ارتباط موثر با نوجوانان

جامعه ۲۴ - دوره نوجوانی دوره هیجانات، حساس و مهمی است که اگر این دوره نسبت به فرزندانمان بی اهمیت باشیم و از خواسته‌های آن‌ها خبر دار نشویم می‌تواند عواقب بدی در پی داشته باشد. گاهی اوقات پیش می‌آید که فرزندانمان تحت تأثیر خواسته‌های اطرافیانشان، رفتارشان عوض می‌شود و توقعات جدیدی را مطرح می‌کنند.

سر به سر نوجوان‌ها می‌شود گذاشت و با آن‌ها به بحث و دعوا پرداخت، اما این روش‌ها گره از کار باز نمی‌کند، بماند که گره رابطه را هم کور‌تر می‌کند. نوجوانی، دنیای خش دار شدن صداها، بی قواره شده لباس ها، دنیای جور نشدن با هرچیز و همه چیز و دنیای پر از هیجان و نیاز به تغییرات است.

از پدر و مادر محمد عرفان که یک نوجوان ۱۴ ساله و از والدین ریحانه که یک نوجوان ۱۶ ساله و پدر و مادر سهیلا که نوجوان ۱۵ ساله است پرسیدم زمانی که نوجوان‌ها در خانه سازگار نیستند و نمی‌توانیم با آن‌ها کنار بیاییم و آن‌ها هم نمی‌توانند با ما کنار بیایند، چه اقداماتی را باید انجام داد؟

مادر محمد عرفان گفت: ارتباط با پسرم دوستانه است و خیلی احترام می‌گذارد، احساس می‌کنم نوجوانان باید یک حریم خصوصی داشته باشند و والدین به آن حریم، تجاوز نکنند.

پدر ریحانه گفت: من با دخترم دوست هستم و باهاش راحت هستم و همینطور دخترم با من احساس راحتی می‌کند و به نظرم یک فاکتور خیلی مهمی هست که بتونیم با فرزندمون دوست باشیم و آن‌ها هم با ما راحت باشند.

پدر سهیلا گفت: ارتباطمان خیلی خوب است. ولی دختر انگار چیز دیگری می‌گوید. پدر و مادر‌ها دل به دل نوجوانان نمی‌دهند. پدر از دختر پرسید اینطوریه بابا! هیچ وقت دخترم به این شکل به ما نگفته بود. پدر گفت: من نمیدونم دل به دل دادن از نظر من و از نظر دخترم یعنی چی. دختر گفت: مثلاً بعضی وقت‌ها دوست دارم کلاس والیبال بروم و الان یکسال است که نرفتم؛ و یهو به من میگن نباید بری، من دوست دارم دلیل نرفتنم را توضیح دهند.

از پدر و مادر‌ها پرسیدم در چه مسائلی باید دل به دل فرزندانمان دهیم و چه زمانی باید در مقابل خواسته هایشان مقاومت کنیم؟ واگر با نوجوانتان اختلاف داشته باشید معمولاً چه واکنشی نشان می‌دهید؟

پدر سهیلا گفت: خواسته‌های مشروع و خواسته‌های هنجارشکن با یکدیگر متفاوت هستند. جلوی آن خطری که باعث ضربه خوردن دخترم می‌شود، مقاومت می‌کنم و باید یک چراغ قرمز بهش نشون بدهم.

مادرمحمد عرفان گفت: با همسرم مشورت می‌کنم اگر توانستیم مشکل پسرمان را حل کنیم که چه بهتر، اگر حل نشد از مشاوره و روانشناس کمک می‌گیریم.

پدر ریحانه گفت: سعی می‌کنم اون لحظه سکوت کنم و حرفاشو گوش کنم، ولی بعدا با یک منطق درست به او میفهمانم که راه و روش و مسیری که انتخاب کرده بود درست نبوده است. اگر با برخورد‌های نامناسب و چکشی رفتار کنیم، و بخواهیم طرف را پس زنیم، به بی راهه کشیده می‌شود.

پدر محمد عرفان هم چنین گفت:سعی می‌کنم خودمو کنترل کنم. با توجه به اینکه ما کمی مشکل اختلاف نسل هارا پیدا کرده ایم، خواسته‌ها و ایده‌ی نوجوانان با ما یک مقدار متفاوت شده است. ولی خب تا حدودی باید با آن‌ها همراه بود تا به مشکل نخوریم. اگر بخواهیم ما هم روش خودمان را داشته باشیم و فرزندانمان هم راه خودشان را بروند اصلأ هیج زندگی سرپا نخواهد بود. این روابط پدر و دختری و پدر و پسری بهم می‌ریزد. ما باید سعی کنیم مثل بچه هایمان به روز باشیم و سعی کنیم همراهشان باشیم.

آسیه اناری روانشناس بالینی و مدرس دانشگاه گفت: شاه کلید نفوذ به نوجوانی، ارتباط موثر است. به این معنا که با فرزندانمان رابطه درست و مثبتی برقرار کنیم. اگرچه پایه این ارتباط موثر از زمان کودکی ریخته می‌شود، ولی در نوجوانی هم می‌توان یک سری کار‌هایی برای بهبودی رابطه انجام داد. اولین کاری که باید انجام دهیم این است که، بزرگ شدن یک نوجوان را به رسمیت بشناسیم. یعنی، بدانیم او دیگر بزرگ شده است وبه دنبال استقلال و هویت یابی و اثبات خویش است.

بیشتر بخوانید: رفتار درست با نوجوانان

وی افزود: دومین کاری که والدین باید انجام دهند این است که، تفریحات متناسب با نوجوان و با افرادی که نوجوان دوست دارد ارتباط داشته باشند، در برنامه یشان قرار دهند. در حالت عادی نوجوانان دوست دارند که با هم سن و سالان خود رابطه داشته باشند. پدر و مادر با نوجوان وقت کیفی موثر بگذارند، به این صورت که در چهارچوب و فرهنگ خانواده کاری که دوست دارد را با او انجام دهند.

روانشناس در ادامه گفت: یکی از سد‌های ارتباطی در نوجوانی، غر زدن و نصیحت کردن والدین به نوجوانان است. به طور کلی قوانین و چهارچوبی در خانه باید وجود داشته باشد و سر آن قوانین محکم ایستاد. قوانین در نوجوانی به دو دسته، قوانین قابل مذاکره و قوانین غیر قابل مذاکره تقسیم می‌شود.

اناری ادامه داد: قوانین قابل مذاکره، قوانینی است که می‌توان در مورد آن با نوجوان صحبت کرد. مانند ساعت خوابیدن و لباس پوشیدن. نوجوان باید تا حدی آزادی و خود مختاری داشته باشد. اما در قوانین غیرقابل مذاکره، خانواده باید یک الی دو قانون را برای نوجوان قرار دهند واز قبل به او این قوانین را اطلاع دهند و در این قوانین نباید کوتاه آمد. در مقابل این گونه قانون و خواسته نوجوان باید مقاومت کرد.

وی تصریح کرد: برقراری رابطه موثر باعث می‌شود که آسیب بودن با دوستان مخرب را کم کند. اگر قوانینی برای نوجوان وضع کنیم و پایبند به آن باشیم، نوجوانی خواهیم داشت که درنهایت رو به سوی خانواده باز خواهد گشت ودر غیر اینصورت نوجوانی خواهیم داشت که با همسالانی که مورد تایید خانواده نیستند معاشرت و از لج و لجبازی آیندشان را تباه می‌کنند.

با عشق دادن و محبت کردن و درک متقابل همه مشکلات حل می‌شود. نوجوانی فصلی است که با درک متقابل خانواده‌ها و نوجوان‌ها زیباترین فصل می‌شود، اگر با یکدیگراز این دوره گذر کرد. دوره نوجوانی دوره شیرینی است، البته به شرطی که بتوانیم همپای فرزندانمان از این دوره و هیجاناتش به خوبی و خوشی عبور کنیم تا این دوره به دوره بدی زندگی تبدیل نشود.