QR کدها و معلمانی که در جریان کارایی آن نیستند!/ اتصال فناوری و آموزش، مغایرتی با عدالت آموزشی دارد؟
آنچه که در وادی اتصال فناوری با آموزش، مشاهده می‌شود، نشان از یک رها شدگی و بی‌نظمی است، به گونه‌ای که در مواجهه و صحبت با معلمان می‌بینیم که آن‌ها هیچ اطلاعی از کارایی QR کدها که در کتاب‌های درسی تعبیه شده، ندارند و ضرورتی برای استفاده از آن نمی‌بینند.
جامعه ۲۴ - در سال‌های اخیر پیشرفت فناوری فرصت‌های خوبی برای توسعه مرز‌های علم در اختیار قرار داده است. امسال نیز برای نخستین بار کتاب‌های درسی در همه مقاطع تحصیلی مجهز به رمزینه‌های سریع پاسخ یا بارکد‌های هوشمند شدند و بر این اساس، امکان دسترسی به محتوای تکمیلی آموزشی از طریق گوشی تلفن همراه و یک اپلیکیشن با همین نام، برای دانش‌آموزان فراهم شده است.
با اوج‌گیری کرونا و تعطیل شدن مدارس از یک سال و نیم گذشته، آموزش مجازی جایگزین آموزش حضوری شد و در این میان گوشی‌های تلفن همراه، تبلت و کامپیوتر، در زمره اجزای جدایی‌ناپذیر آموزش الکترونیک قرار گرفتند. در همین فاصله، آموزش و پرورش از راه‌اندازی شبکه‌ای تحت عنوان «شاد» خبر داد و مقرر شد کلاس‌های درس دانش آموزان در این بستر دنبال شود.
بیشتر بخوانید: بازنشستگان و کادر اداری مشمول رتبه‌بندی معلمان نمی‌شوند
همزمان با این اقدامات، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اقدام به مجهز کردن کتاب‌های درسی به کیوآرکد‌ها با هدف تقویت محتوای آموزشی برای مخاطبان کرد، به این ترتیب پیش از آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۰، خبر از تجهیز ۳۰۵ کتاب درسی در دوره‌های ابتدایی، متوسطه اول و دوم و ۱۲۵ کتاب در شاخه فنی و حرفه‌ای و کاردانش به QR کد داده و توضیحاتی نیز درباره نحوه استفاده از این بارکد‌ها ارائه شد.
QR یک نماد گرافیکی است که تولیدکنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات و کالا‌ها، آن را بر روی محصول خود درج می‌کنند تا کاربر یا مشتری، با استفاده از گوشی‌های همراه در کمترین زمان و بدون نیاز به دانش فنی خاص بتواند به محتوای مورد نیاز در خصوص آن کالا یا خدمات دست یابد. در واقع QR CODE یا رمزینه سریع پاسخ، بارکدی دو بعدی است که کاربر به واسطه آن، گوشی همراه را مستقیم به محتوای موضوع در دست بررسی اعم از وب سایت، فیلم، عکس، انیمشین، کتاب الکترونیک و ... متصل می‌کند.
برای استفاده از رمزینه سریع پاسخ، گفته شده که ابتدا باید نرم‌افزار کیو آر کد خوان را نصب و راه‌اندازی کرد، سپس دوربین تلفن همراه را به رمزینه سریع پاسخ مورد نظر در صفحه کتاب نزدیک کرد تا تصویر واضحی از بارکد ثبت شود که البته این مستلزم برخوردار بودن تلفن همراه از دوربین با کیفیت در حد خواندن بارکد‌ها است. در نهایت اطلاعات مورد نظر درس مربوطه که در سایت رشد بارگذاری شده است به صورت دسته‌بندی نمایش داده می‌شود.
ایجاد رمزینه‌های سریع پاسخ برای کتاب‌های درسی دانش آموزان، قطعاً می‌تواند یکی از مدخل‌های اتصال فناوری با برنامه درسی باشد و اقدام مؤثری در ارتقای کیفیت آموزش می‌تواند باشد و فهم مطالب کتاب‌های درسی را آسان‌تر می‌کند. وجود رمزینه‌های سریع پاسخ یک اقدام فناورانه خوب برای افزایش کیفیت آموزش است که به تازگی آموزش و پرورش در این زمینه ورود کرده است.
عدالت آموزشی چه می‌شود؟
در عین حال، برای نتیجه گرفتن در این زمینه، نیاز به پشتیبانی‌های سخت افزاری، نرم افزاری و محتوایی وجود دارد و همچنین نیازمند تجهیزات در دسترس برای همه دانش آموزان، نیروی انسانی پشتیبان در این امر و بودجه کافی برای پیشبرد این هدف است. نظم و هماهنگی همه بخش‌ها، موفقیت را حاصل می‌کند، تا آنجا که مخاطب، خانواده‌ها و دانش آموزان دریابند که این فرهنگی حاکم در فضای آموزشی است.
اما آنچه اکنون در مسیر شروع و گام نهادن نظام تعلیم و تربیت در این وادی و اتصال فناوری با آموزش، مشاهده می‌شود، نشان از یک رها شدگی و بی‌نظمی است، به گونه‌ای که در مواجهه و صحبت با معلمان می‌بینیم که آن‌ها اطلاعی از این اقدام سازمان پژوهش ندارند و یا اگر می‌دانند QR کد چیست، ضرورتی برای استفاده از آن نمی‌بینند.
از دیگر سو، گفته می‌شود که تسهیل و تکمیل جریان یادگیری، تنوع و جذابیت در آموزش، خروج کتاب‌ها از یکنواختی متن و تصویر، توسعه دانش و مهارت‌ها فراتر از کتاب درسی و سهولت دسترسی به آموزش برای همگان از اهداف ایجاد و درج رمزینه‌ها در کتاب‌های درسی است.
در شرایطی که بحران کرونا موجب تعطیلی فضای آموزشی کشور شد و ایجاد بستر‌هایی جهت برگزاری جلسات مجازی و آموزش از راه دور، قرار بود ظرفیت جدیدی برای آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان در کشور فراهم کند، اما به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های لازم در بسیاری از مناطق دور از پایتخت، دانشجویان و دانش آموزان به ویژه در مناطق محروم دچار آسیب‌هایی شدند.