بیماری کپسولیت چسبنده یا شانه منجمد چیست؟

جامعه ۲۴- در زندگی روزمره، حرکت آزادانه دست‌ها و شانه‌ها یکی از ضروری‌ترین نیاز‌های بدن است، اما بیماری‌هایی وجود دارند که می‌توانند این آزادی حرکت را از ما بگیرند. یکی از این بیماری‌ها "کپسولیت چسبنده" یا به‌طور رایج‌تر "شانه منجمد" (Frozen Shoulder)است که در آن مفصل شانه دچار سفتی و درد شدیدی می‌شود و دامنه حرکتی آن به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. 

این بیماری که می‌تواند به مرور زمان به فعالیت‌های روزانه فرد لطمه بزند، نه‌تنها از نظر جسمی بلکه از منظر روانی نیز فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این گزارش به بررسی علل، علائم و راه‌های درمان این بیماری خواهیم پرداخت تا بیشتر با یکی از مشکلات شایع و پرچالش در سلامت جسمانی آشنا شویم.

بیماری کپسولیت چسبنده چند مرحله دارد؟

این بیماری سه مرحله دارد:

۱. مرحله یخ‌زدگی (افزایش درد و کاهش تدریجی حرکت)،

۲. مرحله منجمد (کاهش درد ولی محدودیت حرکت ثابت می‌ماند)،

۳. مرحله بهبودی (بهبود تدریجی حرکت).

درمان شامل فیزیوتراپی، دارو‌های ضد درد، تزریق کورتیزون و در موارد شدید جراحی است.

بیماری کپسولیت چسبنده بیشتر در چه سنی رخ می‌دهد؟

کپسولیت چسبنده بیشتر در افراد بین ۴۰ تا ۶۰ سال رخ می‌دهد و در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود.

علت بروز بیشتر بیماری کپسولیت چسبنده در زنان

علت دقیق اینکه چرا کپسولیت چسبنده در زنان بیشتر دیده می‌شود، کاملاً مشخص نیست، اما چند عامل احتمالی عبارتند از:

۱. تغییرات هورمونی، به‌ویژه در دوران یائسگی، ممکن است بر بافت‌های همبند تأثیر بگذارد.

۲. بیشتر بودن برخی بیماری‌های مرتبط مانند بیماری‌های تیروئید و دیابت در زنان.

۳. تفاوت‌های آناتومیکی یا ایمنی که ممکن است باعث التهاب بیشتر در مفصل شانه شود.

عوامل مهم در ابتلای به بیماری کپسولیت چسبنده

این عوامل ممکن است احتمال التهاب و چسبندگی در کپسول مفصل شانه را در زنان افزایش دهند.

۱. تغییرات هورمونی (به‌ویژه در زنان میانسال):

در دوران یائسگی، سطح هورمون استروژن کاهش پیدا می‌کند. این هورمون نقش مهمی در سلامت بافت‌های بدن از جمله تاندون‌ها، رباط‌ها و مفاصل دارد. کاهش آن می‌تواند باعث خشکی، التهاب و کاهش انعطاف‌پذیری مفصل شانه شود که در نهایت به شانه منجمد منتهی می‌شود.

بیشتر بخوانید: ۵ روش مؤثر در درمان کمر درد

۲. بیماری‌های زمینه‌ای رایج‌تر در زنان:

برخی بیماری‌ها که با کپسولیت چسبنده مرتبط هستند، در زنان شایع‌ترند. مثلاً:

- کم‌کاری یا پرکاری تیروئید

- دیابت نوع ۲

- بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید

این بیماری‌ها می‌توانند باعث التهاب در مفاصل و بافت‌ها شده و احتمال بروز شانه منجمد را بالا ببرند.

۳. تفاوت‌های سیستم ایمنی یا ساختار بدن:

برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که سیستم ایمنی زنان ممکن است واکنش‌پذیرتر باشد و بیشتر به التهاب‌های مزمن واکنش نشان دهد. همچنین، تفاوت‌های آناتومیکی یا بیومکانیکی جزئی هم ممکن است نقش داشته باشند، مثل نحوه استفاده روزمره از شانه یا ضعف عضلانی موضعی.

در مجموع، به‌نظر می‌رسد مجموعه‌ای از عوامل هورمونی، ایمنی، و زمینه‌ای باعث می‌شود زنان، به‌ویژه در میانسالی، بیشتر در معرض این بیماری قرار بگیرند.

راه درمان بیماری کپسولیت چسبنده

درمان شانه منجمد بسته به شدت بیماری و مرحله‌ای که فرد در آن قرار دارد، متفاوت است. درمان‌ها معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:

۱. درمان‌های غیرجراحی (اولین خط درمان):

- دارو‌های ضد التهاب و ضد درد: مثل ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب.

- فیزیوتراپی: مهم‌ترین بخش درمان است. تمرین‌های کششی ملایم برای افزایش تدریجی دامنه حرکت شانه.

- گرما و یخ: استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای کاهش درد و گرفتگی عضلات.

- تزریق کورتیکواستروئید (کورتون): برای کاهش التهاب داخل مفصل، به‌ویژه در مرحله درد شدید.

- بلوک عصبی: گاهی برای کنترل درد مقاوم، تزریق داروی بی‌حسی در عصب‌های اطراف مفصل انجام می‌شود.

۲. درمان‌های جراحی (اگر درمان‌های اولیه مؤثر نباشند):

- مانیپولیشن تحت بیهوشی: شانه را در حالت بیهوشی حرکت می‌دهند تا چسبندگی‌ها باز شوند.

- آرتروسکوپی شانه: جراح با دوربین و ابزار ظریف، چسبندگی‌ها و بافت‌های سفت‌شده را برمی‌دارد.

روند بهبودی این بیماری معمولاً کند است و ممکن است بین ۶ ماه تا ۲ سال طول بکشد، اما با درمان مناسب، اکثر افراد بهبودی کامل یا نزدیک به کامل پیدا می‌کنند.

نقش سبک زندگی در بروزی بیماری کپسولیت چسبنده

سبک زندگی تأثیر زیادی در بروز یا تشدید شانه منجمد دارد. چند عامل مهم در این زمینه وجود دارد:

۱. بی‌تحرکی یا کم‌تحرکی:

نقش کلیدی دارد. افرادی که به‌دلیل کار پشت‌میزنشینی، آسیب، یا بعد از عمل جراحی، مدت طولانی از شانه استفاده نمی‌کنند، بیشتر در معرض این بیماری هستند.

مثلاً:

- بستن دست در گچ

- استراحت طولانی بعد از سکته مغزی

- کم‌تحرکی بعد از جراحی سینه یا شانه

۲. نداشتن ورزش منظم:

فعالیت بدنی و ورزش منظم (به‌ویژه تمرین‌های کششی و تقویتی برای شانه) کمک می‌کند دامنه حرکت مفصل حفظ شود.

۳. اضافه وزن و تغذیه نامناسب:

چاقی و تغذیه ناسالم می‌توانند زمینه‌ساز دیابت یا مشکلات متابولیک شوند که هر دو با شانه منجمد مرتبط هستند.

۴. استرس و سبک زندگی پرتنش:

استرس مداوم می‌تواند باعث افزایش تنش عضلانی و اختلال در عملکرد سیستم ایمنی شود که در التهاب‌های مزمن مؤثر است.

در کل، سبک زندگی سالم با تحرک کافی، تغذیه درست، کنترل استرس و پیشگیری از بیماری‌هایی مثل دیابت یا اختلالات تیروئید، خطر ابتلا به شانه منجمد را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

راهکار‌های موثر برای پیشگیری از شانه منجمد با تغییر سبک زندگی

۱. فعال نگه‌داشتن مفصل شانه:

- هر روز چند دقیقه حرکات کششی ساده برای شانه انجام دهید.

- اگر کار پشت‌میزی دارید، هر ۳۰-۶۰ دقیقه بلند شده و بازو‌ها را بچرخوانید یا کش دهید.

- بعد از هر آسیب یا عمل جراحی، تمرین‌های حرکتی تجویز‌شده را جدی دنبال کنید.

۲. ورزش منظم:

- هفته‌ای دست‌کم ۳ تا ۵ بار ورزش کنید (ترجیحاً شامل حرکات کششی و تقویتی برای شانه‌ها و بالاتنه).

- شنا، یوگا و حرکات سبک با کش تمرینی یا دمبل بسیار مفید هستند.

۳. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای:

- اگر دیابت، اختلال تیروئید یا بیماری‌های خودایمنی دارید، حتماً تحت کنترل نگه دارید.

- چکاپ منظم و رعایت توصیه‌های پزشک مسئله‌ای بسیار مهم است.

۴. حفظ وزن سالم و تغذیه مناسب:

- غذا‌های ضدالتهاب مثل سبزیجات، میوه‌ها، ماهی چرب، زردچوبه، و چای سبز بیشتر مصرف کنید.

- قند و چربی‌های ناسالم (مثل فست‌فود یا نوشابه) را محدود کنید.

۵. مدیریت استرس:

- مدیتیشن، تنفس عمیق، یا حتی پیاده‌روی روزانه می‌توند استرس را کاهش داده و سلامت عمومی بدن را بالا ببرد.