مردم از صف می‌نالند نانوا از قیمت!

جامعه ۲۴ - یک «لقمه نان» همیشه بر سر سفره هایمان پیدا بود، به خصوص نان سنگک داغ و برشته‌ای که صبح اول وقت خیلی‌ها را به صف‌های نانوایی می‌کشاند که نان را تازه مصرف کنند، اما امروز مشتریان نانوایی‌ها به خاطر رهایی از ساعت‌ها انتظار در صف طولانی نانوایی ها، در هر بار مراجعه از نانوای محل تقاضای تعداد زیادی نان می‌کنند. آن هم نانی که به گفته برخی از افراد کیفیت سابق را ندارد، هم اندازه و وزن اش کمتر شده و هم طعم اش دیگر به مزاج خوش نمی‌آید، تفاوت قیمت هم که همیشه چاشنی بازار است.

سال گذشته نیز معضل صف‌های طولانی نان گلایه شهروندان را در پی داشت. نانوا‌ها از قیمت پایین نان ناراضی و مدعی بودند که قیمت تمام شده نان بیش از آن چیزی است که تعیین شده است و قیمت فعلی کفاف هزینه‌های نان را نمی‌دهد. اعتراض دیگر آن‌ها آرد سهمیه‌ای بود که برخی مدعی بودند به دست شان نمی‌رسد. از سویی دیگر مردم از صف‌های طولانی ناراضی بودند. هر چند برخی افراد دلایل دیگری از جمله گرانی دیگر اقلام خوراکی و جولان نانوایی‌های غیرمجاز را عامل شلوغی صف‌های نانوایی می‌دانستند، اما عاقبت با کنترل بازار آرد و سامان دهی نظام توزیع آرد یارانه‌ای این مشکل برطرف شد و آرامش و ثبات به صف‌های نانوایی برگشت، اما از چند هفته گذشته دوباره شاهد ایجاد صف‌های طویل و مارپیچ مقابل نانوایی‌های شهر‌های مختلف هستیم.

بیشتر بخوانید: تلخی بی‌پایان داستان کارگران هفت‌تپه/ خلع ید هم اثر نکرد؛ ۲ ماه است حقوق نگرفته‌ایم

مردم می‌گویند علت این است که برخی نانوایی‌ها تعطیل کرده یا برخی دیگر ساعت پخت را به شدت کاهش داده اند. نانوایی‌ها نیز مدعی اند دلیل کاهش ساعات پخت مناسب نبودن قیمت تمام شده نان است. تماس‌های مکرر شهروندان با روزنامه خراسان و گلایه‌های آنان از انتظار در صف طولانی نانوایی‌ها که در برخی موارد حتی سهمی از نان نمی‌برند، موجب شد سری به نانوایی‌های مختلف سطح شهر بزنیم تا موضوع را بررسی کنیم.

تعطیلی برخی از نانوایی‌ها

اولین نانوایی که مراجعه می‌کنم تعطیل است. روی مغازه نانوایی اعلامیه‌ای نصب شده مبنی بر این که به علت تعمیرات نانوایی تعطیل است. این در حالی است که یکی از اهالی محل می‌گوید: «الان ۲۰ روز است که این نانوایی تعطیل است، اما در این مدت من هیچ مصالحی این جا ندیدم که حاکی از تعمیرات باشد». علاوه بر این نانوایی در بازدید میدانی متوجه تعطیلی برخی دیگر از نانوایی‌های سطح شهر می‌شویم. یکی دیگر از نانوایی‌ها هنوز زمان پخت اش شروع نشده است، اما مردم صف کشیده اند. یکی از افرادی که در صف ایستاده است، می‌گوید: «حدودا ۱۵ روز است که نانوایی‌ها شلوغ شده و کسی حوصله ندارد در صف بایستد، اما از طرفی برخی نانوایی‌ها تعطیل اند». شاطر این نانوایی درباره علت شلوغی صف‌های نان می‌گوید: «گوشت و برنج گران شده و مردم به سمت خرید نان رو آورده اند».

کاهش پیدا کردن زمان پخت نان در نانوایی‌ها

به یکی دیگر از نانوایی‌های شهر مراجعه می‌کنم. یکی از افرادی که در صف نان ایستاده است، می‌گوید: «حدود یک ماه است که نانوایی‌ها خیلی شلوغ شده. غیر از صف‌های طولانی، تعداد نان را هم کم کرده اند و گاهی می‌بینم از یک خانواده چند نفر با هم آمده اند در صف ایستاده اند تا تعداد نان بیشتری بگیرند. از طرفی هم زمان پخت نان را کم کرده اند و بدون برنامه پخت می‌کنند». یکی از کارگران این نانوایی درباره طولانی بودن صف نان می‌گوید: «به خاطر این که مزد ما پایین است و مجبوریم کمتر کار کنیم. الان روزانه ما صد هزار تومان مزد می‌گیریم که دردی از زندگی مان دوا نمی‌کند».

افزایش قیمت آرد آزاد

به یکی از نانوایی‌ها در منطقه کلاهدوز می‌روم که آن جا صف طولانی تری به چشم می‌خورد. صاحب نانوایی درباره طولانی بودن صف نان می‌گوید: «ماه پیش خمیر مایه را به قیمت ۷۳۰ هزار تومان خریداری کردم، اما دیروز قیمت خریدم ۹۰۰ هزار تومان بوده است. از طرفی آرد آزاد هم گران شده است. قیمت آرد آزاد قبلا ۸۰ هزار تومان بود، اما هم اکنون قیمت آن ۲۰۰ هزار تومان شده است. وقتی سهمیه آرد من تمام می‌شود و به خاطر متقاضی زیاد باید آرد آزاد تهیه کنم، با این گرانی قیمت آرد آزاد صرف نمی‌کند». وی ادامه می‌دهد: «از همان سال ۹۸ آرد‌های ما را سهمیه بندی کرده اند. قبلا هر مقدار آرد سفارش می‌دادیم کارخانه برای ما می‌آورد. الان می‌گویند روزی ۹ سهمیه بیشتر نداریم. الان دیشب ۳۳ نفر در صف نان بودند، چون نانوایی‌های دیگر در اطراف ما تعطیل بودند. بعضی نانوایی‌ها هم ترجیح می‌دهند نان را خشک کنند و به دامداری‌ها بدهند، چون برایشان سود بیشتری دارد».

فروش نان به دامداری‌ها

به یکی دیگر از نانوایی‌ها در خیابان سعدی می‌روم. افراد حاضر در صف طولانی نان همگی شاکی از انتظار طولانی در صف نان بودند. آقای میان سالی می‌گوید: «الان در هر نانوایی که می‌رویم می‌گویند نان نمی‌رسد. بیشتر آن‌ها هم می‌گویند سهمیه نداریم. یکی از آشنایان ما نانوایی دارد. این شخص طبق گفته‌های خودش آرد را کیسه‌ای هشت هزار تومان می‌گیرد و ترجیح می‌دهد نان پخت شده را خشک کند و با قیمت بیشتر به دامداران بفروشد. من می‌توانم در صف طولانی نان بایستم، اما یک پیرمرد یا پیرزن چطور می‌تواند در این صف‌ها بایستد»؟ شاطر این نانوایی درباره صف‌های طولانی می‌گوید: «مشکل مزد کم کارگران است که روزانه صد هزار تومان مزد می‌گیرند. از طرفی آرد کمیاب شده است». برای پیگیری این موضوع با "مصطفی کشتگر"، رئیس اتحادیه نانوایان مشهد به گفتگو پرداختیم.

تولید نان برای نانوا سودی ندارد

رئیس اتحادیه نانوایان مشهد درباره طولانی بودن صف‌های نان می‌گوید: «در حوزه آرد و نان به عنوان دو حوزه جدا از هم یک چرخه معیوب وجود دارد. سیاست گذاری‌ها در این حوزه اشتباه است نه دولت ورود کرده و نه مجلس. از سال ۱۳۹۳ تاکنون نرخ نان یک بار اصلاح شد آن هم در آبان ۱۳۹۸. مهم‌ترین عامل بحث این است که کارگران ما دیگر با این شرایط نمی‌توانند کار کنند. افزایش دستمزد کارگر ما تابعی از افزایش نرخ است؛ لذا با توجه به تورم‌ها کارگر ما عملا دارد نابود می‌شود. کارگران ما به سمت مشاغل دیگر رفته اند و کارگر متخصص ما رفته و با این دستمزد کار نمی‌کند». وی می‌افزاید: «بیمه ما در سال ۱۳۹۵ حدود ۳۵ درصد اضافه شد و در سال ۱۴۰۰ این مقدار ۴۰ درصد افزایش داشت. مایه خمیر که ضروری است استفاده کنیم در سال ۱۳۹۸ تقریبا ۲۰۰ هزار تومان بوده و الان ۹۰۰ هزار تومان شده است. نمک را کیلویی شش هزار تومان می‌گرفتیم و امروز کیلویی ۴۰ هزار تومان است. در واقع تمام موارد افزایش قیمت داشته است و تولید نان برای نانوا سودی ندارد».

تبدیل نانوایی‌های آزاد به نیمه یارانه‌ای

وی درباره علت دیگر این موضوع می‌گوید: «تمام مصیبت ما از زمانی آغاز شد که ما دیگر نانوایی آزاد نداریم و آن‌ها را به نیمه یارانه‌ای تبدیل کردند. ما اصلا واحد آزاد در سطح شهر نداریم. چند سال گذشته ما در مناطق برخوردار مشهد مغازه‌های نانوایی کم داشتیم و به نانوایان اعلام کردیم سود و زیان کار با خودتان و می‌توانید نانوایی راه اندازی کنید. یک باره به صاحبان این نانوایی‌ها گفتند به شما گندم یارانه‌ای تعلق می‌گیرد. یک باره قیمت آرد آزاد گران شد و از طرفی این نانوایی‌ها نان را باید به قیمت مصوب به فروش می‌رساندند که منطقی نبود. در نتیجه تولید نان کم شد و این مشکلات به وجود آمد».

گرانی دیگر اقلام غذایی؛ افزایش تقاضا برای نان

وی درباره یکی دیگر از دلایل طولانی شدن صف نانوایی‌ها می‌گوید: «تقاضا برای نان زیاد شده است. یک بخش از تقاضا به دلیل این است که مصرف نان مردم بیشتر شده است و نمی‌توان آن را کتمان کرد. یک بخش هم متاسفانه تقاضای کاذب است که دامداران نان خشک تهیه می‌کنند. نانوا نان را بخواهد تازه بفروشد دو هزار تومان می‌شود، اما همان را خشک کند با قیمت هشت هزار تومان به فروش می‌رساند. از آن طرف هم همین انتظار در صف‌های طولانی افراد را تحریک می‌کند که نان بیشتری تهیه کنند که متعاقب آن ضایعات نان هم افزایش می‌یابد».

احتمال افزایش ۴۰ درصدی قیمت نان

کارشناس مسئول بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان نیز در گفتگو با خراسان رضوی در خصوص دلایل صف‌های طولانی نان طی روز‌های اخیر در مشهد خاطر نشان می‌کند: به نظرم قیمت نان تغییر پیدا خواهد کرد و با تغییر قیمت نان صف‌های شلوغ نان حذف می‌شود. بخشعلی بیاتی با بیان این که طی دو سال و نیم گذشته قیمت نان افزایش نیافته است تصریح می‌کند: به نظر بنده به همین دلیل (پایین بودن قیمت نان) نانوایی‌ها در عرضه نان همراهی نمی‌کنند، دنبال این بودند که قیمت نان افزایش پیدا کند، از طرفی افزایش هزینه‌های جانبی مثل خمیر مایه، کارگر، اجاره بها، بیمه، آب و برق به این موضوع دامن زده است. وی افزایش قیمت نهاده‌های دامی را یکی دیگر از دلایل صف‌های شلوغ و تعطیلی برخی نانوایی‌ها می‌داند و می‌افزاید: کارگران شاغل در نانوایی‌ها با قیمت‌های قدیم حاضر نیستند کار کنند، همچنین با نبود کارگر تخصصی برخی از
نانوایی‌ها به سمت تعطیلی کشانده می‌شوند.

بیاتی ضمن اشاره به برگزاری جلسه کارگروه گندم و آرد استان در پاسخ به این سوال که چه پیشنهادی برای افزایش قیمت نان داده شده است، می‌گوید: افزایش قیمت پیشنهادی اتحادیه نانوایان حدود ۱۰۰ درصد است، اما قطعا با افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت نان مخالفت می‌شود، چرا که همین حالا اگرچه به عنوان مثال قیمت یک نان سنگک یارانه‌ای هزار تومان و غیر یارانه‌ای ۱۴۰۰ تومان است، اما برخی نانوایان با کمی اضافه کردن کنجد، نان سنگگ را تا ۳ هزار تومان به مردم می‌فروشند. وی با این حال ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد در افزایش نرخ نان در نظر گرفتن تورم سالیانه راهکار بهتری باشد، لذا احتمالا قیمت نان ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت تا حداقل هزینه‌های واحد‌های نانوایی پوشش داده شود.

کارشناس مسئول بازرسی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همچنین در پاسخ به این سوال که آیا برخی از دامداران به دلیل نبود علوفه از نان برای دام‌های خود استفاده می‌کنند در این باره می‌گوید: بعید نیست این اتفاق بیفتد، چرا که به دلیل خشکسالی‌هایی که در استان پیش آمده عمدتا دامداری‌ها به دلیل نبود نهاده‌های دامی مثل جو، کاه و ... مجبور شدند از نان خشک استفاده کنند. وی تصریح می‌کند: حتی شنیده شده که برخی از دامداران سنتی در روستا‌های اطراف مشهد که چندین راس دام سبک و سنگین دارند به جهت این که قیمت نان خشک در بازار بیشتر است چند نفر را اجیر می‌کنند تا از نانوایی‌ها نان تهیه کرده تا خشک کنند و به دام‌ها بدهند؛ چرا که با این اقدام قیمت نان خشک کمتر در می‌آید، این موضوع بیشتر در حاشیه شهر اتفاق می‌افتد.

بیاتی در ادامه به بازرسی از نانوایی‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: هم اتحادیه نانوایی‌ها و هم از سازمان صمت گروه‌هایی تشکیل شده که با نانوایی‌های متخلف برخورد کنند. وی در پاسخ به این سوال که چرا برخی از نانوایی‌ها خودسرانه درخصوص تعطیلی واحد‌های نانوایی اقدام کرده اند تا قیمت نان افزایش پیدا کند؟ می‌گوید: نه نمی‌توانند خودسرانه اقدام به تعطیلی نانوایی خود کنند و ما با این واحد‌ها برخورد کردیم. بیاتی در ادامه به پیگیری استاندار خراسان رضوی برای تامین نهاده‌های دامی دامداران اشاره می‌کند و می‌افزاید: استاندار پیگیر این موضوع است تا نهاده‌های دامی به استان برسد، فکر می‌کنم هفته آینده نهاده‌های دامی به استان برسد، ضمن این که بخشی از نهاده‌های دامی هفته گذشته وارد استان شده است. گفتنی است روز گذشته خبرنگار خراسان برای اطلاع از آخرین مصوبات کارگروه گندم و آرد استان درباره قیمت پیشنهادی نان، چندین بار با مقصودی مقدم معاون بازرگانی صمت خراسان رضوی تماس گرفت، اما پاسخی به تماس‌ها داده نشد.