جامعه ۲۴- در این پهنه­ های آبی که به آب­های آزاد راه ندارند و از رودها و آب باران تغذیه می­شوند، یکی از پویاترین مناطق طبیعی را شاهد هستیم. فواید دریاچه­ها به قدری است که گاه به منظور بهره­ مندی از این فواید، انسان­ ها اقدام به ساخت دریاچه­ های مصنوعی می­ کنند. استفاده­ های تفریحی و گردشگری، تأمین مواد معدنی، تأمین مواد غذایی و استفاده از ذخایر انرژی بخشی از امکاناتی است که دریاچه­ ها در اختیار بشر قرار می­دهند. پیرو این فواید، رونق اقتصادی و زمینه ­های کاری متعددی در مناطق محلی پیرامون دریاچه ­ها شکل می­ گیرد.

 خوشبختانه کشور ما، ایران، علیرغم این که در اقلیم گرم و خشک واقع شده، از نعمت داشتن دریاچه­ های طبیعی و زیبایی برخوردار است. متاسفانه برخی از این دریاچه ­ها به دلیل مدیریت­ های غیرصحیح و استفاده­ای نادرست و فراتر از توان، از کیفیت طبیعی خود فاصله گرفته و در حال نابودی هستند. برای جلوگیری از این اتفاق ناگوار لازم است زیبایی­ های خدادادی کشورمان را شناخته و برای حفظ این منابع تلاش کنیم. در این لیست تعدادی از زیباترین دریاچه­ های ایران را معرفی می­ کنیم.

1.  دریاچه خزر

دریاچه خزر، با مساحتی به اندازه یک­چهارم وسعت ایران، بزرگترین دریاچه جهان است. در اسناد تاریخی و متون گذشته از نام­ های دریای کاسپین و دریای طبرستان برای دریای خزر استفاده شده ­است. این دریاچه از شمال به روسیه، از جنوب به ایران، از شرق به ترکمنستان و قزاقستان و از غرب به آذربایجان و روسیه محدود می­شود. دریای خزر بخشی از یک دریای بزرگ است که میلیون­ها سال قبل، اقیانوس اطلس و آرام را به هم وصل می­ کرد. آب­های خنک و نیمه­ شور دریای خزر در کنار نزدیکی به مناطق جنگلی شمال کشور باعث شده، اکوسیستم بی­نظیری در این منطقه به وجود آید و سواحل آن، مقصد اصلی گردشگری در کشور قرار گیرد.

بیشتر بخوانید: عجایب هفتگانه جهان

 این دریاچه که به دلیل وسعت زیاد، عموما دریا خوانده می ­شود، نقش زیادی در اقتصاد منطقه و کشورهای همجوار خود ایفا می­ کند. سالانه هزاران تن آبزی از دریای خزر صید می­ شود و ماهیگیری یکی از مشاغل محلی عمده در سواحل این دریاچه به شمار می­آید. دریاچه خزر به لحاظ ذخایر نفت و گازی که در زیر بستر آن قرار دارد، بعد از خلیج فاس و سیبری، رتبه سوم جهانی را به خود اختصاص داده. به لحاظ فعالیت­های انسانی و پتروشیمی در سواحل ارزشمند دریاچه خزر، سالانه حجم زیادی از آلودگی به این پهنه آبی وارد می ­شود که آن را با چالش ­های فراوانی روبرو ساخته ­است.

2.  دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه در شمال­ غربی کشور و بین استان­ های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی قرار دارد. این دریاچه دارای جزیره ­های متعدد است و در مناطق کم­عمق آن، می­توان مناظر شگفت ­انگیزی از کریستال­ های نمک را مشاهده نمود. با وجود اینکه رنگ طبیعی آب دریاچه، آبی است، در فصول گرم سال به علت افزایش رشد جلبک­ها و باکتری­ها، قرمز دیده می­شود. غروب خورشید از دریاچه ارومیه بسیار تماشایی است و افراد زیادی را برای عکاسی و سیاحت به این منطقه می­ کشاند. برخی باور دارند گل و لجن دریاچه ارومیه خاصیت درمانی دارد و از آن برای درمان امراض خود استفاده می­ کنند.

دریاچه ارومیه با ورود رودخانه­هایی همچون زرینه ­رود، سیمینه ­رود، تلخه ­رود و ... که از کوه­ های سهند و سبلان سرچشمه می­ گیرند، تغذیه می­شود؛ اما امروزه به علت احداث سد­های متعدد، برنامه ­ریزی­های نادرست و استفاده ­های بی رویه بخش زیادی از دریاچه ارومیه خشک شده و در حال نابودی است. با خشک شدن این پهنه، همانگونه که امروز با آن روبرو هستیم، معضلات محیط­ زیستی و اجتماعی زیادی گریبان کشور را خواهدگرفت.

3.  دریاچه مهارلو

دریاچه مهارلو که در 27 کیلومتری شهر شیراز واقع شده، یکی از جاذبه ­های دیدنی این شهر به شمار می­آید. نکته­ی شگفت­ انگیز در مورد این دریاچه این است که به علت رشد نوع خاصی از جلبک و شوری بالا در فصل تابستان به رنگ صورتی دیده می­شود. این دریاچه زیستگاه پرندگان مهاجر و بخشی از منطقه شکار ممنوع به حساب می­آید. پرواز فلامینگوها بر فراز آب­های صورتی­رنگ دریاچه مهارلو، از چشم ­اندازهای کم­ نظیری است که با سفر به این منطقه تجربه می­کنید. امروزه این دریاچه زیبا نیز با تهدیدات محیط­ زیستی همچون آلودگی فلزات سنگین و خشکسالی به علت برداشت­ های بی ­رویه روبرو است.

4.   دریاچه اوان

اوان دریاچه _­­ای در استان قزوین است که در دامنه کوه خشچال واقع شده. موقعیت مکانی دریاچه اوان باعث یخ بستن سطح آن در زمستان شده و به همین سبب بهترین زمان بازدید از آن فصل تابستان و بهار است. برای رسیدن به این دریاچه از مسیر الموت، مناظری از درختان پرشکوفه گیلاس را پیش رو دارید و با رسیدن به دریاچه نیز می­توانید از پوشش سرسبز در کنار آب ­وهوای مطبوع محیط لذت ببرید. در کنار این منظره ­ها، امکانات تفریحی مثل قایقرانی، شنا و کوهنوردی نیز برای گردشگران این دریاچه تدارک دیده شده ­است.

5.   دریاچه نمک

دریاچه نمک که نام دیگر آن دریاچه حوض سلطان است، در شرق استان قم واقع شده. شگفتی این دریاچه در این است که هیچ موجود زنده­ای در آن زندگی نمی­کند و تنها بخش بسیار کوچکی از آن آب دارد؛ با این وجود عکاسان زیادی برای ثبت چشم ­اندازهای طبیعی و شب ­های پرستاره راهی این مکان می­ شوند. دریاچه نمک منابع سرشاری از مواد معدنی و لیتیم دارد که به آن ارزش اقتصادی بالایی می­بخشد. وسعت این دریاچه با نوسانات آب ­وهوایی و بارندگی در فصول مختلف، تغییر می­ کند.

6.   دریاچه کوه گل

دریاچه کوه­گل یکی از دریاچه­ های فصلی بسیار زیبای کشور است که در منطقه کوهستانی دنا در سی­سخت واقع شده. این دریاچه در اواخر فصل سرما، با ذوب برف­های ارتفاعات دنا و بارش باران پرآب گشته و با گرم شدن هوا رو به خشکی می ­رود. آبی نیلگونی که در دشت سرسبز احاطه شده و در اطراف آن کوه­ های برف گرفته قد برافراشته ­اند، چشم ­اندازی است که دریاچه کوه­گل مانند یک تابلوی نقاشی در اختیار شما قرار می­ دهد. گیاهان این منطقه شامل بابونه، نعنای کوهی، ریواس، پونه کوهی، قارچ و ... می ­شود.

7.   دریاچه گهر

 دریاچه گهر که در استان لرستان و منطقه محافظت­ شده اشترانکوه قرار دارد، نسبت به دریاچه­ های قبلی از معروفیت کمتری برخوردار است؛ اما محیط دلپذیر و آرام آن، محل کسب آرامش برای طبیعت­ دوستان بسیاری است. برای رسیدن به این دریاچه لازم است که مسافت 40 دقیقه­ ای را پیاده ­روی کنید و همین سختی پیمودن مسیر، باعث بکر ماندن طبیعت این منطقه شده ­است. دریاچه گهر که به نگین زاگرس شهرت دارد، به دو بخش تقسیم می­ شود که از هم 100 متر فاصله دارند. آب­های دریاچه گهر به قدری زلال است که در برخی قسمت ­ها می­توان کف دریاچه و آبزیان درون آن را مشاهده کرد. ساحل دریاچه گهر، در مناطق مختلف صخره ­ای یا ماسه­ ای است و در اطراف آن پوشش گیاهی از درختان بادام، بید، بلوط و پسته وحشی به همراه گل­های شقایق و لاله وجود دارد.

8.   دریاچه شورابیل

دریاچه شورابیل یکی از دریاچه ­های طبیعی ایران با قدمتی طولانی است که در بافت شهری اردبیل واقع شده. این دریاچه که با فضاهای سبز، امکانات شهری و شهربازی احاطه شده، محل مناسبی برای گردش و تفریحات دسته­ جمعی محسوب می ­شود. دریاچه شورابیل در گذشته آب شوری داشته که امروزه با افزودن آب شیرین، شوری آن تقلیل پیدا کرده ­است. برخی از مردم گل و لای کف این دریاچه را دارای خاصیت درمانی می دانند. پرندگان زیادی همچون اردک چشم­طلایی، پلیکان خاکستری و ... در فصل پاییز از روسیه به دریاچه شورابیل پرواز می ­کنند و در کنار پرندگان بومی مثل قرقاول، حواسیل و مرغابی در آن ساکن می­ شوند. برای دیدن این پرندگان زیبا می ­توانید در فصل پاییز به این منطقه سفر کنید.

9.   دریاچه چورت

دریاچه چورت یا میانشه در 71 کیلومتری شهر ساری و در نزدیکی روستای چورت واقع شده ­است. این دریاچه که در دل جنگل­ های کیاسر با هوای مه­ آلود قرار گرفته، در اثر مسدود شدن چشمه ­ای بر اثر زلزله به وجود آمده و مناظر شگفت­ انگیزی را در این مکان ایجاد کرده ­است. پوشش جنگلی و سرسبز اطراف دریاچه چورت این منطقه را تبدیل به مکانی دل­انگیز جهت اقامت مسافران و ماهیگیری در آرامش می ­سازد.

10. دریاچه الندان

دریاچه الندان در منطقه­ ی جنگلی در شهر ساری واقع شده و آب آن تنها دراثر ریزش­ های جوی تأمین می­ گردد. در حقیقت خاک این بخش به گونه­ای است که آب در آن نفوذ نمی­کند و برف و بارانی که به سمت دریاچه هدایت شده در خود نگه می­ دارد؛ به همین ترتیب بدون ورود هیچ رودی، دریاچه الندان به حیات خود ادامه می­دهد. مساحت این دریاچه در زمان بارندگی به 30 هکتار نیز می­رسد. درختچه­های بومی ازگیل و ولیک، بنفشه­های وحشی و همچنین اردک­ های وحشی که برای سکونت در زمستان به این منطقه می ­آیند، بخشی از جاذبه ­ای خاص دریاچه الندان را تشکیل می­ دهند.

11. دریاچه ولشت

دریاچه ولشت یکی از دریاچه­ های حاوی آب شیرین در استان مازندران و منطقه کوهستانی کلاردشت است. این دریاچه زیستگاه جانوران و گیاهان گوناگونی بوده و بهترین زمان سفر به آن فصول بهار و تابستان است. آبزیانی مثل اردک­ماهی، ماهی­سفید، شاه­کولی و ... در آب­ ولشت زندگی می­ کنند. آب دریاچه ولشت در اثر نزولات آسمانی و چشمه­ های زیرزمینی که از بستر خارج می­ شوند، تأمین می­ گردد. متاسفانه با هجوم جمعیت به منطقه کلاردشت و ساخت­ وسازهای فراوانی که در حال شکل­گیری است، دریاچه ولشت و اکوسیستم اطراف آن با ورود آلاینده­ ها و آتش­ سوزی­ های بزرگ روبرو شده و حیات جانوران آن در معرض خطر است.

12. دریاچه ارواح

دریاچه ارواح در استان مازندران و در حد فاصل شهر نور تا نوشهر واقع شده و پوششی جنگلی با آب­ وهوای کوهستانی دارد. تنه شکسته درختان ممرز، هوای مه ­آلود و آب باتلاقی حالتی مرموز به این دریاچه داده ­است؛ به همین سبب آن را دریاچه رواح نامیده ­اند. این دریاچه یکی از بکرترین مناطق این ناحیه است که با قدم زدن در محیط ساکت آن می­ توانید صدای پرندگان و حیوانات وحشی را بشنوید. البته به دلیل حیات وحش خاص این منطقه، بهتر است برای پیاده ­روی به تنهایی اقدام نکنید و با همراهی دیگران از این منطقه دیدن کنید.