پاسخ به چند سوال درباره درمان زردی نوزادان

جامعه ۲۴- زردی نوزاد (یرقان نوزادی) به تغییر رنگ زرد پوست و چشم نوزاد گفته می‌شود که به دلیل افزایش سطح بیلی‌روبین در خون رخ می‌دهد. بیلی‌روبین یک ماده زاید است که از تجزیه گلبول‌های قرمز تولید می‌شود و کبد آن را پردازش و از بدن دفع می‌کند.

در نوزادان، به‌ویژه نوزادان نارس، کبد هنوز به‌طور کامل رشد نکرده و نمی‌تواند بیلی‌روبین را به‌سرعت دفع کند، در نتیجه سطح این ماده در خون بالا می‌رود و زردی ایجاد می‌شود.

زردی معمولاً در روز دوم یا سوم پس از تولد ظاهر می‌شود و در اغلب موارد یک وضعیت طبیعی و گذرا است. با این حال، در برخی موارد ممکن است شدت زردی زیاد شده و نیاز به درمان داشته باشد. پزشکان معمولاً سطح بیلی‌روبین را با آزمایش خون بررسی می‌کنند و در صورت بالا بودن، روش‌هایی مانند نوردرمانی (فتوتراپی) یا در موارد شدید، تعویض خون را توصیه می‌کنند.

نوع خفیف زردی نوزادان معمولاً بدون درمان خاصی و تنها با تغذیه مکرر و قرار دادن نوزاد در معرض نور طبیعی بهبود می‌یابد. اما در موارد شدید، اگر بیلی‌روبین بیش از حد افزایش یابد، می‌تواند به مغز نوزاد آسیب برساند و باعث عوارض جدی مانند کرنیکتروس (نوعی آسیب مغزی دائمی) شود. بنابراین، تشخیص و کنترل سطح زردی بسیار مهم است.

برای پیشگیری از زردی شدید، تغذیه مناسب و شیردهی منظم توصیه می‌شود تا بیلی‌روبین سریع‌تر از بدن دفع شود. همچنین، نوزادان باید در روز‌های اول تولد تحت نظر پزشک قرار بگیرند تا در صورت لزوم اقدامات درمانی انجام شود. در موارد نگران‌کننده، مراجعه سریع به پزشک ضروری است.

تشخیص زردی نوزاد بدون مراجعه به پزشک امکان پذیر است؟

زردی نوزادان معمولاً با تغییر رنگ پوست (به‌خصوص در نواحی نزدیک به چشم‌ها) و تغییر رنگ سفیدی چشم‌ها به زرد یا نارنجی مشاهده می‌شود. با این حال، تشخیص دقیق زردی، تعیین میزان بیلی‌روبین و ارزیابی شدت آن نیازمند معاینه بالینی و در بسیاری از موارد انجام آزمایش‌های لازم (مانند تست سطح بیلی‌روبین خون یا استفاده از دستگاه‌های غیرتهاجمی اندازه‌گیری بیلی‌روبین) توسط پزشک است.

بنابراین، اگر نگران زردی نوزاد هستید یا علائمی مشاهده می‌کنید، حتماً مراجعه به پزشک متخصص اطفال توصیه می‌شود تا بتوانند وضعیت نوزاد را به طور دقیق ارزیابی و در صورت نیاز درمان مناسب را ارائه دهند.

نور قابل استفاده برای درمان زردی چه نوری است؟

نور مورد استفاده برای درمان زردی نوزاد معمولاً نور آبی (فتوتراپی) است. در ادامه توضیح می‌دهم که این نور چگونه عمل می‌کند:

۱. طیف نور:

نور‌های آبی با طول موج تقریباً بین ۴۶۰ تا ۴۹۰ نانومتر برای فتوتراپی به کار می‌روند. برخی از واحد‌های مدرن از نور‌های LED نیز استفاده می‌کنند که کارایی بالایی در این بازه طول موج دارند.

بیشتر بخوانید: تغذیه در بارداری هفته به هفته

۲. مکانیسم عمل:

- تبدیل بیلی‌روبین: نور آبی از طریق فرآیندی به نام «ایزومریزاسیون فتوتراپی» بر روی بیلی‌روبین (پایه زردی نوزاد) تأثیر می‌گذارد. این فرایند باعث تبدیل بیلی‌روبین به ایزومر‌های قابل حل در آب می‌شود.

- افزایش دفع بیلی‌روبین: ایزومر‌های حاصل از تبدیل، به دلیل قابلیت حلالیت بالاتر در آب، از طریق سیستم گوارشی و ادراری نوزاد به راحتی دفع می‌شوند. این فرآیند به کاهش سطح بیلی‌روبین در خون منجر شده و زردی کاهش می‌یابد.

۳. اجرای درمان:

فتوتراپی معمولاً در محیط‌های نظارتی مانند بخش نوزادان انجام می‌شود. در این روش نوزاد بدون پوشیدن لباس‌های ضخیم (به منظور کاهش پوشش و افزایش تماس پوست با نور) در معرض نور درمانی قرار می‌گیرد. چشم‌های نوزاد نیز با استفاده از محافظ‌های ویژه از نور مستقیم محافظت می‌شوند.

این روش درمانی از سال‌ها پیش به عنوان درمان استاندارد برای زردی نوزاد به کار می‌رود و در صورتی که توسط تیم پزشکی با دقت کنترل شود، معمولاً ایمن و مؤثر است. اگر نگرانی یا سوالات بیشتری دارید، مشاوره با پزشک متخصص اطفال توصیه می‌شود.

آیا از طریق مشاهده رنگ پوست و چشم می‌توان به زردی نوزاد پی برد؟

مشاهده تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم‌ها می‌تواند نشانه‌ای اولیه از زردی در نوزاد باشد. برای مثال، اگر بخش‌هایی از پوست یا سفیدی چشم به رنگ زرد یا نارنجی تغییر کند، این تغییر ممکن است به افزایش سطح بیلی‌روبین در خون اشاره داشته باشد. اما باید توجه داشت که:

۱. مشاهده بصری محدودیت دارد: رنگ پوست و چشم ممکن است به‌طور طبیعی در نوزادان متفاوت باشد و برخی تغییرات جزئی ممکن است نرمال تلقی شوند.

۲. تشخیص دقیق نیاز به آزمایش دارد: برای تایید زردی و تعیین شدت آن، معمولاً اندازه‌گیری سطح بیلی‌روبین از طریق آزمایش خون یا استفاده از دستگاه‌های غیرتهاجمی لازم است.

۳. ارزیابی بالینی: پزشک متخصص با بررسی دقیق بالینی و بررسی علائم دیگر می‌تواند تصمیم‌گیری مناسب را انجام دهد.

بنابراین، اگر تغییر رنگ قابل مشاهده‌ای در پوست یا چشم‌های نوزادتان دارید، توصیه می‌شود که هر چه سریع‌تر با پزشک متخصص مشورت کنید تا در صورت نیاز آزمایش‌های لازم انجام شده و از وضعیت نوزاد مطمئن شوید.

درمان خانگی برای زردی نوزاد توصیه می‌شود؟

درمان خانگی برای زردی نوزاد معمولاً توصیه نمی‌شود، زیرا:

۱. نیاز به تشخیص دقیق: زردی نوزاد ممکن است ناشی از افزایش سطح بیلی‌روبین باشد که در برخی موارد طبیعی است و در برخی موارد ممکن است نشانه مشکلی جدی‌تر باشد. تعیین علت دقیق نیازمند معاینه و آزمایش‌های تخصصی است.

۲. مراقبت پزشکی: در مواردی که زردی شدید است یا نشان‌دهنده مشکل جدی‌تری مانند عدم دفع صحیح بیلی‌روبین از بدن نوزاد باشد، درمان‌های تخصصی مانند فتوتراپی یا سایر مداخلات پزشکی لازم است که فقط توسط پزشک معالج و در محیط مناسب قابل ارائه هستند.

۳. خطرات درمان خانگی: استفاده از درمان‌های خانگی بدون نظارت پزشکی می‌تواند خطرناک بوده و مانع از دریافت درمان مناسب در زمان مناسب شود.

اگر نگران زردی نوزاد خود هستید یا تغییر رنگ قابل توجهی مشاهده می‌کنید، توصیه می‌شود هر چه سریع‌تر با یک پزشک متخصص اطفال مشورت کنید تا نوزادتان به‌طور دقیق معاینه شده و در صورت نیاز درمان‌های لازم آغاز شود.

آیا دادن آب انار به نوزاد در کاهش و بهبود زردی موثر است؟

هیچ مدرک قابل اعتمادی وجود ندارد که نشان دهد دادن آب انار به نوزاد می‌تواند در درمان زردی موثر باشد. چند نکته مهم در این زمینه:

۱. عدم شواهد علمی: تاکنون مطالعات معتبر ثابت نکرده‌اند که مصرف آب انار یا سایر آب‌میوه‌ها باعث کاهش سطح بیلی‌روبین و بهبود زردی در نوزادان می‌شود.

۲. رژیم غذایی نوزادان: نوزادان، به ویژه در چند ماه اول زندگی، معمولاً تنها به شیر مادر یا فرمول نیاز دارند. معرفی آب‌میوه یا سایر مایعات ممکن است سیستم گوارش نوزاد را تحت تأثیر قرار دهد یا باعث مشکلاتی مانند اسهال شود.

۳. تشخیص و درمان مناسب: زردی نوزاد می‌تواند نشانه‌ای از افزایش سطح بیلی‌روبین باشد که در برخی موارد طبیعی است و در برخی موارد نیاز به درمان مانند فتوتراپی دارد. تشخیص دقیق و درمان مناسب نیازمند معاینه و ارزیابی توسط پزشک متخصص اطفال است.

بنابراین، استفاده از آب انار به عنوان درمان خانگی برای زردی نوزاد توصیه نمی‌شود. در صورت مشاهده علائم زردی یا نگرانی از وضعیت نوزاد، حتماً با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید تا اقدامات لازم انجام شود.