند.

۱۰. لبنیات کم‌چرب و پروبیوتیک‌ها

ماست یونانی، کفیر، پنیر کم‌چرب

سرشار از کلسیم و پروبیوتیک‌ها که به کاهش فشار خون و حفظ سلامت عروق کمک می‌کنند.

نکات مهم

نمک، قند و غذا‌های فرآوری‌شده را کاهش دهید.

گوشت قرمز و چربی‌های اشباع‌شده را محدود کنید.

آب کافی بنوشید و فعالیت بدنی منظم داشته باشید.

با رعایت این رژیم غذایی، می‌توان خطر سکته مغزی را به میزان قابل‌توجهی کاهش داد.