چگونه با استرس پس از سانحه مقابله کنید؟

جامعه ۲۴ -  دکتر علیرضا شریفی یزدی با بیان اینکه اختلال استرس پس از سانحه یا ptsd، نوعی اختلال سلامت روان است که معمولا بعد از یک حادثه آسیب زا آغاز می‌شود، اظهار کرد: اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند از یک تهدید امنیتی تا آسیب ناشی از سیل و زلزله و یا هر رخداد طبیعی و غیر طبیعی نظیر جنگ و مرگ و بیماری سنگین خود را نشان دهد.

این روانشناس اجتماعی ادامه داد: تمام احساس ناخوشایند که بیماران مبتلا به این استرس تجربه می‌کنند از احساس عدم امنیت ناشی می‌شود. بشر دو نیاز بسیار اساسی دارد که نخست نیاز به خوراک و پوشاک و مسکن و دیگری نیاز به امنیت است؛ بنابراین استرس پس از سانحه در حقیقت احساس عدم امنیت و نوعی نا امنی و ترس است که فرد تجربه می‌کند.

به گفته شریفی یزدی، اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند فعالیت‌های طبیعی و توانایی عملکرد فردی را دچار اختلال کند؛ به طوری که برخی کلمات، صدا‌ها و شرایط می‌توانند تروما را به فرد یادآوری کند.

وی در ادامه به بیان علائم و نشانه‌های این اختلال پرداخت و گفت: خاطرات ناخوشایند اذیت کننده، تجربه کابوس‌های مکرر در خواب، پریشانی روانی و جسمی، عدم تمرکز، احساس گناه، خودسرزنشی، کاهش انگیزه و شوق و اشتیاق و علاقه به کار‌هایی که قبل‌تر به آن‌ها علاقمند بودیم؛ از جمله علائم این اختلال هستند.

این روانشناس اجتماعی با بیان اینکه معمولا افرادی که دچار اختلال استرس پس از سانحه هستند نوعی افسردگی و به همان نسبت نیز میزانی از اضطراب را با خود حمل می‌کنند، خاطر نشان کرد: این افراد از لحاظ فیزیولوژیک تپش قلب، تعریق زیاد، سبکی سر و سرگیجه و گاهی حالت غش را تجربه می‌کنند. یکی از مهم‌ترین علائم اختلال استرس پس از سانحه، این است که فرد احساس می‌کند بار‌ها و بار‌ها آن رویداد نامناسب برایش تکرار و مرور می‌شود.

شریفی یزدی حضور و افزایش افکار منفی را از دیگر نشانه‌های این اختلال دانست و یادآور شد که افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه در پاسخ به محرک‌های محیطی به صورت اغراق آمیز برخورد می‌کنند.
به گفته وی، مطالعات نشان می‌دهند که معمولا خانم‌ها به دلیل حساسیت و آسیب پذیری بالا و درگیری بیشتر احساساتشان؛ بیشتر از آقایان درگیر اختلال استرس پس از سانحه می‌شوند.

این روانشناس اجتماعی با بیان اینکه بسیاری از افراد برای درمان اختلال پس از سانحه از متخصص استفاده نمی‌کنند، یادآور شد: معمولا در باقی اختلالات میزان رجوع خانم‌ها به متخصص بیشتر از مرد‌ها است، اما درباره اختلال استرس پس از سانحه، گاهی بین سه تا پنج سال طول می‌کشد تا خانم‌ها برای درمان به متخصص مراجعه کنند درحالی که مردان پس از یک سال برای درمان مراجعه می‌کنند و این تاخیر خانم‌ها برای درمان منجر به لطمه بیشتر آن‌ها نسبت به آقایان می‌شود.

شریفی یزدی معتقد است که مبتلایان به این اختلال، حداقل باید یک ماه گرفتار یکی از علائم و ویژگی‌های مذکور باشند. همچنین میزان علائم تجربه شده نیز مهم است؛ به این معنا که میزان علائم مذکور باید در حدی باشد که در فعالیت‌های روزانه فرد نظیر اشتغال، ورزش، مهمانی، دیدار دوستان و ... احساس شود.

بیشتر بخوانید: کاهش مشکلات روحی با خاطرات خوش گذشته

وی داشتن یک "منظومه عاطفی" و احساس حمایت از سوی افراد مهم و درجه یک و دو زندگی نظیر والدین و خانواده و دوستان صمیمی مهم‌ترین گام برای درمان اختلال استرس پس از سانحه دانست و تصریح کرد: اگر اطرافیان و نزدیکان افراد مبتلا به این استرس به عنوان یک همراه و همدل و همدم با آن‌ها همراهی و اعتماد آن‌ها را به خود جلب و از این اعتماد استفاده درست کنند تاثیر زیادی بر سرعت و عمق روند بهبودی فرد بیمار خواهند داشت.

این روانشناس اجتماعی به اهمیت فعالیت بدنی، ورزش و در نتیجه افزایش اعتماد به نفس و روحیه نشاط و شادی نیز اشاره و این را هم گفت که فعالیت بدنی و ورزشی به شدت در کاهش اختلال استرس پس از سانحه نقش آفرین است.

شریفی یزدی درباره دیگر راه‌های درمان این اختلال گفت: استفاده از رهیافت‌های مختلف روانشناختی روان درمانی برای مبارزه با این استرس نظیر درمان مبتنی بر شناخت و رفتار از دیگر راه‌های درمان است. در این نوع درمان معمولا تلاش می‌کنیم الگو‌های تفکر منفی و غلط را در فرد بیمار تعدیل و در مرحله دوم تغییر دهیم. اینگونه فرد حس بهتری داشته و با روحیه مناسب تری با افکار منفی و از پیش تعیین شده مبارزه مثبت و مناسبی خواهد داشت.

وی تصریح کرد: در این شرایط وقتی بیمار از موضوع خاصی می‌ترسد باید کمک کنیم فضای امنی را تجربه کند و با چالش‌هایی که برایش ایجاد شده روبرو شود و مبارزه کند. اینگونه در نهایت کاهش قابل توجهی در علائم بیماری فرد خواهیم دید. افراد اطراف بیمار مثل نزدیکان و دوستان و آشنایان و حتی درمانگر با حفط آرامش و محیط امن می‌توانند در برگرداندن امنیت به روح و روان این فرد بیمار نقش آفرین باشند.

این روانشناس اجتماعی در پایان تاکید کرد: متناسب با شدت بیماری اگر پس از مدتی علائم بیماری کاهش پیدا نکرد حتما باید مداخله موثرتر و حرفه‌ای‌تری انجام شود. اگرچه بسیاری از ptsd‌ها (اختلال استرس پس از سانحه) به مرور زمان اثرشان کاهش پیدا می‌کند، اما ممکن است بخشی از این استرس در وجود فرد باقی بماند و از این رو مداخله حرفه‌ای موثر است.