طرز تهیه آش دوغ

جامعه ۲۴- آش دوغ یکی از غذا‌های سنتی و محبوب ایرانی است که در شهر‌های مختلف کشور به ویژه در مناطق آذربایجان، اردبیل و کردستان تهیه می‌شود. این آش خوشمزه با ترکیبی از دوغ، برنج، نخود، سبزی‌های معطر و گاهی سیر پخته می‌شود و طعمی ترش و دلپذیر دارد. در بعضی مناطق برای جلوگیری از بریدن دوغ، از تخم‌مرغ یا آرد استفاده می‌کنند.

آش دوغ معمولاً در فصل‌های سرد سال طرفداران بیشتری دارد و به دلیل وجود دوغ و سبزیجات فراوان، غذایی سبک، مقوی و سرشار از ویتامین به شمار می‌رود. این غذا نمادی از فرهنگ مهمان‌نوازی و سنت‌های کهن در مناطق مختلف ایران است.

تاریخچه آش دوغ

آش دوغ یکی از غذا‌های بسیار قدیمی ایران است که تاریخچه آن به دوران بسیار دور، حتی پیش از اسلام، برمی‌گردد. این آش نخستین‌بار در نواحی شمال غربی ایران، به ویژه در منطقه آذربایجان و اردبیل، پخته شده است. مردم این مناطق که دامداری و تهیه لبنیات بخش مهمی از زندگی‌شان بود، از دوغ که محصول جانبی ماست است، برای تهیه غذایی گرم و مقوی استفاده کردند.

با توجه به شواهد تاریخی، آش دوغ ابتدا به عنوان یک غذای ساده عشایری برای گرم نگه داشتن بدن در هوای سرد کوهستانی ابداع شد. بعد‌ها این آش محبوبیت پیدا کرد و در دیگر مناطق ایران با کمی تفاوت در مواد اولیه و روش تهیه، رواج یافت. در حال حاضر، آش دوغ در بسیاری از آیین‌های محلی مانند مراسم نوروز، جشن‌ها و مهمانی‌های سنتی جایگاه ویژه‌ای دارد.

طرز تهیه آش دوغ

طرز تهیه آش دوغ به این صورت است:

مواد لازم:

- دوغ: ۲ لیتر

- برنج: ½ پیمانه

- نخود پخته: ۱ پیمانه

- سبزی آش (تره، جعفری، گشنیز، شوید): ۵۰۰ گرم

- سیر: چند حبه (دلخواه)

- تخم مرغ: ۱ عدد (برای قوام بهتر، اختیاری)

- نمک، فلفل، زردچوبه: به میزان لازم

طرز تهیه:

۱. برنج را با کمی آب بپزید تا نرم شود.

۲. دوغ را روی حرارت ملایم گرم کنید و مدام هم بزنید تا نبرد.

۳. برنج پخته و نخود را به دوغ اضافه کنید.

۴. تخم مرغ را هم بزنید و به دوغ اضافه کنید (اختیاری)، سریع هم بزنید تا نبرد.

۵. سبزی خردشده را افزوده و آش را آرام آرام بپزید تا جا بیفتد.

۶. در آخر نمک و ادویه‌ها را اضافه کنید.

۷. می‌توانید سیر داغ هم روی آش بدهید.

طرز تهیه آش دوغ مخصوص اردبیل

طرز تهیه آش دوغ اردبیل به این صورت است:

مواد لازم:

- دوغ محلی: ۲ لیتر

- نخود پخته: ۱ پیمانه

- برنج: ½ پیمانه

- سبزی آش (گشنیز، تره، شوید، کمی نعناع خشک): ۵۰۰ گرم

بیشتر بخوانید: طرز تهیه آش ماست سبزواری

- سیر: چند حبه (دلخواه)

- تخم‌مرغ: ۱ عدد (برای جلوگیری از بریدگی دوغ)

- نمک و فلفل: به مقدار لازم

طرز تهیه:

۱. نخود را از قبل بپزید تا کاملاً نرم شود.

۲. برنج را بشویید و با کمی آب بپزید تا دانه‌های آن شکفته شود.

۳. دوغ را با تخم‌مرغ زده‌شده مخلوط کنید و روی حرارت ملایم بگذارید. حتماً مدام هم بزنید تا دوغ نبرد.

۴. برنج و نخود را به دوغ اضافه کنید و اجازه دهید کمی بجوشد.

۵. بعد از چند دقیقه سبزی‌های خرد شده را اضافه کنید و مرتب هم بزنید.

۶. در صورت تمایل، سیر کوبیده شده را در اواخر پخت اضافه کنید.

۷. وقتی آش جا افتاد و کمی غلیظ شد، آن را از روی حرارت بردارید و سرو کنید.

آش دوغ اردبیل معمولاً با نان تازه یا به صورت ساده سرو می‌شود.

مهم‌ترین خواص آش دوغ

آش دوغ خواص زیادی دارد و طبع آن سرد است، چون ماده اصلی آن دوغ است که ذاتاً سرد و‌تر است.

از مهم‌ترین خواص آش دوغ می‌توان به این موارد اشاره کرد:

- کمک به تقویت دستگاه گوارش (به خاطر پروبیوتیک‌های موجود در دوغ)

- تأمین کلسیم و پروتئین مورد نیاز بدن

- کاهش التهاب و حرارت بدن در فصل‌های گرم

- کمک به هضم غذا و جلوگیری از یبوست

- تأمین ویتامین‌های گروه B از طریق سبزیجات و دوغ

البته، چون طبعش سرد است، افرادی که مزاج سرد دارند (زود دست‌وپا سرد می‌شوند یا دچار نفخ می‌شوند) بهتر است آن را با مصلحاتی مثل سیر، نعناع خشک یا کمی ادویه گرم مصرف کنند.

چه کسانی باید در مصرف آش دوغ احتیاط کنند؟

افرادی که باید در مصرف آش دوغ احتیاط کنند عبارت‌اند از:

- افراد با طبع سرد (مثلاً کسانی که زود سردشان می‌شود یا دچار بدن‌درد و بی‌حالی می‌شوند)، چون آش دوغ می‌تواند این علائم را تشدید کند.

- افراد مبتلا به نفخ یا مشکلات گوارشی مثل سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، چون دوغ و نخود ممکن است باعث ایجاد گاز معده شود.

- کسانی که دچار ضعف استخوان یا کمبود ویتامین D هستند، چون طبع خیلی سرد ممکن است جذب کلسیم را سخت‌تر کند (البته اگر همراه با مصلحات مصرف شود مشکلی ایجاد نمی‌کند).

- افراد مبتلا به آلرژی لبنیات یا عدم تحمل لاکتوز، چون دوغ ماده اصلی این غذاست و ممکن است علائم آلرژیک یا گوارشی برایشان ایجاد شود.

برای این که آش دوغ سبک‌تر و طبع آن متعادل‌تر (متمایل به گرم) شود، می‌توان این تغییرات را در دستور اصلی ایجاد کرد:

نسخه سبک و گرم‌تر آش دوغ:

- به جای دوغ کاملاً سرد، از دوغ محلی یا گرم‌شده استفاده کن.

- در کنار سبزی آش، کمی نعناع خشک، پونه خشک و کمی فلفل سیاه اضافه کن. این گیاهان طبع گرم دارند و سردی دوغ را می‌گیرند.

- در مراحل آخر پخت، سیر داغ و نعناع داغ روی آش بریز تا خاصیت گرم‌کنندگی بیشتر شود.

- اگر دوست داری، می‌توانی کمی زنجبیل تازه رنده‌شده یا دارچین خیلی کم هم به آش اضافه کنی (البته خیلی کم که طعم اصلی آش تغییر نکند).

- مصرف آش را همراه با نان سنگک تازه یا ترشی سیر انجام بده که کمک به گرم‌تر شدن بدن می‌کند.

این نسخه هم هضم آسان‌تری داره، هم برای کسانی که مزاج سرد دارند مناسب‌تره.