مقایسه خود با دیگران ؛ آری یا خیر؟

جامعه۲۴- همه ما در زندگی با دیگری مقایسه شده‌ایم؛ ممکن است خود این کار را کرده باشیم یا افرادی مانند پدر و مادر و خانواده ما را با دیگری مقایسه کرده باشند. فارغ از این‌که این کار خوب است یا خیر باید بدانیم که در زندگی اجتماعی مقایسه وجود دارد و این موضوع در ناخودآگاه همه افراد وجود دارد و چه بخواهیم و چه نه این رخداد روی خواهد داد.

در گذشته و پیش از آن‌که تربیت فرزندان به شیوه و روش کنونی باشد مقایسه بسیار بیش‌تر از امروز بود و مدام می‌شنیدیم که از فلانی یاد بگیر و...

به گزارش جامعه ۲۴، امروز براساس مطالعات روان‌شناسی می‌دانیم که مقایسه‌کردن بار سنگین روانی روی افراد می‌گذارد و فشار زیادی به آن‌ها تحمیل می‌کند. افراد و شخصیت و خواست‌هایشان با هم متفاوت است و برهمین اساس هنگامی‌که خود را با دیگران مقایسه می‌کنیم احساسات گوناگون در ما شکل می‌گیرد که هر یک جای بحث دارد و بر همین اساس هم است که روان‌شناسی به موضوع مقایسه توجه ویژه‌ای نشان داده است.

سال‌هاست علم روان‌شناسی درباره مقایسه افراد با هم پژوهش و بررسی می‌کند. در سال ۱۹۵۴، لئون فستینگر کسی بود که نخستین بار دست به ارائه نظریه‌ای موسوم به مقایسه اجتماعی زد، او براین باور بود آدم‌ها گرایشی درونی به ارزیابی خود و مقایسه‌کردن خودشان با دیگران دارند.

مریم کاووسی، روان‌شناس در این زمینه می‌گوید: مقایسه کردن خود با فرد زبده و شاگرد اول کلاس از کار‌هایی است که معمولاً همه ما انجام می‌دهیم و می‌خواهیم سنجه‌ای پیدا کنیم که به ما نشان می‌دهد در کدام نقطه از توانمندی و مهارت ایستاده‌ایم.

چرا خود را با دیگری مقایسه می‌کنیم؟

بر اساس آن‌چه فرایند نظریه اجتماعی می‌گوید افراد با مقایسه خود با دیگران توانایی‌ها و نگرش خود به زندگی را ارزیابی می‌کنند و در نتیجه خود را بهتر یا بدتر از اطرافیانمان که خود را با آن‌ها مقایسه کرده‌ایم می‌بینیم. همان‌گونه‌که گفتیم مقایسه گاه برای هم رخ می‌دهد، اما به طور کلی چرا برخی مدام خود را با دیگران مقایسه می‌کنند؟

نداشتن اعتماد به‌ نفس

کسانی‌که از نبود و کمی اعتماد به‌ نفس رنج می‌کشند مدام در حال مقایسه خود با دیگرانند و این موضوع مدام و روزبه‌روز در آن‌ها بیش‌تر می‌شود. این افراد مدام خود را با کسانی مقایسه می‌کنند که گمان می‌کنند از آن‌ها موفق‌تر و بهترند. باید بدانید کسانی‌که مدام دست به مقایسه خود با دیگران می‌زنند لزوما افراد ناموفقی نیستند، اما به دلیل نداشتن اعتماد به‌ نفس کافی نمی‌توانند خود و موفقیت‌هایشان را ببینند.

کمال‌گرایی

یکی از ویژگی‌های اخلاقی که سبب می‌شود افراد بیش‌ از اندازه خود را با دیگران مقایسه کنند کمال‌گرایی افراطیست. ایده‌آل‌گرا‌ها و کسانی‌که دچار کمال‌گرایی مفرطند هرگز از عملکرد خود خشنود و راضی نمی‌شوند و می‌خواهند به هر کاری که دست می‌زنند آن را به بهترین شکل ممکن انجام دهند بنابراین مدام در حال مقایسه خود با دیگرانند. کمال‌گرایان هرگز از خود و کارهایشان رضایت ندارند برای همین در صدد مقایسه خود با دیگران برمی‌آیند.

بیشتر بخوانید: راه‌های گسترش حال خوب

مزایای مقایسه اجتماعی چیست؟

مقایسه خود با بدتر‌ها و ضعیف‌تر‌ها شاید باعث تقویت اعتماد به نفس شود، شاید هم تصویر و حس و حال خوبی نسبت به خودمان در ما ایجاد کند، جنبه مثبت مقایسه‌کردن خود با برتر‌ها و بهتر‌ها هم در این است که انگیزه برای تلاش بیشتر و تغییر جایگاه به مقصد رسیدن به آن‌ها در ما به‌وجود می‌آید.

گاه انرژی مثبت ناشی از مقایسه خود با افراد بهتر، راهی برای رشد کردن می‌شود و این انگیزه را در افراد تقویت می‌کند. البته همیشه هم این‌گونه نیست چراکه افراد و دیدگاه و نگرششان به موضوعات متفاوت است ضمن این‌که هر فرد با دیگری از هر لحاظ دارای ویژگی‌های خاص است و نمی‌توان دو تن را به شکل صد در صد با هم مقایسه کرد.

معایب مقایسه اجتماعی چیست؟

اگر خود را بیش‌ از اندازه با دیگران رقابت و خود را با آن‌ها مقایسه کنیم خسته و فرسوده می‌شویم و آرامش خود را از دست می‌دهیم. درواقع مقایسه کردن مداوم خود با دیگران حس بی کفایتی نسبت به خود را در ما تقویت می‌کند و روحیه‌مان را کسل و اعتماد‌به‌نفسمان را پایین می‌آورد.

یکی از مهم‌ترین ایرادات مقایسه‌کردن خود با دیگری این است که نمی‌توانیم از زندگی و اکنون خود لذت ببریم و دستاورد‌های زندگی خود را ارج نهیم.

راه‌کار‌هایی برای مقابله با مقایسه‌ کردن افراطی

مقایسه‌ کردن خود با دیگری ممکن است به شکل عادتی ذهنی در افراد درآید که می‌توان با انجام برخی کار‌ها برای همیشه از آن رها شد.

تمرکز روی نقاط قوت

همه افراد دارای نقاط قوت و ضعف هستند و هیچ انسانی نیست که تنها نقطه قوت یا منفی باشد بنابراین بهتر است روی نقاط قوت خود تمرکز کنید و عملکرد‌های خوبتان در زندگی را ببینید و برروی آن‌ها مانور دهید. می‌توانید این توانایی‌ها را جایی یادداشت کنید و تلاش کنید تا راه‌هایی را برای بهبود و ارتقای آن‌ها بیابید.

مدام با خود بگویید هیچ کس کامل نیست

باید این واقعیت را برای خود مدام تکرار کنید و آن را بپذیرید که هیچ انسانی کامل نیست و همه ایرادات و شکست‌هایی دارند که با تمرکز روی آن‌ها هیچ چیزی حل نمی‌شود بنابراین باید با دید باز به زندگی خود بنگرید و تلاش کنید براساس توانمندی‌های خود راه درست زندگی خود را پیدا کنید.

چرا نباید خود را با دیگران مقایسه کنیم؟

مقایسه خود با دیگران یکی از عادت‌های رایجی است که می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر ذهن و روحیه ما داشته باشد. هر فرد در زندگی مسیر و شرایط متفاوتی دارد و مقایسه کردن خود با دیگران اغلب ما را از دیدن ارزش‌ها و دستاوردهای شخصی‌مان بازمی‌دارد.  

یکی از مهم‌ترین دلایلی که نباید خود را با دیگران مقایسه کنیم، تفاوت در شرایط، تجربیات و اهداف زندگی هر فرد است. ممکن است کسی در حوزه‌ای موفق باشد که شما در آن تازه شروع کرده‌اید یا مسیر متفاوتی را دنبال می‌کنید. این مقایسه ناعادلانه، شما را از تمرکز بر پیشرفت شخصی خود منحرف می‌کند و احساس ناکافی بودن را در شما تقویت می‌کند.  

مقایسه با دیگران می‌تواند باعث ایجاد استرس، کاهش اعتمادبه‌نفس و حسادت شود. این احساسات منفی انرژی روانی شما را کاهش داده و مانع از آن می‌شوند که به اهداف خود تمرکز کنید. در عوض، زمانی که به جای مقایسه با دیگران، پیشرفت‌های خود را ارزیابی کنید، قادر خواهید بود بر نقاط قوتتان تأکید کرده و رشد واقعی را تجربه کنید.  

همچنین، مقایسه کردن می‌تواند منجر به تحریف واقعیت شود. ما معمولاً بهترین جنبه‌های زندگی دیگران را می‌بینیم و با سختی‌ها و چالش‌های خود مقایسه می‌کنیم، بدون اینکه از مشکلات و مبارزات دیگران مطلع باشیم. این مقایسه نابرابر، تصویری غیرواقعی از موفقیت و خوشبختی دیگران ایجاد می‌کند.  

به جای مقایسه، بهتر است بر رشد و پیشرفت فردی خود تمرکز کنید. تمرکز بر اهداف، علایق و ارزش‌های شخصی به شما کمک می‌کند که احساس رضایت و آرامش بیشتری داشته باشید و از زندگی لذت ببرید. به یاد داشته باشید که هر فردی منحصر به فرد است و مسیر شما به اندازه مسیر دیگران ارزشمند است.