کمتر از ۱۰ روز به انتخاب سکاندار دولت سیزدهم باقی مانده و این درحالیست که کرونا در کشور همچنان جولان می‌دهد و علاوه بر آن چالش‌های بسیار زیادی در حوزه سلامت وجود دارد که از این دولت و دولت‌های قبل برای دولت‌مردان آینده به ارث می‌رسد، موضوعاتی مانند واکسن کرونا، اقتصاد سلامت، پرونده الکترونیک و ... از جمله این مسائل است.
جامعه ۲۴ - جهان بیش از یک سال است که با چالشی پرخطر و بی سابقه به نام همه‌گیری کووید-۱۹ مواجه است. حدود ۲۰۰ میلیون مبتلا و ۴ میلیون مرگ در اثر این بیماری از یکسو و بیکاری، فقر، تعطیلی بسیاری از کسب وکار‌ها و آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی و روانی از سوی دیگر گریبانگیر بسیاری از مردم و دولت‌های جهان شده است.
ایران هم از گزند‌های این بیماری در امان نبوده است. ابتلای میلیون‌ها شهروند، مرگ بیش از هشتاد هزار نفر و گذر از چهار موج شکننده برای مردم و کادر درمان ارمغان شوم این بیماری در ایران بوده است. این در حالیست که موج‌های جدید بیماری در راه است و کمتر از چهار درصد جمعیت کشور واکسینه شده‌اند و هر روز خبرهای نگران‌کننده از کمبود واکسن در برخی از نقاط به گوش می‌رسد. با این وجود در حال حاضر نه کرونا که اخبار انتخابات ریاست جمهوری صدر اخبار رسانه‌های کشور را از آن خود کرده است.
داغ شدن تنور انتخابات ریاست جمهوری در شرایط کرونایی در حالیست که هنوز هیچ یک از کاندیداها نه در مناظرات و نه در برنامه‌های خود سخنی از سلامت به زبان نیاورده و هنوز برنامه‌ای در این راستا ارائه نکرده‌اند. این در حالیست که دو تن از این نامزدها خود پزشک بوده و بر شرایط بهداشتی و درمانی کشور اشراف دارند.
مطالبات جامعه پزشکی و پرستاری، کمبود پرستار، پرونده الکترونیک، وضعیت دستیاران، سهم سلامت از تولید ناخالص ملی، طرح تحول سلامت، مهاجرت نخبگان پزشکی، واردات دارو، تجهیزات پزشکی و واکسن و پزشک خانواده از جمله مسائلی است که این روز‌ها گریبانگیر نظام سلامت کشور را گرفته است.
چالش‌های سلامت در دولت سیزدهم
تضاد تعرفه‌های پزشکی با قیمت واقعی، کمرنگ بودن عدالت در سلامت و آموزش پزشکی، بیکاری گسترده در فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های علوم پزشکی، بی عدالتی و اجحاف بین حِرف پزشکی و پرستاران و سایر مشاغل پیراپزشکی از یکسو و نبود عدالت در بین پرستاران رسمی، شرکتی و قراردادی در سوی دیگر، عدم پوشش بیمه‌ای خدمات مشاوره و روانشناسی و برخی از دارو‌ها از جمله دیگر مباحث مهمی است که بی‌شک دولت آینده باید به آن‌ها توجه کند.
توجه به زیرساخت‌های درمان در ساختار درمان
دولت روحانی در حوزه درمان تا حدودی به توسعه زیرساخت‌های درمانی پرداخت و چه بسا اگر این توسعه رخ نمی‌داد وضعیت درمانی کشور در دوره کرونا بحرانی می‌شد و اساسا نظام سلامت کشور فرو می‌پاشید، با این حال به گفته علی جعفریان، رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس کنونی بخش پیوند بیمارستان امام خمینی (ره) هنوز نسبت تخت بیمارستانی ما به جمعیت، با استاندارد مطلوب فاصله دارد، هنوز وضعیت خوبی وجود ندارد و در واقع نوع کارکرد کنونی شکننده بوده و با کوچکترین تغییری به صورت ناگهانی دچار کمبود و نارسایی می‌شویم. به همین دلیل نکته اول این است که باید نسبت به تکمیل زیرساخت‌های حوزه سلامت توجه جدی داشته باشیم. زیرساخت‌های فعلی و امکانات درمانی برای نیاز کشور کافی نیست.
جعفریان به موضوع بهداشت نیز می‌پردازد و می‌گوید: با این حال قاعدتا سیستم بهداشتی ما باید پاسخگوی چنین مسائلی باشد. وقتی مساله‌ای مانند کرونا پیش می‌آید، برای نحوه تزریق واکسن نباید دچار گرفتاری باشیم، اما دیدیم که دچار گرفتاری شدیم و هنوز هم هستیم. هنوز هم ما نمی‌دانیم که برنامه واکسیناسیون چگونه باید اجرا شود. در حالی که بار‌ها اعلام کردیم که پرونده الکترونیک وجود دارد و تاکنون چند بار رونمایی شده، اما هنوز مشخص نیست که این پرونده تا چه اندازه عملیاتی شده و کجا کاربرد دارد. چرا افراد به راحتی نمی‌توانند تعیین تکلیف شوند و مشخص شود که مثلا چه تعداد فرد ۶۵ تا ۷۰ سال داریم، این افراد در کدام مراکز بهداشتی پرونده دارند و برای واکسیناسیون باید به کجا مراجعه کنند؟ این موارد نشان می‌دهد که زیرساخت‌های سیستم بهداشت‌مان هنوز کار زیادی دارد. علی‌رغم اینکه یک زمانی که جمعیت روستایی زیادی داشتیم، شبکه بهداشت‌مان توانست در روستا قسمت عمده مسائل واکسیناسیون و مراقبت‌های اولیه سلامت را حل کند، اما حالا که این جمعیت جابجا شده و به شهر آمده، ما مشکل جدی داریم، زیرا نتوانستیم در شهر سیستم بهداشت را کامل کنیم و شبکه بهداشت در شهر به‌روز نشده، ظرفیت‌هایش تکمیل نشده و پوشش درست نیست.
کلاف سردرگم اقتصاد سلامت، چالش دولت آینده
وی همچنین با اشاره به موضوع اقتصاد سلامت، یکی از چالش‌های آینده نظام سلامت را این موضوع می‌داند و اظهار می‌کند: مساله سوم که شاید زیرساخت سایر بخش‌ها هم محسوب می‌شود، بحث اقتصاد سلامت است. وقتی که گردش اقتصاد سلامت درست نباشد، این زیرساخت‌ها هم به نتیجه نمی‌رسد و گردش اقتصاد سلامت ما هم درست نیست. فقط هم موضوع مقدار پول نیست؛ بخشی از آن مربوط به سهمی از تولید ناخالص ملی است که به سلامت اختصاص داده می‌شود و بخشی از آن هم به این مربوط است که این سهم چگونه اختصاص داده شده و چگونه مدیریت می‌شود. یک عامل عمده در اقتصاد سلامت، تعرفه‌ها در بخش دولتی و بخش خصوصی هستند و عامل عمده دیگر آن گردش نیروی انسانی در آن است. اگر این موارد درست نباشد، طبعا نمی‌توان سرویس خوب داد.
این استاد دانشگاه همچنین با تأکید بر لزوم توجه دولت سیزدهم به موضوع سلامت یادآور می‌شود: سیستم صف ما یعنی نیرو‌های ارائه‌دهنده خدمت، در کرونا ثابت کردند که افرادی خدمت‌گذار و مسئولیت‌پذیر هستند. در عین حال پیشرفت ما از نظر پزشکی در منطقه هم نشان می‌دهد که نیرو‌های ما بسیار توانمند و مسئولیت‌پذیرند؛ بنابراین نیرو‌های صف حوزه سلامت کار خودشان را انجام می‌دهند و برادری‌شان را ثابت کرده‌اند، از اینجا به بعد به این برمی‌گردد که سیاست‌گذاران چقدر این موضوع را جدی بگیرند و چقدر سلامت جامعه را در اولویت خود قرار دهند. شعار سازمان جهانی بهداشت این است که سلامت یک انتخاب سیاسی است، یعنی سیاست‌گذار انتخاب می‌کند که سلامت باید اولویت داشته باشد یا خیر. اگر سلامت در اولویت باشد، می‌توان انتظار داشت که یک اتفاق جدی در آن افتد. در غیر این صورت همین روند ادامه پیدا می‌کند. حوزه بهداشت اگر بازسازی و نوسازی شود، هر ایرانی می‌تواند یک کارت سلامت الکترونیک داشته باشد یا هر ایرانی اطلاعات سلامتی‌اش در کارت ملی‌اش باشد. این امکانپذیر است، اما به شرطی که به سمت آن رویم. مساله اول آن هم جا افتادن این مفاهیم است که چگونه باید سلامت مردم را ارتقاء دهیم و چرا مهم است که سلامت مردم را ارتقاء دهیم. اگر دولتی به فکر باشد، حتما می‌تواند این اقدامات را انجام دهد.
این تنها جعفریان نیست که بر اهمیت موضوع سلامت تأکید دارد، بلکه سازمان نظام پزشکی نیز در نامه‌ای سرگشاده به کاندید‌اهای انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به چالش‌های پیش‌روی دولت آینده در این حوزه و لزوم توجه به این چالش‌ها در مناظرات عنوان می‌کند: انتظار دوری نیست که جامعه عمومی و خواص در مناظرات آینده و برنامه‌های نامزد‌های محترم ریاست جمهوری مطالبه‌گر برنامه‌ای مدون، محکم و به دور از شعار‌های رایج در حوزه سلامت باشند.
عدم ورود نامزدها به مبحث واکسن کرونا
با این حال هنوز در مناظرات ریاست جمهوری خبری در رابطه با بحث در مورد چالش‌های سلامت وجود ندارد و البته شاید این به استراژی صدا و سیما بازگردد که مباحث مهمتری برای پرسش از نامزدها انتخاب کرده است!
با این حال موضوع دیگری که وجود دارد بحث واکسن کرونا، کمبود، تأخیر در واردات و مسائل دیگر آن است که هنوز هیچ جایی در گفته‌های نامزد‌های پست ریاست جمهوری پیدا نکرده است اگرچه کیانوش جهانپور رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت از این افراد خواست تا کاری به واکسن کرونا نداشته باشند و این موضوع را به اهل فن و متخصصان آن بسپارند.