روان سلامت روان
کد خبر: ۴۱۴۹۱
تاریخ انتشار: ۱۳:۲۹ ۱۴ دی ۱۴۰۳
در جامعه۲۴ بخوانید:

با تله نقص و شرم و آسیب‌های آن آشنا شوید

در مطلب پیش رو به یکی دیگر از تله‌ها یا طرحواره‌های زندگی با عنوان تله نقص و شرم می‌پردازیم، تله‌ای که افراد مبتلا به آن احساس ناقص بودن می‌کنند و از این احساس خود دچار شرم می‌شوند.

با تله نقص/ شرم و آسیب‌های آن آشنا شوید

جامعه۲۴- تله نقص و شرم از مهم‌ترین تله‌های زندگی است که مردم فارغ از اینکه در گروه افراد موفق جامعه باشند یا افراد ناموفق با آن درگیر می‌شوند. افرادی که به تله یا طرحواره نقص و شرم دچار هستند با یک احساس درونی مبنی بر داشتن یک عیب دست و پنجه نرم می‌کنند عیبی که آن‌ها را فاقد ارزش می‌کند و باید آن را از سایرین مخفی کنند، این طرحواره باعث ایجاد حس سرخوردگی در فرد می‌شود این درحالیست که عیب متصور آن‌ها در بسیاری موارد واقعیت ندارد.

افراد مبتلا به این تله در اصلی‌ترین ابعاد شخصیتی خود احساس ناقص، نامطلوب، بد، حقیر و بی‌ارزش بودن کرده و در بسیاری موارد گمان می‌کنند افراد مهم زندگی‌شان آن‌ها را منفور، نامطلوب و بی‌ارزش می‌دانند. همچنین شرایط نامطلوبی مانند حساسیت بیش از حد نسبت به انتقاد، طرد، سرزنش، کمرویی، مقایسه‌های نابجای خود با دیگران، احساس ناامنی در حضور دیگران و حس شرمندگی در ارتباط با عیب و نقص‌های درونی از دیگر شرایط نامطلوبی است که این افراد تجربه می‌کنند.

به گزارش جامعه ۲۴ افرادی که چنین طرحواره‌ای دارند غالبا به دلیل تصورات و احساسات منفی نسبت به خود و ترس از اینکه دیگران متوجه نقایص آن‌ها بشوند از احساس شرم رنج می‌برند و به همین دلیل با دیگران به راحتی ارتباط برقرار نمی‌کنند. آن‌ها خود را موصوف به بدترین صفات و ناقص‌ترین ویژگی‌ها مانند خشمگین بودن، نیازمند بودن، شیطان صفت، پلیدبودن، بداخلاقی، کسل‌کننده بودن، غیرعادی بودن، چاق، لاغر، دراز، کوتاه یا ضعیف، بی‌کفایت و بی‌خاصیت بودن رنج می‌برند. آن‌ها از برقراری رابطه با دیگران می‌ترسند. همچنین این افراد به سایرین اجازه می‌دهند که آن‌ها را بی‌ارزش کرده و با بدرفتاری و رفتار‌های توهین‌آمیز تله نقص و شرم را در آن‌ها تقویت کنند.

آن‌ها همچنین ممکن است در ابعادی که احساس نقص می‌کنند دچار حس حسادت و رقابت‌های ناسالم شوند. محققان معتقدند برخی از ویژگی‌های افراد خودشیفته می‌تواند نشانی از تله نقص و شرم باشد. ویژگی‌هایی مانند خودبزرگ‌بینی و داشتن معیار‌های سرسختانه در مبتلایان به تله نقص و شرم می‌تواند به نوعی واکنشی جبرانی به احساساتی مانند ناقص بودن و شرم باشد. این طرحواره می‌تواند به اعتیاد، اختلال خوردن و ... منجر شود.

تله نقص و شرم چیست؟

تله نقص و شرم به حالتی روانی اشاره دارد که در آن فرد احساس می‌کند از دیگران پایین‌تر است، کم‌ارزش یا ناقص است. این احساس می‌تواند ریشه در تجارب کودکی داشته باشد، مانند رفتارهای تحقیرآمیز از سوی والدین یا اطرافیان که به تدریج به این باور تبدیل می‌شود که فرد برای پذیرفته شدن یا ارزشمند بودن باید از دیگران چیزی بیشتر باشد. در این تله، فرد به طور مداوم خود را مورد ارزیابی منفی قرار می‌دهد و به دلیل احساس نقص و بی‌ارزشی، از برقراری روابط سالم و داشتن اعتماد به نفس اجتناب می‌کند.

این تله به شکلی از خودانتقادی و خودسرزنشی تبدیل می‌شود که در آن فرد همواره به دنبال تصحیح نقص‌های فرضی خود است و هیچ‌گاه از خود راضی نمی‌شود. این احساس نقص به تدریج می‌تواند موجب افسردگی، اضطراب و مشکلات روانی دیگر شود زیرا فرد به طور مداوم خود را به خاطر چیزهایی که در نظرش اشتباه یا ناقص است، سرزنش می‌کند. بسیاری از افرادی که در تله نقص و شرم گرفتار می‌شوند، از ترس قضاوت یا رد شدن توسط دیگران، تلاش می‌کنند خود را کامل یا بی‌نقص نشان دهند، که این خود می‌تواند منجر به دوری از روابط واقعی و صمیمی شود.

این تله به طور عمیقی به عزت نفس فرد آسیب می‌زند. فردی که در تله نقص و شرم قرار دارد، حتی در شرایطی که مورد تایید یا محبت دیگران قرار می‌گیرد، ممکن است آن را نادیده بگیرد یا آن را نشانه‌ای از اشتباه در قضاوت خود بداند. چنین فردی ممکن است به خود بگوید که هیچ‌وقت آن‌طور که باید و شاید مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد و احساس جدایی از دنیای اطراف را تجربه کند.

برای خروج از این تله، فرد نیاز به آگاهی از باورهای محدودکننده و اشتباهات ذهنی خود دارد. درمانگران معمولاً از روش‌های شناختی و رفتاری برای کمک به افرادی که در این تله گرفتار هستند، استفاده می‌کنند تا آنها بتوانند به تدریج تصویر بهتری از خود بسازند و یاد بگیرند که خود را به طور واقع‌بینانه‌تری ارزیابی کنند. این پروسه می‌تواند زمان‌بر باشد و نیاز به تمرین و تکرار دارد، اما با حمایت مناسب، فرد می‌تواند احساس ارزشمندی و شایستگی واقعی خود را کشف کند و از محدودیت‌های ناشی از تله نقص و شرم آزاد شود.

تله نقص و شرم و آسیب‌های آن

احساسات افراد مبتلا به تله نقص و شرم

در ادامه مطلب به تعدادی از نشانه‌های تله نقص و شرم اشاره می‌کنیم.

- اگر عزیزانم به عیب‌های من پی ببرند من را دوست نخواهند داشت و من را ترک می‌کنند.
- عمیقا و از درون بی‌ارزش هستم.
- من لایق محبت، توجه و احترام دیگران نیستم.
- اطرافیانم من را سرزنش می‌کنم و من شایسته این سرزنش‌ها هستم.
- باید خوب بودن خودم را به سایرین اثبات کنم.
- برقراری ارتباط با دیگران باعث می‌شود آن‌ها به عیوب من پی ببرند.
- از عیب‌هایم احساس شرمندگی می‌کنم، زیرا به دلیل وجود آن‌ها مورد تمسخر قرار می‌گیرم.

ویژگی‌های تله نقص و شرم

با نگاهی به مواردی که در ادامه خواهد آمد متوجه خواهید شد که چه زمان‌هایی احساس نقص و شرم در شما بروز می‌یابد.

- تعجب از احترام دیگران نسبت به خودتان
- مقایسه مداوم خودتان با دیگران
- انتقاد دیگران را با خصومت و خشم پاسخ می‌دهید
- دست به خود تحقیری می‌زنید
- دیگران را مورد تحقیر قرار می‌دهید
- انتقاد مداوم از دیگران
- اضطراب شدید در جمع
- احساس لیاقت نسبت به موفقیت‌هایتان ندارید
- افراد دارای تله نقص و شرم با بدن، صدا، اخلاق و قیافه خود راحت نیستند.

تله نقص و شرم و آسیب‌های آن

افراد مبتلا به تله نقص و شرم در روابط عاطفی

افراد مبتلا به تله نقص و شرم اغلب به صورت ناخودآگاه سبکی از زندگی را در پیش می‌گیرند که این تله را در آن‌ها تقویت کند نمود بارز این مساله را می‌توان در انتخاب شریک عاطفی و همسر مشاهده کرد. این افراد غالبا فردی طرد کننده و انتقادگر را به عنوان شریک عاطفی خود انتخاب می‌کنند، در واقع این افراد به سوی افراد آزارگر و تحقیرکننده جذب می‌شوند.

همچنین افراد مبتلا به این تله افرادی را که دوست دارند به صورت مداوم مورد انتقاد قرار می‌دهند. این نوع از روابط باعث می‌شود احساس بی‌ارزشی، معیوب بودن و شرم در این افراد تقویت شود.

برای آگاهی بیشتر از وجود این تله در روابط شما را با مواردی آشنا می‌کنیم که علامت خطر حرکت شما به سوی این طرحواره آسیب‌زننده است.

- طرف مقابل شما را مورد تحقیر قرار می‌دهد
- شما او را مورد تحقیر قرار می‌دهید
- استرس و ترس دائمی از برملا شدن عیب‌های درونی خود دارید
- تلاش می‌کنید تا خود را خوب‌تر از آنچه هستید نشان دهید
- احساس می‌کنید لایق احترام دیگران نیستید و از برخورد محترمانه طرف مقابل با خودتان تعجب می‌کنید.


بیشتر بخوانید:

نشانه‌های فرد کنترل‌ کننده

تله محرومیت هیجانی و راه‌های رهایی از آن


علل شکل گیری تله نقص و شرم

همانطور که گفته شد تله‌های زندگی یا طرحواره‌ها معمولا ریشه در کودکی فرد داشته و به چگونگی رفتار والدین و اطرافیان به کودکان باز می‌گردد، رفتار‌هایی که باور‌هایی نادرست و اغراق‌شده فرد را برای او ترسیم و نهادینه کرده و به زندگی بزرگسالی او آسیب می‌زند.

داشتن والدین یا خانواده انتقادگر و خشن که مداوم رفتار و گفتار و حتی مسائل ظاهری فرد را به باد انتقاد همراه با توهین قرار می‌دادند.

- داشتن والدینی که مدام فرد را از خود ناامید کرده و دچار سرخوردگی می‌کردند.
- طرد شدن یا بی‌توجهی از سوی والدین یا یکی از آن‌ها
- تجربه آزار جنسی، جسمی یا عاطفی توسط یکی از اعضای خانواده در کودکی
- نهادینه کردن احساس نالایق و بی‌ارزش بودن توسط والدین به کودک
- مقایسه کودک با خواهر و برادر یا سایر کودکان و درنهایت ممتاز شمردن سایرین

تله نقص و شرم و آسیب‌های آن

هدف اصلی درمان تله نقص و شرم چیست؟

مهم‌ترین هدف در درمان تله نقص و شرم افزایش حس ارزشمندی در فرد و رفع احساس بی‌ارزشی در اوست. برای درمان این تله، روان‌درمانگر سعی می‌کند با روش‌های تخصصی طرحواره‌های فرد را شناسایی کرده و مرحله به مرحله با همکاری و آگاهی بخشی به بیمار این طرحواره‌ها را درمان و تغییر دهد.

به گفته متخصصان بعد از درمان این افراد احساس دوست‌داشتنی بودن را تجربه کرده و احساس ناقص بودن در این بیماران بسیار کمرنگ می‌شود و شایستگی دوست داشته شدن و مورد احترام قرار گرفتن در آن‌ها زنده می‌شود.

گام‌هایی برای درمان تله نقص و شرم

- در اولین قدم به یک روان‌درمانگر مراجعه کرده و کودک درون خود را درمان کنید.

- رفتار‌های اشتباه خود را که ناشی از این تله است شناسایی کرده و حتی لیستی از آن تهیه کنید.

- این آگاهی را در خودتان تقویت کنید که وقتی احساس نقص یا شرم را تجربه می‌کنید ناشی از تله‌ای است که در آن گرفتار شده‌اید.

- این مساله را عمیقا بپذیرید که شما نیز مانند هر انسان دیگری کامل نیستید و حق اشتباه کردن دارید.

- ویژگی‌های مثبت خود را شناسایی کنید.

- تحسین و احترام دیگران را بپذیرید و مطلع باشید که شایسته این برخورد هستید.

- از ارتباط با افراد انتقادگر یا افرادی‌که شما را پس می‌زنند، اجتناب‌کنید.

- از انتقاد مداوم دیگران دست بردارید.

- تلاش کنید عیوب قابل تغییر خود را تغییر بدهید.

دیدگاه کاربران
آخرین اخبار
پربحث ترین
پربازدید ترین
آخرین اخبار