راهنمای خرید فرش دستباف ایرانی

جامعه ۲۴- فرش دستباف ایرانی یکی از برجسته‌ترین جلوه‌های هنر و فرهنگ ایرانی است که نه تنها زینت‌بخش خانه‌هاست، بلکه نمادی از اصالت، زیبایی و هویت ملی به شمار می‌رود. خرید فرش دستباف می‌تواند تجربه‌ای ارزشمند باشد؛ اما نیازمند آگاهی، دقت و شناخت کامل از ویژگی‌های این کالای هنری است.

در این گزارش، به نکات مهمی که پیش از خرید، هنگام خرید و پس از خرید فرش دستباف باید مدنظر قرار دهید، می‌پردازیم.

بخش اول: پیش از خرید

۱. شناخت هدف خرید

پیش از اقدام به خرید، مشخص کنید هدف شما از خرید فرش چیست: برای استفاده روزمره در خانه، به عنوان یک اثر هنری و سرمایه‌گذاری، یا برای هدیه؟ این موضوع در انتخاب اندازه، رنگ، طرح و حتی نوع بافت تأثیرگذار است.

۲. آشنایی با انواع فرش دستباف

فرش‌های دستباف ایرانی بر اساس محل بافت، طرح و نوع گره دسته‌بندی می‌شوند. برخی از مشهورترین گونه‌ها:

- فرش تبریز: با گره‌های دقیق، طرح‌های متنوع و رنگ‌های زنده.

- فرش اصفهان: با نقوش اسلیمی و ظرافت فوق‌العاده.

- فرش کاشان: با نقش‌های کلاسیک و رنگ‌بندی متعادل.

- فرش نائین: دارای رنگ‌های روشن و نقوش خلوت.

- فرش ترکمن و بلوچ: با نقوش هندسی و رنگ‌های تیره‌تر.

۳. شناخت مواد اولیه

فرش‌های دستباف از پشم، ابریشم یا ترکیبی از هر دو بافته می‌شوند. کیفیت نخ پشمی و ابریشمی، و رنگ‌های طبیعی یا شیمیایی مورد استفاده، در ماندگاری و ارزش فرش تأثیر مستقیم دارد.

۴. بررسی هماهنگی با دکوراسیون

رنگ، طرح و اندازه فرش باید با فضای مورد نظر در منزل هماهنگ باشد. فرش با طرح‌های شلوغ برای فضا‌های ساده مناسب‌تر است و بالعکس.

۵. برآورد بودجه

فرش‌های دستباف بازه قیمتی گسترده‌ای دارند. تعیین محدوده بودجه به شما کمک می‌کند در انتخاب نهایی، تمرکز بیشتری داشته باشید و گزینه‌های غیرواقعی را حذف کنید.

بخش دوم: در حین خرید

۱. بررسی دقیق پشت فرش

پشت فرش نمای واقعی گره‌ها را نشان می‌دهد. منظم بودن گره‌ها، یکدست بودن رج‌ها و نداشتن زدگی یا پارگی از نشانه‌های کیفیت بالاست.

۲. تعداد گره‌ها (رج‌شمار)

هرچه تعداد گره در واحد سطح بیشتر باشد، فرش ریزبافت‌تر و ارزشمندتر است. فرش‌های با رج‌شمار بالا معمولاً با ظرافت بیشتر و قیمت بالاتری عرضه می‌شوند.

۳. سالم بودن کناره‌ها و ریشه‌ها

ریشه‌های فرش نباید ساییده یا پوسیده شده باشند. کناره‌ها باید با دقت قلاب‌دوزی یا گلیم‌بافی شده باشند.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید فرش ماشینی، نکات خرید آن

۴. تأیید اصالت فرش

از فروشندگان معتبر و با سابقه خرید کنید. برخی فرش‌ها دارای شناسنامه یا گواهی اصالت هستند که اطلاعاتی درباره محل بافت، مواد اولیه و بافنده ارائه می‌دهند.

۵. بررسی تقارن طرح

طرح و رنگ‌ها باید قرینه و هماهنگ باشند. هرچند نامتقارنی‌های جزئی می‌تواند نشانه دست‌باف بودن باشد، ولی تقارن کلی نشانه مهارت بافنده است.

۶. در نظر گرفتن شرایط نگهداری

فرش‌هایی با رنگ تیره یا بافت‌های ظریف نیازمند نگهداری دقیق‌تری هستند. اگر قصد دارید از فرش در محیط پر رفت‌وآمد استفاده کنید، گزینه‌ای با دوام بیشتر انتخاب کنید.

بخش سوم: پس از خرید

۱. مکان‌یابی مناسب

فرش باید در محیطی دور از نور مستقیم خورشید، رطوبت بالا و رفت‌وآمد زیاد قرار گیرد تا عمر بیشتری داشته باشد. زیر آن باید از زیرانداز مناسب (موکت یا نمد) استفاده شود تا از لغزش و پوسیدگی جلوگیری شود.

۲. نگهداری و نظافت

نظافت منظم با جاروبرقی (بدون برس چرخان) و پرهیز از شوینده‌های شیمیایی، به حفظ رنگ و الیاف فرش کمک می‌کند. در صورت نیاز به شست‌وشو، این کار باید توسط متخصصان انجام شود.

۳. چرخش دوره‌ای فرش

برای جلوگیری از ساییدگی و رنگ‌پریدگی غیر یکنواخت، هر چند وقت یک‌بار فرش را ۱۸۰ درجه بچرخانید.

۴. ترمیم به‌موقع آسیب‌ها

در صورت مشاهده زدگی، پوسیدگی یا آسیب‌های جزئی، بهتر است بلافاصله آن را به رفوگران حرفه‌ای بسپارید. تأخیر در ترمیم می‌تواند آسیب را گسترش دهد.

۵. ثبت و بیمه فرش‌های ارزشمند

اگر فرش شما ارزش بالایی دارد، می‌توانید آن را ثبت و بیمه کنید. برخی شرکت‌های بیمه خدماتی برای آثار هنری از جمله فرش‌های دستباف ارائه می‌دهند.

خرید فرش دستباف ایرانی، فراتر از یک انتخاب تزئینی، نوعی سرمایه‌گذاری فرهنگی و اقتصادی است. انتخاب هوشمندانه فرش با توجه به کیفیت بافت، طرح، رنگ، مواد اولیه و فروشنده معتبر، می‌تواند تضمین‌کننده رضایت و بهره‌مندی طولانی‌مدت باشد. با رعایت نکات گفته‌شده در مراحل پیش از خرید، حین خرید و پس از خرید، می‌توان لذت واقعی داشتن یک اثر هنری اصیل ایرانی را تجربه کرد.