هوش مصنوعی باعث کشتن خلاقیت در انسان‌ها می‌شود؟/ بررسی تهدیدها و فرصت‌های هوش مصنوعی

سینا حسینی، جامعه ۲۴- هوش مصنوعی می‌تواند هم خلاقیت انسان را گسترش دهد و هم آن را به چالش بکشد. این موضوع به نحوه استفاده از هوش مصنوعی و شرایطی که در آن به کار گرفته می‌شود بستگی دارد.

۱. گسترش خلاقیت: هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل سریع داده‌ها، ارائه پیشنهاد‌های متنوع، و خلق ایده‌های جدید، به انسان‌ها کمک کند تا به راه‌حل‌هایی برسند که شاید به‌تنهایی به آن‌ها فکر نمی‌کردند. برای مثال، در هنر و طراحی، هوش مصنوعی می‌تواند با ارائه الگو‌ها و طرح‌های نو، الهام‌بخش هنرمندان باشد. در نویسندگی، می‌تواند ایده‌هایی برای داستان‌پردازی ارائه دهد یا حتی متن‌هایی را تولید کند که نویسنده بتواند آن‌ها را اصلاح کند و بهبود ببخشد.

۲. کاهش نیاز به خلاقیت انسانی: در برخی موارد، هوش مصنوعی می‌تواند وظایفی را که معمولاً نیازمند خلاقیت است، خودکار کند و این موضوع ممکن است در طولانی‌مدت باعث کاهش انگیزه یا نیاز به خلاقیت انسانی شود. اگر افراد بیش از حد به تولیدات و پیشنهادات هوش مصنوعی وابسته شوند، ممکن است نقش انسان در خلق ایده‌های بدیع و خلاقانه کمرنگ شود.

۳. ابزاری برای رشد ایده‌ها: هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان یک ابزار همکار در فرآیند خلاقیت عمل کند. مثلاً در علوم و فناوری، الگوریتم‌های یادگیری عمیق می‌توانند به پژوهشگران کمک کنند تا راه‌حل‌های جدید و پیچیده را برای مشکلات قدیمی بیابند. همچنین، هوش مصنوعی در طراحی و معماری به ایجاد طرح‌های ابتکاری و محاسبات پیچیده کمک می‌کند که می‌تواند خلاقیت بیشتری را از طرف طراحان برانگیزد.

۴. تغییر دیدگاه به خلاقیت: شاید مهم‌ترین تغییر، تحول در تعریف خلاقیت باشد. هوش مصنوعی باعث شده تا مرز‌های جدیدی برای خلاقیت و نوآوری تعریف شود. امروزه، خلاقیت فقط به تولید ایده‌های جدید محدود نمی‌شود، بلکه شامل تلفیق ایده‌های موجود به شیوه‌های جدید است و هوش مصنوعی می‌تواند در این مسیر نقش مؤثری ایفا کند.

در نتیجه، هوش مصنوعی ظرفیت گسترش خلاقیت انسانی را دارد، اما به شرط آنکه به جای جایگزینی انسان، به عنوان ابزاری برای تقویت و تکمیل خلاقیت انسان به‌کار گرفته شود.

اگر هوش مصنوعی به وجود نمی‌آمد زندگی انسان‌ها چگونه بود؟

اگر هوش مصنوعی به وجود نمی‌آمد، زندگی انسان‌ها مسیر متفاوتی را طی می‌کرد، اما این به معنای نبودن پیشرفت نیست، بلکه ممکن است شکل و سرعت پیشرفت‌ها متفاوت می‌بود. به‌طور کلی، می‌توان به چند جنبه اشاره کرد که نبود هوش مصنوعی تأثیر خاصی بر آن‌ها می‌گذاشت:

۱. کاهش سرعت پیشرفت فناوری: بدون هوش مصنوعی، بسیاری از محاسبات پیچیده و تجزیه و تحلیل‌های کلان داده‌ای که امروزه در صنایع مختلف از آن‌ها استفاده می‌شود، امکان‌پذیر نبود. این موضوع می‌توانست پیشرفت‌هایی مانند پردازش زبان طبیعی، تحلیل داده‌های پزشکی و اکتشافات علمی را کندتر کند.

بیشتر بخوانید: شهر هوشمند چیست و ویژگی‌ها و چالش‌ها آن کدامند؟/ جایگاه ایران در حوزه شهر هوشمند

۲. کاهش اتوماسیون و بهره‌وری در صنایع: هوش مصنوعی در بسیاری از صنایع، به‌ویژه تولید، حمل‌ونقل و خدمات، نقش مهمی در خودکارسازی فرآیند‌ها و افزایش بهره‌وری داشته است. بدون هوش مصنوعی، بسیاری از فرآیند‌های اتوماسیون وجود نداشتند یا به همان اندازه پیشرفته نبودند، که این می‌توانست منجر به کاهش بهره‌وری، افزایش هزینه‌ها و نیاز به نیروی انسانی بیشتر در صنایع شود.

۳. کاهش دسترسی به خدمات شخصی‌سازی شده: هوش مصنوعی باعث شده خدمات به‌صورت شخصی‌سازی شده و بر اساس نیاز‌های فردی ارائه شود. مثلاً در خدمات مالی، پزشکی، آموزشی و حتی سرگرمی، هوش مصنوعی توانسته است محتوای مناسب و خدمات ویژه‌ای را برای هر فرد ایجاد کند. در نبود آن، خدمات به شکل کلی‌تر و کمتر شخصی‌سازی شده ارائه می‌شدند.

۴. عدم پیشرفت سریع در علوم پزشکی و درمان: هوش مصنوعی در تشخیص و درمان بیماری‌ها، تولید دارو‌های جدید و پیش‌بینی الگو‌های بیماری نقش بزرگی دارد. اگر هوش مصنوعی نبود، احتمالاً تحقیقات پزشکی به زمان بیشتری نیاز داشتند و درمان‌ها نیز به اندازه امروزی پیشرفته و دقیق نبودند.

۵. کاهش سرعت ارتباطات و جستجو‌های اطلاعاتی: جستجوی اطلاعات و فیلتر کردن محتوای مرتبط، بدون هوش مصنوعی کمتر کارآمد بود. موتور‌های جستجو، شبکه‌های اجتماعی و حتی ترجمه‌های خودکار بدون کمک هوش مصنوعی نمی‌توانستند این‌گونه سریع و دقیق عمل کنند.

۶. استمرار شیوه‌های سنتی و کاهش نیاز به سازگاری با تکنولوژی‌های نوین: نبود هوش مصنوعی باعث می‌شد بسیاری از صنایع، شرکت‌ها و مشاغل به شیوه‌های سنتی خود ادامه دهند و نیازی به تطبیق با تکنولوژی‌های نوین نداشته باشند. این می‌توانست به معنای کاهش فشار برای یادگیری و تطبیق با تکنولوژی باشد، اما در عوض ممکن بود فرصت‌های نوآوری و پیشرفت نیز محدودتر شود.

۷. رشد کمتر در اقتصاد دیجیتال: بسیاری از کسب‌وکار‌های امروزی، از استارتاپ‌ها گرفته تا شرکت‌های بزرگ فناوری، بر پایه هوش مصنوعی و داده‌های بزرگ ساخته شده‌اند. در نبود هوش مصنوعی، شاید این اقتصاد دیجیتال با این ابعاد عظیم وجود نداشت و بسیاری از فرصت‌های شغلی مرتبط با هوش مصنوعی و فناوری نیز ایجاد نمی‌شد.

در مجموع، نبود هوش مصنوعی به معنای نبود پیشرفت نیست، اما بسیاری از پیشرفت‌ها با سرعت کمتر و در ابعاد کوچک‌تر انجام می‌شدند. هوش مصنوعی در مسیر بسیاری از صنایع و جنبه‌های زندگی انسان تحولی اساسی ایجاد کرده و نبود آن باعث می‌شد تا ما هنوز در برخی جنبه‌ها با چالش‌های بزرگ‌تری مواجه باشیم.