چه شرایطی باعث فرسودگی شغلی می‌شوند؟

جامعه ۲۴- فرسودگی شغلی در جهان امروز پدیده‌ای جدید نیست و همه افراد در هر شغلی که باشند بنابر وظایف خود تحت فشار استرس و فشار‌های روانی هستند. این استرس‌های روزانه در طول زمان می‌توانند به فرسودگی شغلی تبدیل شوند. این نوع فرسودگی با احساس کاهش قوا، سرخوردگی و گوشه‌گیری همراه است که در طولانی می‌تواند بر عملکرد شغلی فرد تاثیر منفی گذاشته و به رفتار‌هایی مانند تعویض مکرر شغل، غیبت زیاد از محیط کار، کاهش کیفیت کار و کاهش درآمد منجر شود؛ این حالت همچنین می‌تواند سلامت روانی فرد را با مخاطره مواجه کند.

از طرفی برخی مشاغل به‌گونه‌ای است که میزان استرس کاری یا ساعات کاری در آن‌ها زیاد است. این نوع مشاغل نیز در طولانی مدت می‌توانند به ایجاد فرسودگی شغلی در فرد منجر شود در این شرایط نیز فرد به دلیل استرس و فشار موجود در کار خود بعد از مدتی دچار رخوت و بی تفاوتی شده و هیچ چیز او را به هیجان نمی‌آورد، حتی ممکن است رفتار‌های پرخاشگرانه نسبت به محیط شغلی خود بروز دهد. این وضعیت طبیعتی موذی داشته و به تدریج در وجود فرد رخنه می‌کند.

فرسودگی شغلی همچنین از خطراتی است که زندگی شغلی افراد موفق را تهدید می‌کند، این افراد به علت ویژگی خاص شخصیتی و اعتقادشان بر این موضوع که می‌توانند هر کاری را انجام دهند، به این خطر فکر نمی‌کنند. چنین افرادی به دلیل علاقه زیادی که به کار خود دارند ساعات بسیار زیادی را صرف کار خود می‌کنند و در این راه فشار و مسئولیت زیادی را تحمل می‌کنند در حالیکه نسبت به آثار سوء این وضعیت آگاهی ندارند.

از تبعات روانشناختی استرس شغلی می‌توان به کاهش اعتماد به نفس، اضطراب و افسردگی اشاره کرد. تبعات فیزیولوژیک استرس شغلی هم شامل افزایش فشار خون، مشکلات قلبی و عروقی، سر درد و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن هستند.

افسردگی شغلی چیست ؟

افسردگی شغلی یکی از مشکلات رایج در محیط‌های کاری است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله فشار کاری زیاد، عدم رضایت شغلی، نبود امنیت شغلی، تعارض با همکاران یا مدیران، و احساس بی‌معنایی در کار ایجاد شود. این نوع افسردگی به تدریج فرد را درگیر می‌کند و ممکن است علائمی مانند بی‌انگیزگی، خستگی مفرط، کاهش تمرکز، احساس پوچی، بی‌قراری، ناامیدی و حتی مشکلات جسمی مانند سردردهای مداوم، دردهای عضلانی و اختلالات خواب را به همراه داشته باشد. بسیاری از افرادی که دچار این مشکل می‌شوند، احساس می‌کنند که شغلشان دیگر برایشان ارزشی ندارد و هر روز صبح با اکراه به سر کار می‌روند.  

یکی از دلایل مهم افسردگی شغلی، نداشتن کنترل بر شرایط کاری است. زمانی که فرد احساس کند که تصمیمات او در محیط کار تأثیری ندارد یا همیشه باید طبق دستورات سختگیرانه پیش برود، به تدریج دچار احساس بی‌کفایتی و نارضایتی می‌شود. همچنین، اگر محیط کاری بیش از حد رقابتی باشد یا فرد به دلیل حجم زیاد کار نتواند بین زندگی شخصی و شغلی خود تعادل برقرار کند، فشار روانی افزایش می‌یابد و احتمال بروز افسردگی بیشتر می‌شود.  

عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز می‌توانند در بروز این نوع افسردگی نقش داشته باشند. در جوامعی که ارزش زیادی برای موفقیت شغلی قائل هستند، افرادی که در کارشان پیشرفت نمی‌کنند یا احساس می‌کنند که به اندازه کافی مورد تقدیر قرار نمی‌گیرند، بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند. این احساس می‌تواند باعث شود فرد خود را ناتوان ببیند و حتی دچار کاهش اعتمادبه‌نفس شود.  

برای مقابله با افسردگی شغلی، ایجاد تغییراتی در سبک زندگی و محیط کار ضروری است. افزایش فعالیت بدنی، خواب کافی، تغذیه مناسب و اختصاص زمانی برای استراحت و سرگرمی از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به بهبود وضعیت کمک کنند. همچنین، صحبت با مدیران در مورد کاهش حجم کار یا تغییر نقش شغلی، دریافت حمایت از همکاران و استفاده از مشاوره روان‌شناسی می‌تواند مؤثر باشد. در موارد شدید، ممکن است نیاز به مداخله تخصصی و درمان دارویی باشد. در نهایت، آگاهی از علائم و دلایل افسردگی شغلی می‌تواند به فرد کمک کند تا زودتر برای درمان اقدام کند و از تأثیرات منفی آن بر زندگی شخصی و حرفه‌ای خود جلوگیری کند.

علل ابتلا به افسردگی شغلی

آگاهی از این مساله مهم است که چه عواملی در محیط کار می‌تواند باعث ابتلای فرد به افسردگی شغلی شود.

کمبود منابع و تجهیزات ضروری در محل کار و بی‌توجهی کارفرما به تامین این تجهیزات، شرایط نامطلوب فضای کار مانند نامناسب بودن نور و دما یا بهداشت محیط، ساعات نامتعارف کار، عدم وجود شفافیت در محیط کار، آشنایی نداشتن با اهداف سازمان محل کار، سختی و غیر قابل انعطاف بودن قوانین محل کار، نبود همدلی و صداقت میان کارمندان یا مدیران و کارمندان و در نهایت، دستمزد کم و ناکافی به نحوی که فرد به این نتیجه برسد در پایان ماه پاسخ زحماتش داده نمی‌شود از جمله مواردی هستند که می‌توانند افسردگی شغلی در فرد را رقم بزنند.

همچنین موارد دیگری مانند ارتباط از بالا به پایین سخت در سازمان‌های کاری، کمبود شرایط و فرصت برای رشد فرد در زمینه کاری، قبول نقش‌های متعدد و متعارض در سازمان، فقدان نظام ارزیابی عملکرد شغلی مناسب، ترجیح رابطه به ضابطه برای ارتقای شغلی و محیط شغلی دلگیر و غیرمفرح نیز از دیگر عواملی است که می‌تواند به فرسودگی شغلی در افراد منجر شود.

مدیران باید از این موضوع آگاه باشند که زمانی می‌توانند به اهداف و برنامه‌های کاری خود برسند که همکارانی سالم و توانمند داشته باشند.

علائم ابتلا به افسردگی شغلی

فرسودگی شغلی یا استرس شغلی بر ابعاد رفتاری، روانشناختی و فیزیولوژیکی فرد تاثیرگذار است. خستگی فیزیکی و روانی، بدبینی و انزوا و احساس بی‌خاصیت بودن و ناکامی مهم‌ترین نشانگان ابتلا به افسردگی شغلی هستند که هریک نشانه‌هایی دارند این علائم اولا با یکدیگر پیوستگی داشته و دوما تشخیص به موقع آن‌ها می‌تواند از بروز افسردگی شغلی جلوگیری کند.

بیشتر بخوانید:

تله اطاعت چگونه زندگی شما را نابود می‌کند؟

اگر بی‌انگیزه شده‌اید این مطلب را بخوانید

الف) علائم خستگی فیزیکی و روانی با علائمی شامل، خستگی مفرط و کمبود انرژی، کم‌خوابی و بی‌خوابی، فراموشی و عدم تمرکز، درد‌های جسمی، افزایش بیماری‌ها و آسیب‌پذیری سیستم ایمنی بدن، کاهش اشتها، تنش و نگرانی، افسردگی همراه با احساس نا امیدی و گناه و خشم است.

ب) علائم احساس بدبینی و انزوا نیز نشانه‌هایی دارد که این نشانه‌ها شامل از دست دادن حس لذت و خوشی، بدبینی، بروز افکار منفی و انزوا و کناره‌گیری از دیگران است.

ج) علائم احساس بی‌خاصیت بودن و ناکامی نیز حالات بی‌علاقگی و ناامیدی، افزایش کج‌خلقی (ریشه این احساس را باید در احساس مهم نبودن، بی‌فایده و بی‌استفاده بودن جستجو کرد)، عدم بهره‌وری و کاهش کارایی را در بر می‌گیرد.

اگر شما این مشکلات را تجربه نمی‌کنید، خیلی خوب است. هرچند باید این علائم هشداردهنده را به خاطر بسپارید. یادتان باشد فرسودگی شغلی موجودی موذی است که وقتی شما مشغول زندگی هستید، به آرامی بر جسم و جان شما رخنه می‌کند.

اگر در چنین وضعیتی قرار گرفته‌اید هوشیار باشید که در شرایط خطرناکی قرار گرفته‌اید، یادتان باشد که فرسودگی شغلی مانند سرماخوردگی ساده نیست که خود به خود از بین برود بلکه باید تغییراتی را در شرایط کاری و زندگی خود ایجاد کنید که به تدریج باعث رفع این وضعیت شود. ایجاد این تغییرات باعث می‌شود که در مسیر موفقیت باقی بمانید.

راه‌های بهبود و مقابله با فرسودگی شغلی

برای مقابله با فرسودگی شغلی باید در محیط کار خود تعادل ایجاد کنید. برای رسیدن به این منظور می‌توانید از راهکار‌هایی استفاده کنید. اما اگر باز هم احساس خستگی و نارضایتی از شغل خود دارید، با یک مشاوره روانشناسی در زمینه کسب و کار و انتخاب شغل مناسب صحبت کنید. برای اطلاع بیشتر از انتخاب شغل مناسب کلیک کنید.

راهکار‌هایی برای کاهش فرسودگی شغلی

کاهش فرسودگی شغلی در طولانی مدت می‌تواند به رفع آن منجر شود، اما کاهش این وضعیت به خودی خود صورت نمی‌گیرد و باید راهکار‌هایی را برای آن در نظر گرفت. راهکار‌های زیر را می‌توان از جمله موثرترین روش‌ها برای کاهش این وضعیت عنوان کرد.

کاهش استرس‌های مربوط به شغل، تغییر شغل یا محیط شغلی، به کارگیری تکنیک‌ها مدیریت زمان، یادگیری روش‌های موثر برای انجام بهتر کار، تغییر نگرش نسبت به شغل، پرهیز از انجام کار‌هایی که مهارت یا توان لازم برای آن را ندارید، شناسایی توانایی‌ها و مهارت، ایجاد روابط دوستانه و همدلانه با همکاران، کاهش فعالیت‌های غیرضروری در حین انجام کار، ایجاد شرایط محیطی مناسب در حین انجام کار، استراحت‌های متعدد، اما کوتاه مدت در طول روز و داشتن برنامه‌های مفرح در اوقات غیرکاری ف پرهیز از اضافه‌کاری‌های مکرر، پرهیز از مصرف سیگار مواد اعتیاد آور.

چگونه فرسودگی شغلی را درمان کنیم؟

برای درمان فرسودگی شغلی روش‌هایی وجود دارد که تصمیم‌گیری درباره آن با توجه به ویژگی‌های فرد و میزان فرسودگی در وی انجام می‌شود.

استفاده از روش روانی درمانی برای ایجاد رویکرد مثبت نسبت به زندگی در فرد یکی از این روش‌هاست. همچنین روش‌های ماساژدرمانی برای دفع سموم بدن و کاستن از خستگی و استفاده از روش دارو درمانی زمانی که ریشه فرسودگی شغلی فرد عصبی و روانی است دیگر روش‌های درمانی هستند که برای بهبود شرایط روحی و عملکردی فرد در نظر گرفته می‌شود.