مناظره دوم نامزد‌های ریاست جمهوری درحالی روز گذشته برگزار شد که نامزد‌ها اگرچه در حوزه آموزش و پرورش سخن گفتند، ولی هیچ یک از آن‌ها برای بهبود عملکرد نظام تعلیم و تربیت برنامه‌ای ارائه نکردند.
جامعه ۲۴ - روز گذشته در دومین مناظره نامزد‌های ریاست جمهوری درباره مسائل آموزش و پرورش صحبت‌هایی به میان آمد؛ به طور خاص از نظام استعدادیابی، تاکید بر افزایش مهارت آموزشی در مدرسه، سند تحول بنیادین، طرح رتبه بندی معلمان و مساله معیشت آن‌ها و کنکور و حذف آن سخن گفته شد. پیش از این در گزارشی با عنوان چشم میلیون‌ها ذی‌نفع آموزش و پرورش به مناظره دوم و سوم نامزد‌ها درباره این مهم نوشتیم که " اگر چه شاید از میان این میزان سخن نامزد‌های ریاست جمهوری که درباره اقتصاد سخن گفته‌اند پرداختن به مسائل آموزش و پرورش سهم اندکی دارد و به نظر می‌رسد سخنان خود را برای مناظره فرهنگی و اجتماعی گذاشته‌اند. پرداختن به مساله کنکور و نظر بر حذف آن شاید سهم زیادی دارد. از سوی دیگر بحث عدالت آموزشی نیز مدنظر نامزد‌ها است. اما شاید پرداختن به وضعیت فرهنگیان، معیشت آن‌ها و بازگرداندن جایگاه معلمی، بحث سند تحول بنیادین و اساساً تحول در نظام آموزشی کشور، چگونگی اجرای اصل سی قانون اساسی و… در روز‌های آتی دیدی کلان‌تر از سیاست‌ها و برنامه‌های ۷ نامزد ریاست جمهوری به ما بدهد. "
حالا در مناظره دوم برخی از آن مباحث جایی در سخنان نامزد‌ها پیدا کرد، اما آیا طرح این مسائل به ارائه برنامه و راهکار مشخصی رسید؟ آیا در حال حاضر مخاطبان میلیونی جامعه آموزش و پرورش از رأی اولی‌ها تا اولیای دانش آموزان و معلمان می‌توانند به معنای دقیق بدانند جایگاه تعلیم و تربیت در برنامه‌های ۷ نامزد به چه صورت است؟
پیش از مرور بحث‌های مطرح شده در مناظره دوم نگاهی اجمالی بیاندازیم به عمده دیدگاه و دغدغه نامزد‌های ریاست جمهوری تا قبل از مناظره به مباحث آموزش و پرورش.
حال بازگردیم به مناظره روز گذشته!
رئیسی و تاکید بر عدالت در جذب، نگهداری نیروی انسانی، ارتقا و پرداخت‌ها
سید ابراهیم رئیسی نامزد سیزدهمین دوره ریاست جمهوری که پیش از این از بازنگری در نظام آموزشی سخن گفته بود، گرچه در سخنان خود در دومین مناظره به طور مشخص درباره آموزش و پرورش سخنی به میان نیاورد، اما شاید یکی از مهمترین بحث‌هایی که در این مناظره مطرح کرد در خصوص اجرای عدالت در ادارات و سازمان‌ها بود. وی گفت: در یک اداره و سازمان هم گاهی شاهد پرداخت‌های متفاوت میان کارکنان هستیم. برخی از بخشنامه‌ها صادر شده است که تصمیم ما این است، اگر ان شاءالله رأی مردم به بنده تعلق گرفت از همین ابتدا در بخشنامه‌ها تجدید نظر کنیم و چند برابر کردن حقوق برخی از مدیران را به عدالت نزدیک و نزدیک‌تر کنیم.
وی با بیان اینکه اگر از طرفی معتقد به اجرای عدالت هستیم منظور از عدالت، عدالت در جذب، نگهداری نیروی انسانی، ارتقا و در پرداخت است، گفت: حقوق باید به عدالت پرداخت شود. نه فقط حقوق بلکه ظرفیت‌ها باید براساس عدالت توزیع شود.
رئیسی در بخش دیگری از سخنان خود نیز اشاره کرد: عدالت در کشور ما آسیب دیده است. مردم خواستار اجرای عدالت در تمام شئون اعم از عدالت اجتماعی، اقتصادی و جنسیتی و آموزشی هستند.
باید گفت یکی از وزارتخانه‌هایی که بیشترین کارمند را در دولت دارد آموزش و پرورش است که با داشتن بیش از یک میلیون معلم در استخدام سهم زیادی از بودجه پرداختی حقوق را در دولت دارد. در عین حال یکی از مهمترین وزارتخانه‌هایی است که در آن بیشترین گلایه نیروی انسانی از عدم رعایت عدالت در حقوق و دستمزد و معیشت را دارند. اول تفاوت دریافتی‌ها نسبت به سایر کارکنان دولت که سعی شد طی دو سال گذشته با ترمیم‌هایی در قالب اجرای رتبه بندی معلمان و طرح‌های دیگر تا حدودی جبران شود، اما همچنان معلمان معتقد هستند نه رتبه بندی درست اجرا می‌شود و نه هنوز حقوق‌ها به عدالت نزدیک شده است. از سوی دیگر به دلیل اینکه جذب نیروی انسانی به عنوان معلم در آموزش و پرورش به شیوه‌های متعددی از استخدام تا حق التدریس و… صورت می‌گیرد حتی در یک مدرسه نیز شاهد هستیم دو معلم با یک شرح وظیفه حقوق‌های یکسانی دریافت نمی‌کنند و آنکه استخدام است تا آنکه حق التدریس است، تفاوت دریافت حقوقش بر تبعیض‌ها و نارضایتی‌ها در یک محیط کوچک‌تر به اسم مدرسه می‌انجامد. از سوی دیگر اگر نگاه کلان‌تری به عدالت داشته باشیم و شایستگی‌های حرفهای یکی از مبنا‌های مهم در پرداخت حقوق باشد، گرچه طرح رتبه بندی معلمان با همین نیت پی ریزی شد، اما واقعیت این است که در اجرا نتوانسته است به هدفش که بهبود و اصلاح حقوق بر اساس عدالت بر مبنای کسب شایستگی‌های حرفهای است بیانجامد.
جلیلی و انتقاد به شیوه برگزاری مناظره‌ها / می‌شود در مناظره برنامه ارائه کرد؟
سعید جلیلی دیگر نامزد این دوره از انتخابات پیش‌تر بر رفع محرومیت در حوزه آموزش و تحصیل رایگان که یکی از دغدغه‌های جدی آموزش و پرورش است سخن گفته بود و بار دیگر این سخنان وی بازگشت به اصل ۳۰ قانون اساسی را یادآوری کرد، در این مناظره سخن کمی در حوزه آموزش و پرورش و برنامه یا نگاه کلانی در این حوزه ارائه کرد.
او در بخشی از سخنان خود که به این بسنده کرد که باید درباره جوانان و نیرو‌های آموزش و پرورش سخن گفته شود. وی در واقع به شیوه مناظره انتقاد کرد و تلویحاً این مساله را مطرح کرد که در چنین شیوه مناظره‌ای نمی‌توان به مسائل پرداخت و به مردم کمکی کرد. وی گفت: اگر ما می‌خواهیم کشور را نه تنها اداره، بلکه جهش دهیم باید بدانیم که اولویت ما چیست و مشخص شود با چه برنامه‌هایی باید این کار را انجام دهیم.
این سخن جلیلی در حوزه آموزش و پرورش در حقیقت همان انتظاری است که ذی نفعان آموزش و پرورش دارند اینکه دغدغه‌هایشان از نگاه نامزد‌های انتخابات مطرح و راهکار‌ها برای چالش‌ها ارائه شود، اما به نظر می‌رسد انتقاد جلیلی از این زاویه که در ۴ دقیقه‌ها و سه دقیقه‌های تعیین شده نمی‌توان برنامه‌های مشخصی در این همه حوزه‌ای که وجود دارد ارائه شود، قابل تأمل است.
رضایی و وعده ساخت مسکن ارزان برای فرهنگیان
شاید بتوان گفت در مناظره روز گذشته یکی از دو نفری که بیشترین سخن را در حوزه آموزش و پرورش داشتند، محسن رضایی بود. هر چند وی بیشتر به مشکلاتی که در این حوزه وجود دارد اشاره کرد.
وی در بخشی از سخنان خود یکی از برنامه‌های دولتش را تهیه مسکن سهل و ارزان عنوان کرد که باید گفت به نظر در چنین برنامه‌ای یکی از اولویت‌های مهم می‌توانند فرهنگیان قرار بگیرند. همانطور که وی در بخش دیگری از مناظره گفت: رسیدگی به مسائل معلمان یکی دیگر از برنامه‌های ما در دولت است. معلمان به دلیل مشکلاتی که دارند نمی‌توانند آن تمرکز لازم را برای تربیت دانش آموزان داشته باشند، لذا در دولت ما ساخت مسکن ارزان برای معلمان یکی از اولویت‌ها است تا بار سنگینی را از دوش آن‌ها برداریم و آن‌ها با خیال راحت تری به تربیت فرزندان ما بپردازند.
هر چند در حال حاضر طرحی در دولت در دست اجراست که با همکاری بین بخشی ساخت مسکن برای فرهنگیان کلید خورده است، ولی بخش مهمی از عملی شدن مفاد این تفاهم نامه به دولت بعدی باز می‌گردد. یکی از انتقاد‌ها به این طرح نیز مکان یابی مسکن فرهنگیان است که امید این است در دولت بعد اصلاح شود. آخرین جزئیات این طرح را می‌تونید در گزارشی با عنوان ۲۴ هزار فرهنگی امسال صاحب مسکن می‌شوند بخوانید.
اما رضایی در این مناظره با اشاره به برنامه اش برای حل ریشه‌ای مشکلات اجتماعی گفت: ما با دو مشکل ساختاری و مدیریتی در آموزش و پرورش و آموزش عالی مواجه هستیم.
او در ادامه برای حل مشکل ساختاری و مدیریتی در این حوزه و یا از ریشه مشکلات سخنی نگفت.
نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به برنامه اش برای تأسیس مدارسی جهت آموزش زمامداران آینده گفت: ما برای تقویت زمامداران در تمامی بخش‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در تمام استان‌ها برنامه داریم.
بیشتر بخوانید: کاندیداها در مناظره دوم چه وعده‌هایی دادند؟
این برنامه وی نیز بدون ذکر جزئیات مطرح شد و در فضای مجازی نیز نقد‌هایی به همراه داشت از جمله نقد به اینکه در همین روز‌ها بر رنگارنگی مدارس انتقاد وارد است و حالا گویی قرار است مدل جدیدی از مدارس نیز اضافه شود.
وی، اما در بخش دیگری از این مناظره گفت: تا زمانی که تغییراتی در آموزش عالی و آموزش و پرورش ایجاد نشود، نمی‌توان از عناصر ضعیف و آموزش ندیده توقع بالایی داشت. ما در برنامه دولت، مدرسه محوری را محور فعالیت آموزش و پرورش خواهیم کرد و با ایجاد مجتمع‌های آموزشی متشکل از ۱۱۰ مدرسه به آن‌ها اختیارات خواهیم داد تا مدرسه محور اساسی شود. اینکه وزارت آموزش و پرورش بسیار بزرگ و حجیم شده است و به امورات مدارس نمی‌رسد، یکی از اشکالات بزرگ است که ما آن را رفع خواهیم کرد.
مدرسه محوری نیز مدت‌هاست در سخن وزرای آموزش و پرورش مطرح می‌شود، اما واقعیت این است که در عمل فاصله میان صف و ستاد در آموزش و پرورش هر روز بیش از گذشته می‌شود تا نتوان به درستی به سمت آن حرکت کرد و فاصله گرفتن از مدرسه محوری نیز از مشکلات درستی است که این نامزد به آن اشاره کرد.
مهرعلیزاده و اشاره به قانونی که از اعمال مدرک دوم فرهنگیان در احکام حقوقی جلوگیری می‌کند.
اما محسن مهرعلیزاده دیگر نامزد این دوره ریاست جمهوری نیز در این مناظره در خصوص معلمان و طرح رتبه بندی گفت: مدت زیادی است کار معلمان در موضوع رتبه بندی پاسکاری می‌شود. چند وقت بین مجلس و دولت این پاس کاری انجام می‌شد و اخیراً به دست دولت رسیده که در شرف تعیین آئین نامه‌های آن هستند. به هر حال در مورد رتبه بندی و تعیین حق و حقوق معلمان براساس رتبه بندی‌ها ظلم فاحشی به این گروه شده است. همچنین از طرف دیگر برای شناسایی مدرک و تطبیق آن باید کاری کنیم معلمان هم مثل استادان دانشگاه وقتی درس می‌خوانند و به سطح سوادشان افزوده می‌شود و امکان تخصص و آموزششان بالاتر می‌رود به همان میزان بتوانند از مزایای شغلی خود برخوردار شوند.
در همین رابطه محسن حاجی میرزایی در پیامی در خصوص «تصویب خارج از نوبت لایحه رتبه بندی معلمان» روز گذشته نوشت: تشکر از دولت که لایحه رتبه بندی معلمان را خارج از نوبت تصویب کرد. تشکر ویژه از مجلس شورای اسلامی و رأی قاطع و کم نظیر نمایندگان محترم، برای تصویب کلیات لایحه دارم. مصمم هستیم که با تصویب قانون و اجرای سریع آن، «گامی بلند در تحول نظام آموزشی» و «ارتقای منزلت معلمان عزیز» برداریم.
همچنین رئیس مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته در توئیتر نوشت: «اردیبهشت ماه امسال در جمع فرهنگیان عزیز بر اولویت پیگیری مطالبه رتبه‌بندی معلمان در مجلس یازدهم تأکید کردم. خوشحالم که امروز توانستیم این خواسته به حق و مهم فرهنگیان محترم را با تصویب کلیات لایحه «نظام رتبه‌بندی معلمان»، یک گام به اجرایی شدن نزدیک‌تر کنیم.»
اما نظر معلمان در خصوص رتبه بندی و اجرای آن چیست؟ به طور نمونه محمدرضا نیک نژاد معلم باسابقه آموزش و پرورش و کارشناس مسائل آموزش و پرورش پیش از این در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اینکه چه انتظاری از نامزد‌های انتخابات دارد درباره طرح رتبه بندی معلمان گفت: در این ماه‌ها اعلام شده که حقوق معلمان ۶۰ درصد افزایش داشته. الان با توجه به تورمی که گریبانگیر کل جامعه است افزایش حقوق معلمان آن‌ها را هنوز به سطح متوسط جامعه نرسانده و باز هم مسئولان این افزایش حقوق را فریاد می‌زنند. من معلم با نزدیک به ۳۰ سال سابقه هستم و بعد از کسورات حقوقم حدود ۵ میلیون تومان می‌شود. حالا شما فکر کنید مثلاً قیمت شیر در طول ۴ سال چند برابر زیاد شده است؟ معلم‌ها زیاده طلب نیستند بلکه می‌گویند متناسب با تورم حقوق آن‌ها افزایش داشته باشد.
وی ادامه داد: یک قانون در لایحه خدمات کشوری هست که می‌گوید حقوق معلمان باید حداقل برابر با تورم افزایش یابد. همین را هم اگر اجرا کنند ما راضی هستیم. هیچ دولتی این اصل را تا به حال اجرا نکرده است. همین امسال ۲۵ درصد به حقوق‌ها اضافه شد و بخشی از کارمند‌های دولت دو فیش حقوقی دارند. یکی همین دریافتی از دولت است و دیگری آن حقوقی است که دولت به وزارتخانه‌ها اجازه داده است که از محل درآمدشان به کارمندان پرداخت کنند. آموزش و پرورش یک خیر عمومی است که اصلاً نباید هم درآمدی داشته باشد. حالا ببینید ما همان افزایش ۲۵ درصدی را داشتیم که خودش نسبت به سایر کارکنان دولت عقب مانده‌ایم و هم تورم حدود ۴۰ درصد بوده است. یعنی همین امسال حدود ۱۵ درصد عقب افتاده‌ایم.
وی بیان کرد: الان رتبه بندی قرار است به کیفیت معلمی بیانجامد، اما مبنایش همان پاداش و تنبیه است. در واقع باز هم با مشوق پول قرار است کیفیت آموزش بالا برود. پس واقعاً معیشت معلمی نقطه آغاز است. در تمام کشور‌های متوسط دنیا به لحاظ آموزشی حقوق معلمان اندازه قشر متوسط آن جامعه هست. در کشور‌های پیشرو که بسیار بالاتر است. الان شما حقوق من معلم با سابقه را با خط فقر و حقوق متوسط بسنجید! همین سنجش می‌تواند نقطه شروع خوبی برای نامزد‌های ریاست جمهوری باشد که برنامه و نگاهشان را بگویند.
رتبه بندی همچنان مسئله‌ای است که به نظر می‌رسد در دولت آینده یکی از برنامه‌های اجرایی مهم و تاثیرگذار در معیشت و ارتقاء صلاحیت‌های حرفهای معلمان باشد.
از دیگر سو اشاره دیگری که در سخنان مهرعلیزاده بود بحث عدم اعمال مدرک دوم فرهنگیان در احکام آن‌ها بود که مورد اعتراض بسیاری از فرهنگیان در سال‌های گذشته شده است. در واقع در طول خدمت فرهنگیان تنها یکبار ارتقا مدرک تحصیلی آن‌ها طبق قانون در حقوق اعمال می‌شود و فرهنگیان معتقد هستند که ارتقا تحصیلی جزئی از وظیفه معلمی است و این قانون باعث می‌شود انگیزه معلمان برای تحصیل در مراتب بالاتر کم شود. اما از سوی دیگر منتقدانی نیز می‌گویند با ارتقا مدرک تحصیلی، معلمان تمایل پیدا می‌کنند آموزش و پرورش را ترک کنند و به آموزش عالی بروند و یا بخواهند در مقاطع بالاتر در مدارس تدریس کنند که این داستانی جدی در بحث تأمین نیروی انسانی در آموزش و پرورش است که گوشه‌هایی از این فراز و فرود‌ها را پیش‌تر در گزارشی با عنوان تحول در کسب مهارت و شایستگی‌های معلمی از حرف تا عمل مطرح کردیم.
مهرعلیزاده، اما در خصوص نقش ویژه معلمان نیز در دوران کرونا اشاره داشت و گفت: وقتی در ایام کرونا بار تربیتی و تحصیلی دانش آموزان به دوش خانواده‌ها افتاد که این گروه چه زحمتی می‌کشیدند؛ بنابراین در سطح آموزش و پرورش باید غنی سازی مجددی برای پرورش نیروی جدید و آماده انجام دهیم.
باز هم او راهکاری برای چگونگی این غنی سازی ارائه نکرد.
همتی و تاکید بر تقویت مدارس دولتی بدون توضیح بیشتر!
اما عبدالناصر همتی دیگر نامزد ریاست جمهوری نیز به حرفهای کلان در حوزه آموزش و پرورش و ذکر نامی از این حوزه بسنده کرد و جایی در میانه مناظره گفت: آموزش از مسائل مهم است. در نگاه من بازار رقابتی و فاقد انحصار نقش مهمی در توسعه کشور دارد. اما دولت در سه حوزه حتماً باید جدی وارد شود. ۱- سلامت ۲- آموزش ۳- افشار آسیب‌پذیر برای آموزش باید از پایه کار بکنیم. ما مدارس دولتی را کم اهمیت کرده‌ایم. یکی از برنامه‌هایی که من دارم، این است که از پایه مدارس دولتی را تقویت کنیم.
تقویت مدارس دولتی تنها کلید واژه جدی است که در سخنان همتی در حوزه آموزش و پرورش هر گاه از او درباره این حوزه سوالی پرسیده می‌شود به گوش می‌رسد. گرچه پیش از این هم اشاره شد که تقویت مدارس دولتی یکی از پایه‌های محرومیت زدایی آموزشی و ار ارکان مهم در بحث عدالت آموزشی است، اما برنامه برای آن ارائه نشده است. شاید بیشترین راهکار را بتوان پرداخت سرانه‌های آموزشی به مدارس دولتی و دیدن آن در بودجه سالیانه آموزش و پرورش دید که سالهاست مورد غفلت واقع شده و سبب شده است مدارس دولتی نیز چشم امیدشان به وجوه دریافتی از اولیا باشد و هر چه این کمک‌های مردمی کمتر باشد کیفیت مدارس نیز افت بیشتری دارد.
قاضی زاده هاشمی؛ از بحث سند تحول بنیادین تا عدالت آموزشی
سید امیر حسین قاضی زاده هاشمی یکی دیگر از نامزد‌هایی است که سخنان طولانی در حوزه آموزش و پرورش در مناظره دوم ارائه داد و زمان زیادی از وقت خود را بیان مسائل در ین حوزه اختصاص داد.
وی گفت: ما در حوزه فرهنگ ۳۸ سازمان فعال داریم، همین وضع در آموزش، بهداشت و سایر حوزه‌ها دیده می‌شود و برای فرار از پاسخگویی، شورا‌هایی درست شده تا وزرا که مسئولین امر هستند و باید به مجلس و مردم پاسخگو باشند، با وجود این شورا‌ها و مصوبات آنان، دیگر مسئول این تصمیمات نیستند.
وی گفت: شادترین و پرانرژی‌ترین روز‌های جوانی جوانان ما با مشکلاتی مواجه است؛ پنج سال محصول در یک اتاق به خاطر گذراندن کنکور، سربازی و کیفیت سربازی، تحصیل طولانی و درازمدت و گرفتن مدارک متعدد بدون فرا گرفتن مهارت‌های کافی.
وی تنها نامزد انتخابات ریاست جمهوری بود که در این مناظره درباره مهمترین سند آموزش و پرورش یعنی سند بنیادین تحول حرف زد و اشاره‌ای به علل عدم موفقیت کامل آن کرد و گفت: مسئله آموزش و پرورش اساسی‌ترین مسئله هر کشور است. هر کشوری با وضعیت آموزش و پرورش سنجیده می‌شود. به نظر من مهمترین وزارتخانه کشور همین وزارت آموزش و پرورش است.
پیش از این در گزارش چشم میلیون‌ها ذی‌نفع آموزش و پرورش به مناظره دوم و سوم نامزد‌ها نوشتیم که یکی از مهمترین مباحثی که ذی نفعان آموزش و پرورش به آن چشم دارند این است که برای عدم اجرای سند تحول بنیادین نامزد‌های ریاست جمهوری بگویند چه برنامه‌ای دارند. اما در واقع در حد اشاره به وجود چنین سندی در کلان نظام تعلیم و تربیت از سوی یکی از نامزد‌های انتخابات این مساله مطرح شد و باید این سوال را پرسید که آیا نامزد‌های ریاست جمهوری شناخت کاملی از این سند دارند؟ آیا مشاوران آن‌ها در حوزه فرهنگی و اجتماعی از چرایی تعلل ۱۰ ساله در اجرای کامل این سند علیرغم تأکیدات مقام معظم رهبری خبر دارند و بر این اساس راهکارهای عملیاتی برای دوره بعد وزارت آموزش و پرورش در دست هست؟
وی همچنین گفت: البته در نظام تعلیم و تربیت به تحولات بنیادین نیاز داریم و باید ببینیم محصولی که وزارت آموزش و پرورش قرار است به ما بدهد چه باید باشد. فارغ‌التحصیل در دوره عمومی باید کسی باشد که سواد زمان خود را داشته باشد، مهارت اجتماعی مؤثر برای ارتباط با دیگران را کسب کرده باشد و همچنین مهارت شغلی ساده‌ای برای اداره زندگی خود آموخته باشد.
نامزد انتخابات ریاست جمهوری درباره نظام حاکم آموزشی عنوان کرد: ما از سن ۷ سالگی تا ۱۸ سالگی اطلاعات زیادی را به دانش آموزان می‌دهیم؛ اما امروز نظام تعلیم و تربیت به سمت استعدادیابی رفته که در سن ۷-۸ سالگی انجام می‌شود و افراد بر اساس استعدادهایشان ارتقا پیدا می‌کنند.
قاضی زاده هاشمی تصریح کرد: این روش استعدادیابی به نوعی هدایت تفصیلی برای افراد را محقق می‌کند. اما در نظام ما اینگونه نیست، دانش‌آموز را رها می‌کنیم و در نهایت یک مسابقه گذاشته ایم که برای همان مسابقه اطلاعات اضافه بسیاری به آن‌ها تحمیل می‌کنیم.
این سخنان قاضی زاده نیز یکی دیگر از دغدغه مه‌ای مهم در آموزش و پرورش است. بحث استعدادیابی از موضوعات کلان و مورد توجه تربیتی و آموزشی است. باید گفت در حال حاضر طرح شهاب را در آموزش و پرورش داریم که سالهاست قرار است بحث استعدادیابی از دوره دبستان را مورد توجه قرار دهد تا خروجی آن به حذف آزمون ورودی مدارس سمپاد بیانجامد و به نوعی هدایت تحصیلی را که این روز‌ها به صورت تحمیلی در پایه نهم و قبل از ورود به متوسطه دوم اجرا می‌شود از زمانی زودتر و به شکلی آزادانه و درست اجرایی کند. طرحی که هیچ خروجی از آن نمی‌توان در آموزش و پرورش جز یک نام پیدا کرد و حتی میان اینکه معاونت ابتدایی یا مرکز استعداد‌های درخشان متولی آن است اختلاف نظر هست.
همچنین در همین بحث استعدادیابی است که اگر برنامه مدونی برای آن وجود داشته باشد می‌توان به کاستن از تورم در رشته‌های تجربی در متوسطه دوم و رسیدن به ایده آل ۵۰ درصدی ورودی هنرستان‌ها و مهارت آموزی و نیروی کارآفرین مشتاق رسید. با اینهمه قاضی زاده نیز به همان انتقاد‌هایی که عمده کارشناسان آموزش و پرورش در این حوزه دارند و باید‌ها بسنده کرد و راهکاری در این خصوص ارائه نشد.
وی همچنین در رابطه با اصلاح امور آموزش و پرورش گفت: اگر بخواهیم وارد اصلاح آموزش و پرورش بشویم، مسئله ورودی ما معلمان و موضوع منزلت آن‌ها خواهد بود، باید کاری بکنیم که بالاترین رتبه شغلی در کشور رتبه معلمان باشد.
شاید اینجا هم موضوع اصلی و سوال اصلی همین باشد که چگونه؟ تقریباً هیچ مسئولی نیست که درباره لزوم حفظ شأن و منزلت معلمان سخنی به خلاف بگوید، اما در واقع در عمل رسیدن به این نقطه مطلوب است که مشکل دارد و عملاً راهکاری یا نیست و یا در عمل به بن بست می‌رسد!
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری با تاکید بر اهمیت اجرای عدالت آموزشی عنوان کرد: نکته دوم بحث عدالت آموزشی است. امروز در برخی مدارس شمال تهران فردی برای تحصیل ۱۶ برابر دانش آموزانی در مراکز سایر استان‌ها هزینه می‌کند. همچنین ۱۹ مدل مدرسه کوچک و بزرگ داریم که انواع مختلفی از مدارس را ایجاد کرده است. این روش نشان می‌دهد که آینده را داریم به پولداران می‌فروشیم، یعنی سیاستمداران، دانشمندان و نخبگان آینده کسانی خواهد بود که با پول آمده اند و وارد دانشگاه‌ها شده‌اند
این سخن نیز باز کردن یکی از نقاط مهم در عدم رسیدن به عدالت آموزشی در این سال‌ها و ایجاد شکاف بیشتر در این میان است، اما انتظار این است نامزد‌های ریاست جمهوری از انتقاد بگذرند و راهکاری عملیاتی برای این معضلات ارائه دهند.
زاکانی سخنی از آموزش و پرورش در مناظره دوم نگفت
علیرضا زاکانی دیگر نامزد ریاست جمهوری گرچه نامزدی بود که درباره مسائلی سخن گفت که ردپای آن را در سخن دیگر نامزد‌ها نمی‌توان یافت، اما او تقریباً هیچ سخنی از آموزش و پرورش و ذی نفعان آن به میان نیاورد. هر چند او نامزدی است که پیش از این در مصاحبه‌های خود تاکید کرده است که برنامه‌های جامعی در این حوزه دارد. همچنین او در خصوص اینکه دولتش نگاه هزینه‌ای به آموزش و پرورش نخواهد داشت سخن گفته است.
در یک جمع بندی از مناظره دوم می‌توان گفت، گرچه نمی‌توان در چنین مناظره و وقت‌های کوتاهی انتظار داشت با این گستردگی مطالبات مردم در تمام حوزه‌ها نامزد‌های ریاست جمهوری به ارائه برنامه‌های دقیق و راهکارهای چالش‌های موجود بپردازند و شاید همینکه نشان بدهند پرداختن به حوزه‌هایی، چون آموزش و پرورش در اولویت آن‌ها خواهد بود خود قابل تأمل است، اما اینکه نتوان در مجموع تفاوت دیدگاه نامزد‌ها و اولویت‌های آن‌ها را در حوزه‌های مختلف مورد بررسی و واکاوی قرار داد شاید یک نقطه ضعف محسوب شود که بیش از نامزد‌ها این ضعف به مشاوران آن‌ها در حوزه‌های مختلف باز می‌گردد که باید به تبیین برنامه‌های نامزد‌های ریاست جمهوری در حوزه‌های مهمی، چون آموزش و پرورش بپردازند. همانطور که بار‌ها ذکر شده است این حوزه چیزی نزدیک به ۳۰ میلیون مخاطب مستقیم و غیرمستقیم دارد که بخش مهمی از آن‌ها می‌توانند پای صندوق‌های رأی بروند.
طرح کردن راهکارهای مهمی برای رسیدن به وضع معیشتی مطلوب برای فرهنگیان، اجرای عدالت آموزشی، اصلاح نظام آموزشی و تربیتی و… موضوعات بسیار پر اهمیت و پر چالشی است. شاید در پایان باید گفت یکی از مسائلی که تا کنون مورد اشاره هیچ کدام از نامزد‌ها قرار نگرفته است مساله راهکار آن‌ها برای عبور از چالش‌های آموزشی و تربیتی است که کرونا بیش از یکسال است ایجاد کرده است. هر چند این مساله بیشتر از هر چیز به انتخاب وزیر آموزش و پرورش دولت آینده باز می‌گردد، اما همین اشاره به اینکه ویژگی وزیر آموزش و پرورش دولت آینده در نگاه هر کدام از نامزد‌ها چیست و این انتخاب را بر چه متر و معیاری انجام خواهند داد شاید نکته کلیدی در پاسخ به بسیاری از مسائل این حوزه باشد.