بالاخره ۱۰ سال مناقشه برای تصویب رتبه‌بندی معلمان به پایان رسید و نمایندگان روز چهارشنبه این لایحه را تصویب کردند
جامعه ۲۴ - لایحه رتبه‌بندی معلمان که طی ۱۰ سال گذشته، دائما بین مجلس و دولت پاسکاری و بار‌ها و بار‌ها ماهیت آن تغییر داده می‌شد، اعتراض گسترده معلمان را طی ماه‌های گذشته، به‌ویژه هفته جاری به همراه داشت، بالاخره دیروز در صحن علنی مجلس با ۱۹۶ رأی موافق تصویب و به شورای نگهبان ارسال شد.
اما این لایحه پرحاشیه جزئیات فراوانی دارد که قرار است در پایگاه شغلی و معیشتی معلمان، تغییرات اساسی را ایجاد کند. اولا اینکه این لایحه با اعتبار ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای اجرا در ۶ ماهه دوم سال ۱۴۰۰ تصویب شده و بودجه‌ای که برای آن در سال ۱۴۰۱، درنظر گرفته‌اند هنوز مشخص نیست. ماده ۳ لایحه نظام رتبه‌بندی معلمان که درخصوص تعیین عناوین پنج گانه رتبه‌بندی است، از مهم‌ترین مواد این لایحه است که در آن آمده: «معلمان براساس شایستگی‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای، تجربیات و عملکرد رقابتی خود در رتبه‌های پنج گانه به‌ترتیب: آموزشیار معلم، مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم قرار می‌گیرند. شرایط جذب، ارتقاء، توقف و تنزل رتبه در آیین‌نامه رتبه‌بندی و ارتقاء معلمان تعیین می‌شود.»
در تبصره این ماده توضیح داده شده که «وزارت آموزش و پرورش مکلف است تا ظرف یک‌ماه پس از ابلاغ این قانون، آیین‌نامه رتبه‌بندی و ارتقاء معلمان را براساس مفاد این قانون تعیین و به تصویب هیأت وزیران برساند.»
رتبه بندی شامل حال چه معلمانی می‌شود؟
اما فرایند رتبه‌بندی معلمان چگونه خواهد بود و برچه اساسی آنها در رتبه‌های پنج‌گانه قرار می‌گیرند، ماده ۴ این لایحه در این‌باره توضیح داده که «فرایند رتبه بندی برای کلیه معلمان، بر مبنای امتیازات ناشی از دوره‌های ضمن خدمت، سنوات تحصیلی در دانشگاه فرهنگیان، تربیت معلم و شهید رجایی، شایستگی‌های عمومی، تخصصی و حرفه‌ای، عملکرد رقابتی، دانش تخصصی- تربیتی، پژوهشی، خلاقیت و نوآوری، سنوات تجربه معلمی، سوابق مدیریتی در آموزش و پرورش، آخرین مدرک تحصیلی و کسب امتیازات لازم در نظام رتبه بندی معلمان در یکی از رتبه‌های ماده (۳) این قانون و مطابق آیین‌نامه اجرایی این قانون، حداکثر تا پایان سال ۱۴۰۰ انجام می‌شود. براساس تبصره این ماده، افرادی که با عناوین شغلی مندرج در بند یک ماده ۲ این قانون، در پست‌های اداری وزارت آموزش و پرورش اشتغال دارند، کماکان معلم هستند.»
همچنین در ماده ۵ این لایحه آمده است: «کسب رتبه‌های بالاتر، مستلزم حداقل ۵ سال خدمت در هریک از رتبه‌ها و کسب سایر شرایط لازم تعیین شده در آیین‌نامه اجرایی این قانون خواهد بود. براساس تبصره یک این ماده؛ «دوره خدمت در هر رتبه برای معلمان شاغل در دوره ابتدایی، مدارس استثنایی و مناطق محروم، مرزی و عشایری، به ازای هر سال خدمت ۳ماه از سقف رتبه کاهش پیدا می‌کند.»
براساس تبصره ۳ این ماده؛ حداقل سابقه خدمت معلمی برای کسب رتبه‌های دانشیار معلم و استاد معلم به‌ترتیب ۱۵ و ۲۱ سال است.
حقوق معلمان در هر رتبه چقدر است؟
پرسش بعدی این است که وقتی معلمان براساس ماده ۳، رتبه‌بندی شدند، چه مولفه‌هایی به حقوق آنها اضافه خواهد شد، ماده ۶ لایحه رتبه بندی معلمان در این‌باره توضیح داده است:
معلمان با رتبه آموزشیار معلم ۱۰ درصد، مربی معلم ۱۵ درصد علاوه بر افزایش رتبه قبلی، استادیار معلم ۱۲ درصد علاوه بر افزایش رتبه‌های قبلی، دانشیار معلم ۱۰ درصد علاوه بر افزایش رتبه‌های قبلی و استاد معلم ۵ درصد علاوه بر افزایش رتبه‌های قبلی، به مجموع حقوق، مزایا و فوق العاده‌های مستمری و ارقام مندرج در احکام کارگزینی معلمان، افزوده می‌شود.
پس از اعمال بند یک این ماده، چنانچه حقوق و فوق العاده‌های هریک از معلمان از ۸۰ درصد مجموع حقوق و فوق العاده‌های هیأت علمی مربی پایه یک دانشگاه تهران کمتر باشد، مابه‌التفاوت تا سقف مذکور تحت عنوان «تفاوت تطبیق» در احکام کارگزینی آنان درج خواهد شد. در تبصره یک این ماده آمده است: «افزایش پرداختی ناشی از اجرای این قانون، تحت عنوان «فوق العاده رتبه بندی» و «تفاوت تطبیق» همه ساله متناسب با تغییرات حقوق و فوق العاده‌های هیأت علمی مربی پایه یک دانشگاه تهران محاسبه و مشمول کسور بازنشستگی نیز می‌شود.
یکی از سؤالات معلمان این است که همسان‌سازی حقوق معلمان با سایر کارکنان دولت که در قانون مدیریت خدمات کشوری آمده است، چه خواهد شد که تبصره ۲ ماده ۶ درباره آن توضیح داده که «دولت مکلف است همه امتیازات و درصد‌های موضوع فصل دهم قانون مدیریت خدمات کشوری را برابر با سایر کارکنان دولت، به مشمولین این قانون اختصاص دهد و فوق العاده رتبه بندی موضوع این ماده علاوه بر امتیازات و درصد‌های مزبور است.»
ماده بسیار مهم ۷
نمایندگان در ادامه بررسی لایحه رتبه بندی، با پیشنهاد محمد وحیدی، عضو کمیسیون آموزش برای حذف ماده ۷ این لایحه موافقت کردند. براساس ماده ۷ این لایحه، تخصیص رتبه‌های پنج گانه به‌نحوی بود که با اجرای نظام رتبه بندی معلمان و احراز شرایط براساس ماده ۴ این قانون، همواره در هر استان حداقل ۳۰ درصد از معلمان مشمول در آموزشیار معلم، حداقل ۳۰ درصد در رتبه مربی معلم، حداکثر ۲۰ درصد در رتبه استادیار معلم، حداکثر ۱۰ درصد در رتبه دانشیار معلم و حداکثر ۱۰ درصد در رتبه استاد معلم قرار گیرند.
همچنین براساس ماده ۸ این لایحه که به تصویب وکلای ملت رسید، آیین‌نامه اجرایی این قانون درخصوص نحوه تشکیل هیأت‌های ممیزه مرکزی، استانی، شهرستانی و منطقه‌ای، چگونگی تعیین امتیاز معلمان برای رتبه بندی، شرایط کسب، ارتقاء، توقف و تنزل رتبه و جزئیات تعیین میزان فوق العاده رتبه بندی حسب امتیازات حاصله، حداکثر ظرف یک‌ماه از تاریخ ابلاغ این قانون، توسط وزارت آموزش و پرورش و ۲ نفر از اعضای کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی به انتخاب کمیسیون (به‌عنوان ناظر) با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان اداری و استخدامی کشور تهیه می‌شود و به تصویب هیأت وزیران می‌رسد.
نظام معلمی برای اجرای دقیق رتبه‌بندی
محمد داوری، سخنگوی سازمان معلمان ایران درباره لایحه مصوب شده در مجلس شورای اسلامی به همشهری گفت: قرار بود اعتبار این لایحه طوری تخصیص یابد که از ابتدای ١۴٠٠ اجرا شود، اما رقمی که هم‌اکنون تصویب شده یعنی ۱۲ هزار میلیارد تومان فقط برای ۶ ماهه دوم سال است. ضمن اینکه این رقم به رتبه‌بندی کامل کمکی نمی‌کند و فقط میانگین حدود ٢ میلیون حقوق معلمان را افزایش می‌دهد.
داوری با بیان اینکه باید تبعیض در پرداخت حقوق معلمان با سایر کارکنان دولت برداشته شود، افزود: فلسفه طرح رتبه‌بندی، ایجاد انگیزه در بین معلمان بود و نه ترمیم حقوق آنها، اما چون لایحه مدیریت خدمات کشوری از سال١٣٨۴ تاکنون درباره معلمان اجرا نشده بود و از طرفی تصویب رتبه‌بندی هم ١٠ سال طول کشید، تمام این موارد درهم تنیده و در نهایت رتبه‌بندی در افزایش حقوق خلاصه شد و موارد دیگری همچون نظارت بر صلاحیت حرفه‌ای معلمان ذیل عنوان این طرح مسکوت ماند.
او به ضرورت ایجاد سازمان نظام معلمی برای اجرای درست رتبه‌بندی اشاره کرد و گفت: حالا که این لایحه تصویب شده اگر نهاد مستقلی مانند نظام پزشکی و یا نظام مهندسی برای معلمان هم تشکیل شود، آن گاه طرح رتبه‌بندی درست و دقیق اجرا می‌شود و معلمان به درستی در جایگاه واقعی خود قرار خواهند گرفت؛ در غیراین صورت مصوبه فعلی کمکی بر افزایش کیفیت آموزشی نخواهد کرد و در حد افزایش حقوق باقی می‌ماند؛ بنابراین باید نهادی مستقل تشکیل شود که صلاحیت معلمان را تأیید کند.
سخنگوی سازمان معلمان افزود: باید ببینیم که آیین‌نامه اجرایی رتبه‌بندی معلمان چگونه تنظیم خواهد شد و وزارت آموزش و پرورش در این‌باره چه برنامه‌ای دارد. در هر صورت امیدواریم اجرای درست این مصوبه موجب ایجاد انگیزه در معلمان برای کار در مدارس شود. مصوبه رتبه‌بندی معلمان که دیروز در مجلس تصویب شده، باید به تایید شورای نگهبان نیز برسد. باید دید که آیا اعضای این شورا آن را برای اجرا به دولت ارسال خواهند کرد یا رتبه‌بندی معلمان در آن ایستگاه نیز برای مدتی توقف خواهد داشت؟