کمبود واکسن در روزهای اخیر و همزمانی آن با انتشار خبر صدور مجوز مصرف اضطرای واکسن‌های ایرانی این گمانه‌زنی را به وجود آورده است که احتمالا واکسن برکت جایگزین سینوفارم چینی در افرادی خواهد شد که در انتظار دریافت دوز دوم واکسن خود هستند.
جامعه ۲۴ - موضوع کمبود واکسن کرونا این روز‌ها به یکی از نگرانی‌های اصلی نظام سلامت، جامعه پزشکی و بسیاری از مردم به ویژه افرادی که در انتظار نوبت دوم واکسن خود هستند، تبدیل شده است چرا که گفته می‌شود روند واکسیناسیون در کشور متوقف شده است. این نگرانی از آن جایی ناشی می‌شود که به گفته برخی منابع واکسن سینوفارم چینی به دلیل تأخیر در ورود محموله‌های حاوی این واکسن به ایران و در بسیاری از استان‌ها و از جمله پایتخت تمام شده است.
علت کمبود واکسن کرونا
با این حال علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد ملی کرونا توقف در روند واکسیناسیون را نادرست دانست و گفت: وکسیناسیون گروه‌های بعدی سنی به زمانی موکول شد که محموله واکسن وارد کشور شود و اینکه واکسیناسیون متوقف شده است حرف درستى نیست، اما واکسیناسیون سایر گروه‌های سنی تا ورود محموله واکسن انجام نمی‌شود.
وی افزود: واکسیناسیون افراد بالای ٨٠ و ٧۵ سال انجام شده و واکسیناسیون ٧٠ ساله‌ها در حال انجام است و تعدادی از جانبازان، سالمندان و معلولان را هم واکسینه کردیم. قرار بود محموله‌ای شامل ٣ میلیون دوز واکسن وارد کشور شود و واکسیناسیون سرعت خوبی داشت، اما ورود این محموله با تاخیر مواجه شد و تصمیم گرفتیم به جای آغاز واکسیناسیون گروه سنی جدید، واکسیناسیون افراد بالای ٧٠ سال را تکمیل کنیم و این گروه‌های سنی دوز اول و دوم واکسن را دریافت کنند؛ لذا واکسیناسیون کرونا در ایران متوقف نشده است و تا اطمینان از رسیدن محموله بعدی، گروه‌های پرخطر را واکسینه خواهیم کرد.
کمبود واکسن به تنهایی نگران کننده نیست بلکه آنچه موجب ترس و اضطراب در میان مردم شده است تأخیر در دریافت دوز دوم واکسن و یا جایگزینی با یک واکسن دیگر از جمله ایران کووبرکت است و این پرسش را به وجود می‌آورد که آیا اساسا افرادی که یک نوع واکسن خاص را در دوز اول خود دریافت کرده‌اند آیا می‌توانند برای دوز دوم خود از یک نوع واکسن دیگر استفاده کنند.
جایگزینی یک واکسن با واکسن دیگر امکانپذیر است
مینو محرز، عضو کمیته علمی ستاد ملی کرونا در این رابطه به همشهری گفته است: الان تحقیقاتی که در کشور‌های دیگر انجام شده نشان می‌دهد تزریق یک واکسن متفاوت برای دز دوم چندان اشکالی ندارد، اما آن‌ها برای واکسن‌های خودشان این مطالعات را انجام داده‌اند و با این وجود هم هنوز به یک نتیجه قاطع نرسیدند که امکان انجام چنین کاری وجود دارد یا نه. بالاخره وزارت بهداشت یک کمیسیون واکسیناسیون دارد و تصمیم‌گیری با آن‌هاست. اگر می‌گویند برای دز دوم واکسن دیگری تزریق کنید و برای این کار حرف علمی دارند اشکالی ندارد. بالاخره از این که هیچ واکسنی تزریق نشود بهتر است و این کار در هر صورت مشکلی ایجاد نمی‌کند.
بیشتر بخوانید: واکسیناسیون کرونا در ایران متوقف شد؟
محرز افزود: اگر اولین واکسن تزریق شده سینوفارم باشد، چون واکسن برکت از نظر ساختاری عین سینوفارم است می‌توان از آن به عنوان دز دوم استفاده کرد. اگر واکسن اول نوع دیگری باشد، اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. اما ما می‌خواهیم این واکسنی که تزریق شده اثر داشته باشد. به همین دلیل تزریق دو واکسن با پلتفرم متفاوت ممکن است آن تاثیری را که انتظارش را داریم نداشته باشد. واکسن برکت و سینوفارم هر دو از یک پلتفرم ویروس ضعیف شده هستند، آسترازنکا یک مکانیزم دیگر دارد و آدنوویروسی است و در نتیجه نوع آن واکسن داخلی یک مقداری فرق می‌کند. اسپوتنیک هم مثل آسترازنکا است، البته نوع آدنوویروس‌های این دو فرق می‌کند.
مدت زمان دریافت دوز دوم واکسن کرونا
علیرضا ناجی رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی نیز در رابطه با تأخیر در دریافت دوز دوم واکسن یا جایگزینی آن با یک واکسن دیگر اظهار کرد: آسترازنکا حدود دو تا سه ماه بین دوز اول و دوم فاصله دارد و برخلاف نظریه‌های اول این فاصله زمانی در مورد آسترازنکا آنتی‌بادی‌ها را تا دو و نیم برابر افزایش می‌دهد. اسپوتنیک اعلام کرده فاصله بین دوز اول و دوم می‌تواند تا ۶۰ روز برسد در مورد سینوفارم طبق گفته شرکت سازنده تا ۶ هفته فاصله دوز اول و دوم امکانپذیر است البته فاصله دوز اول و دوم را ۲۸ روز می‌زنند. اگر بیشتر از ۶ هفته طول بکشد باید حتماً از نمونه‌ها تیتر آنتی بادی انجام دهیم و ببینیم اگر تیتر آنتی بادی مناسب نیست پروتکل سه دوز برای آن باید در نظر گرفته شود. چنانچه تأخیر در تزریق دوز دوم واکسن‌ها بیش از این فواصل زمانی باشد باید به فکر تزریق ترکیبی از واکسن‌ها باشیم.
وی افزود: اگر نتوانیم واکسن سینوفارم وارد کنیم باید سراغ واکسن ایرانی با پلتفرم مشابه سینوفارم برویم که واکسن برکت را پیشنهاد می‌کنند. البته ما هیچ شاهدی بر این موضوع نداریم که آیا این ترکیب درست است یا خیر؟ چون هر دو پلتفرم واکسن از ویروس غیرفعال است و ممکن است جایگزینی سینوفارم با واکسن برکت مناسب باشد. ما نیاز به شواهد داریم چرا که اگر در دنیا واکسن آسترازنکا و فایزر را جایگزین هم کردند براساس مطالعات بوده و استفاده از واکسن‌های ترکیبی به دلیل مطالعات بالینی بوده نه استفاده کورکورانه.
با این حال کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو نیز در رابطه با تأخیر در دریافت دوزم واکسن اظهار کرد: عزیزانی که به مراکز تزریق واکسن در برخی استان‌ها و شهرستان‌ها مراجعه کرده‌اند و به دلیل در اولویت بودن دوز اول نتوانسته‌اند دوز دوم را دریافت کنند، نگرانی نداشته باشند. فاصله زمانی تعیین شده برای تزریق دوز دوم، عموما بهترین فاصله زمانی نیست بلکه حداقل فاصله زمانی است که بین تزریق دو دوز واکسن تعیین شده است. اغلب واکسن‌هایی که امروز در دسترس است با طولانی شدن فاصله زمانی تزریق دوز دوم نه تنها مشکلی نخواهند داشت حتی توصیه شده برخی از واکسن‌ها با توجه به ساختاری که دارند، از فاصله زمانی دو یا چهار هفته و سه ماه فراتر بروند.
به گفته سخنگوی ستاد ملی کرونا در روزهای آینده مجوز مصرف اضطراری دو واکسن «کووایران برکت» و «پاستوکووک» از سوی کمیته اخلاق وزارت بهداشت صادر خواهد شد. همزمانی این اظهارات با کمبود به وجود آمده موجب شده تا احتمال جایگزینی واکسن ایرانی برکت به جای سینوفارم چینی تقویت شود.