جامعه ۲۴ - خانواده یک سیستم است که، چون سیستم‌های دیگر نیاز به بررسی و واکاوی دارد وهرچند وقت یک بار می‌بایست غبار از مسائل و مشکلات آن زدوده شود. در بین تکنیک‌های مهم فرزندپروری که البته شاید خیلی از ما آن‌ها را ندانیم و تنها براساس غرایزمان به پرورش فرزندانمان بپردازیم، نکات جزئی و البته کلیدی و مهمی وجود دارد که تک تک آن‌ها در بزرگسالی و در زندگی‌های زناشویی و موفقیت‌های شغلی و آینده فرزندانمان اثرگذار است. اینکه بچه‌ها در چه نوع خانواده از سالم تا ناسالم تربیت بشوند، قطعا در روند بزرگسالی شان اثرگذار است.

اما برخی موارد ممنوعه برای تربیت کودک وجود دارد که متأسفانه والدین نسبت به آن‌ها بی تفاوت یا بی توجه هستند که از ساده‌ترین آن‌ها مثل تنبیه بدنی و خشونت کلامی و جسمی گرفته تا رفتار‌های ناشایست دیگر در تربیت بچه‌ها مثال زدنی هستند. علاوه بر این موارد برخی از والدین که گاه و بی گاه دچار اختلافاتی با هم می‌شوند نیز بچه‌ها را به عنوان میانجی و رابط بین دعوا‌ها یا مشکلات خود و در مقابل آشتی کردن هاشان در نظر می‌گیرند، بدون اینکه به عواقب کاری که می‌کنند، آگاه باشند؛ بنابراین یکی از اشتباهات پدر و مادر‌ها این است که به فرزندانشان اجازه می‌دهند، در اختلافات و مشکلات زناشویی شان، طرف یکی از والدین را بگیرند، میان والدینشان پادر میانی کنند یا نقش یک دوست، مشاور یا مادری را بر عهده بگیرند.

متاسفانه میانجی گری فرزندان بین والدینشان عواقب زیادی دارد که به برخی از آن‌ها در این گزارش اشاره می‌کنیم. فرض کنید بین یک پدر و مادری اختلافی ایجاد شده و آن‌ها با هم قهر کرده و صحبت نمی‌کنند درحالیکه براساس نیاز‌های زندگی مشترک می‌بایست با هم ارتباط داشته باشند، کار‌های بیرون یا داخل منزل را انجام دهند برای صرف شام دور هم جمع شوند یا مسائل دیگر که نیاز به ارتباط دارند. در این طور مواقع مادر یا پدر، فرزندانش را صدا می‌کنند و به او می‌گویند که مثلا به مادرت /پدرت بگو برای شام بیاید. یا مثلا به مادرت/ پدرت بگو فردا لازم است فلان وسیله را برای خانه بخرد.

مسئله همینجا ختم نمی‌شود و فرزند معصوم دو مرتبه می‌بایست پیام طرف مقابل را که احتمالا هم سر لجبازی برداشته به والد دیگرش برساند و همینطور چرخه ادامه می‌کند و ذهن و فکر فرزند را درگیر و آشفته می‌کند، درحالیکه این رفتار آموزش‌های زیادی به این بچه می‌دهد که از جمله آن‌ها این است:

-اگر خودت هم بزرگ شدی و ازدواج کردی، همین الگو را برای همسرت در پیش بگیر

-زن‌ها یا مرد‌ها نمی‌توانند با هم صحبت کنند و مشکلاتشان تنها با قهر ودعوا و میانجی گری بچه‌ها حل می‌شود

بنابراین بچه به عنوان یک گوشت قربانی این وسط هیجانات نامناسب پدر یا مادر را جذب می‌کند و البته در جریان اختلافات آن‌ها نیز که شامل پرخاشگری‌های کلامی و غیر کلامی است، قرار بگیرد و البته خود را نیز این بین دچار تناقض ببیند که طرف کدام را باید بگیرد.

---

بیشتر بخوانید: انواع روش‌های مختلف برای تقویت هورمون‌های شاد

---

یکی دیگر از مشکلات و عواقب این رفتار این است که بچه‌ها احساس می‌کنند در این میان باید طرف یکی از والدین را بگیرند. حتی دیده شده برخی از این دسته پدر و مادر‌ها به بچه مستقیم هم می‌گویند، طرف آن‌ها باشد یعنی رسما فرزندشان را به جانب داری می‌خوانند، درحالیکه بچه معصوم نمی‌داند بین پدر و مادرش باید کدام را انتخاب کند و در نهایت هم پدر و مادر با هم آشتی کرده و این بچه‌ها هستند که روح و روانشان دچار آزار و آسیب می‌شود.

یکی دیگر از مشکلات در این دسته که در والدین به ویژه در بین بانوان زیاد دیده می‌شود این است که بچه هایشان را طرف مشورت قرار می‌دهند. مثلا مادر با عواطف خاص مادرانه و زنانه خود بعد از یک اختلاف با همسرش شروع به گریه می‌کند و وقتی هم که بچه به نزد او می‌آید تا آرامش کند، سفره دل را باز کرده و شروع به بازگو کردن مسائل مختلف می‌کند درحالیکه توجه ندارد این مباحث نباید با بچه‌ها مطرح شود چرا که باعث خشم و کینه فرزند از والد دیگر می‌شود و این فرزند در این بین تصور می‌کند که یک موجود اضافه است که اگر نبود پدر و مادر راحتتر در ارتباط با روابطشان تصمیم می‌گرفتند.

نکته دیگر مادران با طرف مشورت قرار دادن دختر یا پسر خود برای همیشه ذهنیت فرزندشان را از جنس مخالف خراب می‌کنند مثل اینکه در صحبت هایشان می‌گویند همه مرد‌ها یا زن‌ها مثل هم هستند یا زن‌ها همه گریه می‌کنند و غرغر می‌زنند یا مرد‌ها هم خشن هستند یا کتک می‌زنند، این نوع صحبت‌ها باعث می‌شود که ذهنیت بچه‌ها تا بزرگسالی نیز همینطور ساخته شده و زمانی که خودشان در زندگی مشترک نیز قرار می‌گیرند، همین طرح‌های ذهنی مدام برایشان تداعی شود.

بنابراین یادتان باشد که به عنوان والدین، فرزندانتان هیچ وظیفه‌ای برای حل مشکلات زناشویی شما ندارند و والدین می‌بایست خودشان در این مسیر مشکلاتشان را حل کنند و حدالامکان بچه‌ها در این زمینه وارد نشوند که بخواهند نقش مشاور یا میانجی را ایفا کنند چرا که در این جایگاه نیستند و به عواطفشان دچار آسیب می‌شود. در این زمینه اگر والدین خودشان نمی‌توانند مشکلات را حل کنند، بهتر است با یک مشاور یا دوست صمیمی که عاقل است، صحبت کنند و او را میانجی روابط خود قرار دهند.

بنابراین در این زمینه پدر و مادر باید به فرزندشان این پیام را بدهند که «من می‌توانم از خودم مراقبت کنم.» تو نباید طرف من یا پدرت را بگیری و در اختلافات ما دخالت کنی.

نکته دیگر این است که هرگز نباید بَدی همسر خود را به فرزندتان بگویید، زیرا فرزند شما از نظر امنیت روانی آسیب می‌بیند، در این زمینه به عواقبش در بالا اشاره شد که چه سرانجامی خراب کردن ذهنیت بچه‌ها نسبت به پدر یا مادرشان وجود دارد و گاه مشاهده شده که تا ابد نیز ترمیم نمی‌شود.

مسئله نهایی این است که گاه دیده می‌شود والدین به دلیل مسائل و اختلافاتی که در منزلشان وجود دارد، یک نوع اتحاد یا ائتلاف خاص یا مثلث سازی در منزل با فرزندانشان ایجاد می‌کنند مثلا یک مادری به دلیل اختلافاتی که با همسرش دارد، مدام ذهن بچه‌ها را در رابطه با او خراب کرده و با بچه‌ها به نوعی در مقابل همسرش متحد شدده یا به نوعی در منزل یک سنگر سخت علیه پدر بنا می‌سازد که این به خودی خود آسیب زا است.

هیجان­‌های منفی مثل خشم، استرس، افسردگی و اضطراب از آسیب ­های یارگیری در خانه است. فردی که علیه او یارگیری شده، احساس طردشوندگی می­ کند و خشم ناشی از آن باعث می­ شود از هر تلاشی برای آسیب زدن به دو نفر دیگر که با هم ائتلاف کردند، انجام دهد. کودک نیز از فشار واسطه گری خسته می ­شود و ممکن است غمگین و مضطرب شود، چون گاهی نمی ­داند چگونه و در چه موقعیتی باید تصمیم درست را بگیرد.

یکی دیگر از عواقب این رفتار، کاستن اعتبار و ارزش والدین در برابر بچه‌ها است چرا که بچه‌ها یاد می‌گیرند اگر چیزی از والدین می‌خواهند نیاز دارند که در این یارکشی به سمت یکی از والدین بروند و اعمال قدرت کنند البته کودک خواسته و عاقلانه این کار را انجام نمی‌دهد، اما ناخواگاه این مسیر را فرا می‌گیرد.

خانواده‌ها پس از آگاهی از این مثلث سازی‌ها در خانواده شان می‌بایست تأمل و تفکر کنند تا این ائتلاف‌ها را از بین ببرند و دو مرتبه با هم یکی شوند، اما چگونه؟ ابتدا پس از پی بردن به این ائتلاف‌ها در خانواده، سعی کنید به عنوان مادر یا پدر، ارتباط بچه‌ها با دیگر والد را بیشتر و مثبت کرده و از خوبی‌ها و مسائل مثبت زندگی تان به جای ناسزا و ناراحتی‌ها بگویید. بهتر است فضای خانه را به سمت گفتمان مشترک به جای مثلث سازی بیاورید مثلا درباره تفریح دسته جمعی آخر هفته همگی با هم نظرسنجی کنید. اگر این مثلث سازی‌ها چنان قدرت گرفته یا بچه‌ها بزرگ شده اند و کاری از دستتان برنمی آید، بهتر است با یک مشاور خانواده مشورت کنید.