مسئولان آتش‌نشانی می‌گویند با وجود آن که مسئولان بنیاد مستضعفان خبر از افتتاح این ساختمان داده‌اند، اما هنوز گواهی‌های ایمنی برای آن صادر نشده است. پارکینگ پروانه که قرار است کمبود فضای پارک در پلاسکو را جبران کند، ایمن‌سازی نشده، همچنین ساختمانی که ساخته شده با ساختمانی که پروانه گرفته است، تفاوت‌هایی دارد.
جامعه ۲۴ چندهفته‌دیگرساختمان جدید پلاسکو مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. این خبر را «محمد پیرعلی» سرپرست سازمان اموال و املاک بنیاد مستضعفان داده است. او گفته است که ساختمان جدید پلاسکو همین حالا هم آماده افتتاح است، اما می‌خواهند با حضور کسبه و وقتی که به قول او پلاسکو روح دارد و زنده است این پاساژ را افتتاح کنند، اما این ساختمان برای افتتاح تنها حضور کسبه را کم دارد؟
مسئولان آتش‌نشانی می‌گویند با وجود آن که مسئولان خبر از افتتاح این ساختمان داده‌اند، اما هنوز گواهی‌های ایمنی برای آن صادر نشده و تجهیزات نصب‌شده برای ایمنی توسط آتش‌نشانی تست نشده است. پارکینگ پروانه که قرار است کمبود فضای پارک در پلاسکو را جبران کند، ایمن‌سازی نشده، همچنین ساختمانی که ساخته شده با ساختمانی که پروانه گرفته است، تفاوت‌هایی دارد.
پلاسکو ۱۴۰۰ را بسیاری به «رنده» تشبیه کرده‌اند، اما به گفته «محمد نیکبخت» مدیر پروژه احداث ساختمان پلاسکونمای این ساختمان بلند در چهاراه استانبول نمایی ایرانی اسلامی است.
او درباره این ساختمان جدید می‌گوید: پس از حادثه‌ای که در سال ۹۵ در ساختمان پلاسکو رخ داد با دستور محمد سعیدی‌کیا (رییس بنیاد مستضعفان و جانبازان وقت) ساخت، پلاسکوی جدید در دستور کار قرار گرفت. مقدمات آن این پروژه در سال ۹۷ با عملیات خاکبرداری توسط یکی از شرکت‌های زیرمجموعه‌های بنیاد مستضعفان آغاز شد. در سال ۹۸ نیز به‌صورت جدی مراحل ساخت ساختمان شامل گودبرداری، سازه نگهبان شروع شد، با این رویکرد که این ساختمان در عرض دو سال یعنی تا انتهای سال ۱۴۰۰ تمام شود.
او ادامه می‌دهد: ساختمان در ۲۰ طبقه و ۲۰ هزار مترمربع با در نظر گرفتن آخرین دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مقررات ملی ساختمان -به‌خصوص در بحث آتش‌نشانی به دلیل سابقه‌ای که در این ساختمان به وجود آمده- ساخته شده است.
به گفته او، بحث معماری ساختمان با توجه به اینکه طرح ملی بود، با برگزاری مسابقه انجام شد. «کوروش رفیعی» برنده این مسابقه شد و طرح نمایی که شهروندان می‌بینند، براساس طرحی است که در این مسابقه ملی برنده شده است. نمای ساختمان با بهره‌گیری از نمای ایرانی اسلامی انجام شده است. شما مشاهده می‌کنید که نما از نوع فخر و مدین است؛ یعنی به‌صورت حفره‌های آجری دیده می‌شود. جنس نما از نوع قطعات GFRC است که در داخل کشور تولید شده است. GFRC درواقع قطعات بتن الیاف شیشه است که هم در برابر آتش مقاوم هستند و هم با گذشت زمان دچار فرسودگی و سایش نمی‌شوند. یکسری مواد نانو هم روی این قطعات کار شده که به مرور زمان و با ریزش‌های جوی، دچار آسیب نمی‌شود.
مدیر پروژه احداث ساختمان پلاسکو اضافه می‌کند: از طبقه منفی یک تا طبقه مثبت ۱۵ متعلق به کسبه است که مغازه‌هایش ساخته شده، مشاعات تکمیل و در اختیار کسبه قرار گرفته و درحال حاضر، کسبه درحال آماده‌سازی دکور مغازه‌ها هستند.
او در خصوص تجهیزات ایمنی و آتش‌تشانی دراین ساختمان هم توضیح می‌دهد: کل ساختمان به‌صورت کامل مجهز به سیستم اعلام و اطفاء حریق است. علاوه‌بر این، براساس جدیدترین دستورالعمل‌های آتش‌نشانی از آیین‌نامه NFPA آمریکا استفاده شده و در این ساختمان، کنترل مدیریت دود، پیش‌بینی شده و ساختمان مجهز به فن‌های پیشرفته و همچنین پرده ضدحریق است که برای اولین بار در ایران، در این ساختمان اجرا شده است. این پرده‌ها هوشمند هستند به محض شناسایی دود، به صورت اتوماتیک پایین می‌آیند و از انتشار دود در طبقات جلوگیری می‌کنند. علاوه‌بر این، در بحث آتش‌نشانی، راهرو‌های فرار و راهرو‌های امن در این ساختمان ایجاد شده است. تمام ساختمان در ضلع جنوبی‌اش مجهز به دو در فرار است که از سمت نما باز می‌شوند؛ یعنی آتش‌نشان‌ها به راحتی می‌توانند از داخل به خارج یا از خارج به داخل دسترسی پیدا کنند و در هر طبقه، این دو در وجود دارد. دو آسانسوراین ساختمان مربوط به آسانسور آتش‌نشان است که ضوابط مربوط به آسانسور‌های آتش‌نشان (که ضدحریق است) در احداث آن رعایت شده است. کل اسکلت ساختمان با موادی که مورد تأیید سازمان ملی استاندراد و سازمان آتش‌نشانی است، پوشش ضدحریق خورده است.
در میان طبقات پلاسکو خبری از موزه آتش‌نشان نیست. همان یک طبقه‌ای که قرار بود به آتش‌نشانان شهید اختصاص یابد و در پروانه ساخت پلاسکو، قرار بود فضای ایجاد یادمان شهدای و موزه آتش نشان باشد و در میان چند طبقه تقسیم شود.
در جلسه ۲۳۹ شورای شهر پنجم هم زمانی که «احمد مسجدجامعی» پیشنهاد ایجاد موزه آتش نشان را در ایستگاه حسن آباد مطرح می‌کند، «محسن هاشمی» رئیس وقت شورای اسلامی شهر تهران در مقابل این پیشنهاد مسجدجامعی اعلام می‌کند که قرار است یک طبقه از ساختمان پلاسکو جدید به موزه و مرکز اسناد آتش‌نشانی اختصاص یابد. فضایی که گفته می‌شود شهرداری برای ایجاد موزه آتش‌نشان از آن عوارضی نگرفته است.
بیشتر بخوانید:ورود ۱۰۰۰دستگاه اتوبوس به چرخه حمل ونقل پایتخت تا نوروز
اما در پلاسکو ۱۴۰۰، تنها به دو المان به یاد شهدای آتش نشان بسنده شده است. هر طبقه از پلاسکو نیز به یاد یکی از شهدای آتش‌نشان نام گرفته و در کنار در‌های پله‌های فرار هم عکسی از یک شهید آتش‌نشان قرار گرفته است.
محمد نیکبخت، مدیر پروژه احداث ساختمان پلاسکو در این زمینه هم توضیح می‌دهد که در طرحی که ابتدا ارائه شده بود، قرار بود ساختمان پنج طبقه باشد؛ اما جانمایی یادمان شهدا دقیقا در جایی بود که حقوق مکتسبه بود؛ یعنی مغازه‌دار‌ها در آنجا مغازه داشتند و به همین دلیل این امکان وجود نداشت که ما مغازه‌ای را که صاحبی داشته و یک واحد کسب بوده را به المان شهدا اختصاص دهیم؛ یعنی شأن این موضوع رعایت نمی‌شد و بحث حقوقی هم وجود داشت. به همین دلیل طبق تأکید رییس بنیاد مستضعفان و جانبازان، گفته شد از هنرمندان دعوت شود تا بدون اینکه فضای زیادی اشغال شود، طرحی را پیشنهاد دهند و یاد شهدا گرامی داشته شود. به همین دلیل ما فراخوان‌هایی را منتشر کردیم و پس از بررسی‌های دقیق از طرح رضا عابدینی و مهندس چاوشی - که جزو گرافیست‌های بزرگ کشور هستند و طرح‌هایشان بین‌المللی است- استفاده کردیم. آن‌ها دو طرح دادند که یکی در طبقه اول قابل مشاهده است و یکی هم در طبقه همکف. علاوه‌بر این ما نمازخانه‌ای در طبقه منفی یک به نام «نمازخانه شهدای آتش‌نشان پلاسکو» احداث کردیم. همچنین ما هرطبقه را به نام یکی از شهدای آتش‌نشان نامگذاری کردیم و تصاویرشان را هم نصب کردیم به طوری که در کل طبقات شما اسامی و تصاویر این شهدا را می‌بینید. راه دیگری وجود نداشت که هم یاد این شهدا گرامی داشته شود و هم اینکه از واحد‌های مغازه‌هایی که مربوط به کسبه است، فضایی گرفته نشود، چون این ساختمان محدودیت مساحت داشت و بنیاد نمی‌توانست کمتر از این متراژ را به صاحبان مغازه‌ها تحویل دهد، ضمن آن که همین حالا هم مساحت مغازه‌ها به‌خاطر وجود یکسری مشاعات، کمتر شده است.
او درخصوص این که در نقشه‌های اولیه پلاسکو فضا‌های مربوط به موزه آتش‌نشانان طراحی شده بود، می‌گوید: این مساحت، زمانی بود که ما گالری داشتیم. بعد از آن که شهرداری پذیرفت که احداث گالری به خاطر حقوق مکتسبه انجام‌شدنی نیست، ما از سمت گالری به سمت المان رفتیم. شما برای المان سازی نمی‌توانید مساحت تعریف کنید. کما این که ارزش آن کار مهم است و شاید مساحت زیادی هم نگرفته باشد. یعنی ما نمی‌توانستیم برای هزارمترمربع این ساختمان را پر از المان کنم چرا که ماهیتش را از دست می‌داد. خاص بودن کار‌های یادمانی و المانی است که ماندگار می‌شود؛ حتی ما می‌خواستیم در سایر طبقات هم المان‌هایی نصب کنیم که دوستان هنرمند معتقد بودند اگر مدام بخواهیم یک المان را تکرار کنیم، در ساختمانی که مرکز تجاری است، اثر خود را از دست می‌دهد. تنها موضوعی که گفتند می‌تواند تکرار شود، تصاویر این شهدا در طبقات بود که هر طبقه هم به نام یکی از این شهدا نامگذاری شد. در نهایت آن مصوبه عملا با بحث جانمایی مغازه که برای حقوق مکتسبه بود، از بین رفت. همچنین نمازخانه در طرح نبود، ولی برای ما ارزشمند بود فضایی را احداث کنیم که بتوان ضمن ادای نماز، برای مناسبت‌هایی، چون ۳۰ دی که احتمال حضور خانواده شهدای آتش‌نشان پیش‌بینی می‌شود، محل استقرار وجود داشته باشد. ما در پیش‌ورودی نمازخانه هم عکس شهدا را نصب کردیم و نماد حجله را با استفاده از چوب درست کردیم که برای همیشه ماندگار است.
درحالی سازنده ساختمان پلاسکو از حذف گالری شهدای آتش‌نشان به دلیل حقوق مکتسبه می‌گوید که «محمد پیرعلی» سرپرست سازمان اموال و املاک بنیاد مستضعفان هفته پیش در گفتگو با خبرگزاری کار درخصوص احتمال بهره‌برداری از غرفه و واحد‌های مازاد در ساختمان پلاسکو گفته بود و متذکر شده بود که امکان بهره‌برداری از واحد‌های مازاد وجود دارد که این واحد‌های مازاد می‌تواند بخشی از هزینه‌های ساختمان را تأمین کند.
ساختمان آماده بهره‌برداری پلاسکو هنوز گواهی ایمنی ندارد
همچنین مدتی پیش «جلال ملکی» سخنگوی سازمان آتش نشانی به خبرگزاری پانا اعلام کرد که پلاسکو هنوز تأیید ایمنی ندارد. او گفت که سازندگان پلاسکو فقط یک‌بار به آتش‌نشانی مراجعه کرده، اما از سوی آتش‌نشانی چندین بار از این ساختمان بازدید شده و ایراداتی گرفته شده است، اما اینکه از سوی سازندگان اعلام شود کار ما به پایان رسیده است، باید گفت هنوز مرحله تست نهایی که در قالب آن نیرو‌های سازمان آتش نشانی نظارت نهایی را انجام دهند و تجهیزاتی که نصب شده (مانند پرده‌های مقاوم در برابر حریق، سیستم‌های اعلام و اطفا حریق، در‌های دود و...) را ارزیابی کنند، اتفاق نیفتاده است.
او گفته بود که: تأییدیه ایمنی پس از تست تجهیزات ایمنی و نظارت بر اجرای دستورالعمل‌ها داده می‌شود که تاکنون این تأییدیه گرفته نشده است. ما هنوز منتظریم تأیید انتهای کار را بگیریم و بعد از آن تست و نظارت‌های لازم برای تمام دستگاه‌ها انجام شود و تاییدیه نهایی را به دست بیاوریم.
به گفته سخنگوی سازمان آتش نشانی چندین جلسه درخصوص دستورالعمل‌های ایمنی ساختمان پلاسکو برگزار شده و درحال حاضر که به نظر می‌آید کار تمام شده است، باید برای پایان کار تأیید‌های ایمنی هم گرفته شود.
اما محمد نیکبخت، مدیر پروژه احداث ساختمان پلاسکو دراین زمینه توضیح می‌دهد که روال اخذ تأییدیه آتش‌نشانی به این صورت است که کار‌به صورت مرحله‌ای تایید می‌شود و تأییدیه یکسری کار‌ها -مثل پوشش ضدحریق که روی اسکلت خورده است- اخذ می‌شود. متناسب با کاری که انجام شد، دوستان آمدند و بازدید کردند و به ما تأییدیه دادند. حتی کارشناسان از مرکز تحقیقات مسکن و شهرسازی هم آمدند و کنترل مضاعفی روی این قضیه کردند و تأییدیه‌اش را دادند که در کارتابل ما هم آمده است. درباره تأیید بقیه موارد، ما در هنگام اخذ پایان کار اقدام می‌کنیم و مسئولان آتش‌نشانی هم کار را مورد ارزیابی قرار می‌ددهند که پرونده‌اش طبق دستورآقای فتاح به جریان افتاده و گفته شده که شرکت سازنده حتما باید پایان کار را بگیرد.
به گفته نیکبخت، پلاسکو ۱۴۰۰ سه مشاور آتش‌نشان دارد که یکسری بازدید‌ها را انجام و نقطه‌نظراتی را هم مطرح کردند که در پی آن، برخی اشکالات باید برطرف شوند که روال کار درحال انجام است. اما آخرین نامه‌ای که در خصوص پلاسکو وجود دارد اخطار عدم تایید ایمنی این ساختمان است که نیکبخت درخصوص آن توضیح می‌دهد که اولین مرحله‌ای که آتش‌نشانی انجام می‌دهد، تطبیق نقشه‌های ساختمان است و اگر کار نهایی، نسبت به نقشه‌های مصوب شهرداری تغییرات داشته باشد، این اخطار داده می‌شود.
طبیعی است که یکی از موارد مغایرت، گالری‌هاست که نسبت به آن چیزی که ما قرار بوده در نقشه‌های شهرداری بارگذاری کنیم، تغییر کرده است. نتیجه این مغایرت معماری، به اخطار ختم می‌شود. البته ضوابط ایمنی براساس معماری جدید رعایت شده است، اما به عنوان مثال یکی از موارد تذکر، پرده‌های ضدحریق بود که آن زمان هنوز نصب نشده بوده و الان نصب شده است. یا ارائه آخرین نقشه‌ها مطرح شد که روال این کار هم در حال انجام است. مطمئن باشید با توجه به هزینه‌ای که در این ساختمان صورت گرفته و کار‌هایی که برای اولین بار اینجا صورت گرفته، ما تاییدات نهایی را حتما خواهیم گرفت.
سرانجام ایمن‌سازی پارکینگ پروانه
می‌گویند قرار است چند هفته دیگر پلاسکو بهره‌برداری شود. ساختمانی که حالا تمام واحدهایش تجاری هستند. دیگر نه خبری از کارگاه است و نه انباری. ساختمانی که می‌تواند روزانه میزبان هزاران نفر از شهروندان تهرانی باشد، اما این ساختمان پارکینگ ندارد. چالشی که پلاسکو از روز اول با آن رو به رو بود.
«محمد پیرعلی» سرپرست سازمان اموال و املاک بنیاد مستضعفان در این خصوص به ایلنا گفته است که ساختمان قبلی فاقد پارکینگ بود، اما تصمیم گرفتیم ساختمان جدید را با پارکینگ تحویل دهیم و از این رو ایمن‌سازی و بازسازی پارکینگ پروانه را بر عهده گرفتیم. البته با توجه به سیاست مسئولان شهری امکان دارد کل آن محدوده سنگ فرش شود تا ورود وسایل نقلیه محدود باشد و در این صورت دیگر نیاز به پارکینگ نیست، در عین حال که پارکینگ پروانه برای ساختمان پلاسکو قابل استفاده است.
او ادامه داده است: در ابتدای اجرای پروژه، به دلیل مسأله پارکینگ، نگران بودیم که نتوانیم به تمام افراد صاحب‌واحد، واحد جدید در همان ساختمان پلاسکو تحویل دهیم. مسئولان شهری معتقد بودند که در ساختمان پلاسکو نباید پارکینگ وجود داشته باشد و بنیاد هم بر این اساس عمل می‌کند و سه طبقه پارکینگ در پارکینگ پروانه برای ساختمان جدید پلاسکو در نظر گرفته شد. البته همانطور که گفته شد، احتمال دارد که به دلیل مشکلات آتی شهری، تردد خودرو در این منطقه محدود شود، اما به هر حال طبق تعهدی که داشتیم، پارکینگ پروانه در دست بازسازی و ایمن‌سازی است.
از سخنان این مقام مسئول پارکینگ پروانه، می‌توان به این برداشت رسید که پارکینگ پروانه در دست ایمن سازی است. اما هنوز نشانه‌های آغاز ایمن‌سازی در ساختمان مشاهده نمی‌شود. این درحالی است که «ناصرامانی» درخصوص نزدیک بودن افتتاح پلاسکو و عدم ایمن‌سازی پارکینگ پروانه گفته است: موضوع پارکینگ ساختمان پلاسکو یکی از موضوعات مهم است، اگر مسأله پارکینگ قبل از افتتاح پیش‌بینی نشود، این منطقه دچار چالش می‌شود. صاحبان مغازه‌ها هر کدام یک تا دو خودرو دارند، مردم عادی هم که می‌خواهند برای خرید به آنجا مراجعه کنند، بدون خودرو به این مکان نمی‌آیند. با این وصف، خیابان این گونه نمی‌تواند پاسخگوی این حجم خودرو باشد؛ بنابراین پارکینگ پلاسکو موضوع مهمی است که باید قبل از افتتاح به آن توجه شود.
سازنده ساختمان پلاسکو در خصوص ایمنی پارکینگ پروانه می‌گوید: قرار شد بابت کسری پارکینگ، ایمن‌سازی پارکینگ پروانه انجام شود. درباب استفاده از پارکینگ پروانه، دو مسأله وجود دارد؛ یکی بحث ایمنی سازه‌ای ساختمان است و یکی بحث ایمنی آتش‌نشانی. درباره بحث ایمنی ساختمان، ما مشاور گرفتیم و اسکنر بتن انجام شد. در نهایت مشخص شد که خوشبختانه سازه ساختمان ایمن است. در این بخش هم مذاکراتی با شهرداری و آتش‌نشانی درحال انجام است که در این ساختمان، ایمن‌سازی با چه رویکردی انجام شود و به‌صورت کلی باشد یا مقطعی؟
او درخصوص شوخی‌های صورت گرفته با نمای این ساختمان طرح شباهتش با رنده آشپزخانه، می‌گوید: دربحث‌های هنری و معماری، ۵ نظر یکسان نمی‌توانید پیدا کنید. خیلی‌ها با دیدن نمای فعلی گفتند اگراین بار هم ساختمان بسوزد، دیگر کسی حتی نمی‌تواند از آن بیرون بپرد؛ در صورتی که به این نکته توجه نکردند که در هر طبقه، در نما باز می‌شود. مثلا شاید برای مردم جذابیت داشته باشد که در این بنا، چوب استفاده شود، شیشه‌های بزرگ مورد استفاده قرار گیرد و یا از پانچ پلیت‌هایی که مثلا در ساختمان بازار چهارسو هست استفاده شود. قرار بر این بوده که اینجا معماری ایرانی-اسلامی داشته باشد و با بافت منطقه بخواند. لاجرم ما باید از یکسری مصالح خشک مثل آجر یا سرامیک استفاده کردیم. با این حجم و ابعاد اگر می‌خواستیم از آجر در قطعات کوچک استفاده کنیم، با محدودیت‌هایی رو به رو بودیم که به این دلیل به سمت پنل‌های بزرگ رفتیم. این نما، یک نمای خاص است، مصالح آن کاملا مصالح بومی ایرانی است و معماری آن، کپی نیست. یعنی شما شبیه آن را نخواهید دید.
پلاسکو ۱۴۰۰ برای بهره‌برداری آماده است، اما هنوز میزان عوارض آن مانند یک راز، شفاف‌سازی نشده است. ساختمان جدید پلاسکو، کاربری تجاری دارد، اما این ساختمان متناسب با همین کاربری، عوارض پرداخته است؟
«عبدالرضا گلپایانی» معاون وقت معماری و شهرسازی به رسانه‌ها گفته بود که تعامل خوبی بین شهرداری و بنیاد رخ داده و شورای تأمین ابتدا اعلام کرده بود که شهرداری عوارضی بابت این بنا نمی‌گیرد، اما به دلیل مغایرت با قانون، عوارض محل محاسبه و حدود ۴۵ میلیارد تومان - طبق نرخ سال ۹۹- عوارض اعلام شد. از آنجایی که عوارض باغ وثوق‌الدوله و عبقری با نرخ سال ۹۷ محاسبه و مابقی به صورت نقدی توسط بنیاد پرداخت شد، این پرسش مطرح است که آیا در تعیین عوارض، دقت لازم انجام گرفت و منافع همه مردم شهر دیده شده است؟
همین طور می‌توان پرسش‌های دیگری را مطرح کرد. این که با چه فرمولی، عوارض طبقاتی که پیش از این کاربری انباری تجاری داشته‌اند و حالا کاربری تجاری گرفته‌اند، محاسبه شده است؟ آیا سهم آتش‌نشانان شهید (که با گذشت سال‌ها هنوز به عنوان شهید خدمت محسوب نشده‌اند) در این بنا دیده شده و یا صرفا به ایجاد یادمان بسنده شده است؟ و آیا وضعیت ایمنی آتش‌نشانی پارکینگ پروانه برای میزبانی مشتریان پلاسکو، قبل از بهره‌برداری پلاسکو ۱۴۰۰ روشن می‌شود؟