خاک، در کنار آب و هوا، مثلث حیات انسان و موجودات روی زمین را تشکیل می‌دهد و در کنار توجه به آب و هوا و آلودگی ایجاد شده در آن‌ها نباید مسئله خاک و آلودگی آن مغفول واقع شود. مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت زیست محیطی آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به اهمیت خاک و نقش آن به عنوان بستر تولید محصولات کشاورزی می‌گوید: اگر خاک منطقه‌ای غیرقابل استفاده و آلوده شود می‌تواند آلودگی محصولات کشاورزی و به خطر افتادن سلامت و امنیت غذایی را در پی داشته باشد.
جامعه ۲۴- علی مریدی د با تشریح مسئله آلودگی خاک خاطرنشان کرد: وقتی غلظت هر ماده معدنی یا آلی در محیطی بیش از حد مجاز آن باشد، آلودگی ایجاد می‌شود. این اتفاق در خاک سبب ایجاد آلودگی خاک می‌شود.
چه چیزی خاک را آلوده می‌کند؟
وی با اشاره به منشا آلودگی خاک گفت: منابع گوناگونی سبب آلودگی خاک می‌شوند. یکی از این منابع آلودگی فاضلاب‌های تصفیه نشده است که وارد خاک می‌شود همچنین تصادفات، شکستن لوله‌های انتقال مواد نفتی و استفاده از سموم یا کود بیش از حد نیز در ایجاد آلودگی خاک موثرند. یکی از مهمترین علل آلوده شدن خاک، پسماند و مدیریت نادرست آن است. به‌طور کلی آلودگی خاک به تفکیک فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی و شهری دسته بندی می‌شود.
مریدی درباره مهمترین منابع آلودگی خاک اظهارکرد: فلزات سنگین و آلودگی‌های نفتی از مهمترین منابع آلودگی خاک هستند همچنین شوری خاک به عنوان یکی از مصادیق آلودگی خاک محسوب می‌شود که به علت استفاده و بهره برداری نادرست از خاک اتفاق می‌افتد. این آلودگی می‌تواند تاثیر منفی زیادی روی تولیدات کشاورزی بگذارد.
خاکی که دود آلودگی‌اش به چشم انسان می‌رود
وی با تاکید بر تاثیر آلودگی خاک بر سلامت و امنیت محصولات کشاورزی اضافه کرد: خاک پایه‌ای زیستی دارد و بستر کشت محصولات کشاورزی است. اگر خاک منطقه غیرقابل استفاده و آلوده شود، می‌تواند آلودگی محصولات کشاورزی را در پی داشته باشد. آلودگی خاک در چرخه غذایی مشکل ایجاد می‌کند و می‌تواند باعث آلودگی آب و محیط‌های دیگر نیز شود.
بیشتر بخوانید: راه حل نجات کشور از بحران کم‌آبی حفظ خاک است
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت زیست محیطی آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست درباره ارتباط میان آلودگی خاک و فرسایش آن اظهار کرد: آلودگی یا مسمومیت خاک ارتباطی با فرسایش آن ندارد و فرسوده شدن خاک به دلیل استفاده بیش از حد یا برخی علل طبیعی است.
اندازه گیری و برطرف کردن آلودگی خاک چگونه انجام می‌شود؟
مریدی با تشریح ساز و کار سنجش آلودگی خاک گفت: برای سنجش و اندازه‌گیری آلودگی خاک استاندارد‌های مشخصی تعیین شده است. طبق قانون خاک برای اندازه‌گیری آلودگی خاک حدود مجاز آلودگی تعریف شده است و نمونه خاک آلوده پس از آنالیز با این استاندارد‌ها مقایسه می‌شود و سنجش آلودگی خاک صورت می‌گیرد.
مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت زیست محیطی آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به راهکار‌های جلوگیری از آلودگی خاک گفت: مدیریت صحیح و درست پسماند و دفن آن طبق اصول مهندسی، تصفیه کامل فاضلاب شهری و صنعتی، استفاده از سموم و کود استاندارد به میزان مناسب و بهره برداری پایدار از خاک می‌تواند نقش موثری در مقابله با آلودگی خاک داشته باشد.
قانون حفاظت از خاک، قانونی که در دل خاک ریشه دوانده است
مریدی درباره جایگاه آلودگی خاک در قانون حفاظت از خاک اظهار کرد: قانون حفاظت از خاک که مشتمل بر ۲۶ بند است، در سه بند مهم خود به مسئله آلودگی خاک اشاره کرده است. ماده ۱۸ این قانون مربوط به خوداظهاری واحد‌های صنعتی و خدماتی درباره آلودگی خاک است. طبق این بند واحد‌های صنعتی و خدماتی باید آلودگی ایجاد شده بر اثر فعالیت‌های خود در خاک را پایش و اندازه‌گیری و به سازمان ارائه کنند.
وی ادامه داد: مواد ۱۴ و ۱۶ قانون حفاظت از خاک نیز به الزام آلوده‌کنندگان خاک برای رفع آلودگی ایجاد شده در خاک و برگرداندن آن به حالت طبیعی می‌پردازد. طبق این مواد قانونی، فرد یا واحد آلوده کننده مکلف است که آلودگی خاک را رفع کند و آن را به حالت طبیعی خود برگرداند. با توجه به اینکه با آلودگی خاک، امکان آلودگی محصولات کشاورزی و از دست رفتن امنیت و سلامت محصولات کشاورزی نیز وجود دارد، عمده آلودگی خاک در کشور ما مربوط به شوری آن است که سهم زیادی را به خود اختصاص داده و مقابله با آن نیازمند توجه بیشتری است البته با توجه به قانون خوب حفاظت از خاک، حجم گسترده‌ای از آلودگی خاک در کشور ما مشاهده نمی‌شود، اما مقدار فعلی آن در مناطق مختلف متفاوت است.
مریدی در پایان ضمن اشاره به امکان برگشت خاک آلوده به حالت طبیعی و سالم گذشته خود یادآور شد: احیای خاک یکی از وظایف آلوده‌کنندگان خاک است. برگشت خاک به شرایط اولیه با روش‌های مهندسی، بیولوژیک و شیمیایی صورت می‌گیرد که سبب می‌شود مدیریت آلودگی خاک با دقت بیشتری انجام شود.