اگرچه روز یکشنبه سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ از موافقت این کمیسیون با خرید سربازی برای سربازان غایب خبر داد، اما این طرح با واکنش منفی جامعه و عقب نشینی مجلس لغو شد چرا که بسیاری معتقد بودند این طرح مخالف عدالت اجتماعی است.
جامعه ۲۴، نازنین فرزان‌جو: ماجرای سربازی همواره در کشور ما مورد بحث بوده است. برخی مردان جوان از اینکه به سربازی رفته و دو سال از بهترین سال‌های عمر و زندگی خود را صرف دورانی کنند که در نهایت کمکی به ارتقای کیفیت زندگی آنها در سال‌های آینده نمی‌کند معترضند و به همین دلیل هم سعی می‌کنند به طرق مختلف از زیربار این دوران شانه خالی کرده و زندگی خود را صرف یادگیری مهارت یا کسب دانش کنند.
به گزارش جامعه ۲۴ ، آذر سال ۱۳۷۷، قانون خرید خدمت برای نخستین بار اجرا شد و مشمولان اجازه پیدا کردند با پرداخت مبلغی از سربازی در زمان صلح معاف شوند. قانون خرید خدمت، اما دوام نداشت و حذف شد تا اینکه دولت روحانی قصد کرد تا به مشمولانی که بیش از ۵ سال غیبت داشتند، اجازه دهد با پرداخت جریمه نقدی، کارت پایان خدمت دریافت کنند طرحی که البته با مخالفت روبه‌رو شد، اما روز گذشته بار دیگر این طرح در مجلس کلید خورد و به تصویب رسید.
بر همین اساس سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ از موافقت با خرید سربازی برای سربازان غایب در جلسه اخیر کمیسیون تلفیق خبر داد، خریدی با کف قیمت ۲۵۰ میلیون تومان برای مشمولان دیپلمه و فوق‌دیپلم و تا سقف ۶۰۰ میلیون تومان برای افرادی با تحصیلات دکتری. خبری که سیلی فقر را بر گوش قشر عظیمی از جامعه به شدت نواخت و موجی از اعتراضات را برانگیخت.
در پی این واکنش‌ها بود که مجلس عقب نشست و اعلام کرد طرح خرید سربازی منتفی شده است. در این راستا رحیم زارع در توضیح جلسه عصر دوشنبه کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۱ گفت: کمیسیون تلفیق مصوبه قبلی خود درباره خرید خدمت سربازی را ملغی کرد. کمیسیون تلفیق به جای خرید خدمت سربازی تصویب کرد که مشمولان سرباز متاهل با ۳۰ سال سن و دارای دو فرزند به صورت رایگان کارت معافیت از خدمت سربازی دریافت کنند.
در عین حال ستاد کل نیروهای مسلح نیز با این طرح اعلام مخالفت کرده و همین مسئله احتمال منتفی شدن طرح خرید سربازی را نیز تقویت کرده بود.
این دست اقدامات و مصوبات «مجلس انقلابی» پیشتر نیز نگرانی‌های کارشناسان و متخصصان حوزه‌های مختلف را نیز برانگیخته بود. مجلسی که سوابق آن در نهایی کردن عجولانه طرح‌ها و اصرار برای ابلاغ و اجرای آنها در کمترین زمان ممکن نشان داده است که نمایندگان حاضر در این نهاد استراتژیک با لجاجت تمام هر طرحی را که مورد انتقاد مردم و متخصصان است تصویب می‌کنند و به تبعات آن برای جامعه نیز توجهی نمی‌کنند. بی‌اعتمادی به طرح‌های ارائه شده از سوی این نهاد تا آنجا پیش رفته است که برخی دچار این سوءتفاهم شدند که طرح خرید سربازی در جهت حمایت از برخی آقازاده‌هایی تصویب شد که به سربازی نرفته و ترجیح می‌دهند با پول‌های ملت که در جیبشان است سختی دوران خدمت را نیز خریداری کنند.
خرید سربازی تیر خلاص برطبقه فقیر
محمدرضا محبوب‌فر، پژوهش‌گر و جمعیت‌شناس توسعه در اینباره به جامعه ۲۴ می‌گوید: من به‌کلی با سیستم و وجود سربازی اجباری در کشور مخالفم و از دید من سربازی باید در هر کشور داوطلبانه و به مثابه راهی برای ورود حرفه‌ای به ارتش باشد. سربازی اجباری از روز نخست هم نادرست بود و تا امروز هم شوربختانه این راه اشتباه ادامه پیدا کرده است.
او ادامه می‌دهد: به باور من دولت باید یک بار برای همیشه تکلیف سربازی را روشن کند و این راه نمی‌تواند به این شکل ادامه پیدا کند. دولت باید جوانانی را که مایل به خدمت در ارتش و ورود به آن هستند جذب و استخدام کند و ارتشی حرفه‌ای تشکیل دهد. در دنیا کشور‌های زیادی بودند که سربازی در آنها اجباری بود، اما امروز تمامی آنها دست به حذف آن زده‌اند و خدمت را داوطلبانه و به سمت داشتن نیروی نظامی حرفه‌ای حرکت داده‌اند.
محبوب‌فر می‌افزاید: همان‌گونه که می‌دانید بحث خرید خدمت سربازی در قالب لایحه بودجه ۱۴۰۱ تصویب شده است لایحه‌ای که حرکت آن به سمت و سوی ملتهب‌کردن جامعه است و همان اندک سرمایه اجتماعی و اعتماد به حاکمیت را از بین خواهد برد. خرید سربازی تیرخلاصی بر طبقه فقیر و متوسط جامعه است. این قانون در واقع تنها به سود آقازاده‌ها و طبقه ثروتمند است که شمار اندکی هم در جامعه دارند و در اقلیت هستند. باید به این نکته تاکید کنم که امروز در کشور دو طبقه وجود دارد نخست اشراف‌زادگان که به دولت و حکومت وابسته‌اند و سرمایه‌داران بزرگ هم جزو همین قشرند و از حمایت دولت و حکومت برخوردارند و دیگری طبقه فرودست. در واقع در این میان طبقه متوسط نابود شده است و وجود خارجی ندارد. شوربختانه امروز ستون فقرات مردم زیر بار فقر له شده است.
این جمعیت‌شناس به میزان فقر و سوءتغذیه در ایران اشاره کرده و تصریح می‌کند: ما تنها کشور در دنیا هستیم که نتوانستیم موج اول کرونا را کنترل کنیم یعنی ما همچنان در موج نخست و در پیک ششم قرار داریم. ما امروز با جامعه‌ای روبه‌رو هستیم که دچار فقر غذایی و سوءتغذیه است و زیر فشار استرس و نگرانی امیدی نسبت به آینده ندارد. در چنین وضعیتی سیستم ایمنی افراد کاهش پیدا می‌کند و ما در چنین وضعیت و جامعه‌ای، قانونی برای خرید خدمت سربازی تصویب می‌کنیم تا شاید بتوانیم اندکی از کسری بودجه کشور را جبران کنیم.
بیشتر بخوانید: نمی‌شود بگوییم خدمت مقدس است اما آن را می‌فروشیم!
خرید سربازی عدالت اجتماعی را به‌کلی زیر سوال برده بود
محبوب‌فر توضیح می‌دهد: در این وضعیت مصوبه خرید سربازی با بلدوزر از روی فقرا و طبقه متوسط رد شد. این مصوبه چیزی جز تبعیض و بی‌عدالتی نیست و عدالت اجتماعی را به‌کلی زیر سوال برده است. به این موضوع هم باید اشاره کنم که در مورد افرادی که در خارج از کشور هم هستند نیز این قانون را اعمال و مبلغ ۱۵ هزار یورو را معین کردند تا با پرداخت آن سربازی خود را بخرند. اکنون پرسش این‌جاست؛ به‌راستی کدام طبقه از جامعه فرزندانی دارند که در خارج از کشور به سر می‌برند؟ در واقع این طرح دو بخش دارد که هر دو در راستای تامین منافع ثروتمندان داخل و خارج از کشور است.
این کارشناس می‌گوید: در دوران سربازی همواره با پدیده‌ای با نام هوم سیک یا بیماری دور از زادگاه روبه‌رو بوده‌ایم که در آن افراد دچار افسردگی می‌شدند که گاه به خودکشی هم می‌انجامید.
این پژوهش‌گر اجتماعی در پایان تاکید می‌کند: نمی‌توان باور کرد که بخشی از حاکمیت در حال فروش هر آن‌چه ارزشمند نامیده‌اند است. به باور من این کار همان اندک باقیمانده سرمایه اجتماعی و اعتماد به حاکمیت را نیز بر باد خواهد داد. در اینجا به اعتراضات اصفهان اشاره می‌کنم. هنگامی‌که مردم عادی و کشاورزان و قشر عادی و سنتی و حزب‌اللهی و خانواده شهدا که برای زندگی و آب و زاینده‌رود و فرونشست نگران و نسبت به آن معترضند با برخورد مواجه می‌شوند به این معنیست که اعتماد اجتماعی دچار تزلزل شده و امروز شاهد حالت رهاشدگی در کشور هستیم.
خرید سربازی برای افراد متمول و خاص برنامه‌ریزی شده بود!
نماینده شازند تصریح کرد: بنده مخالف صد درصد این موضوع بودم و قطعاً اگر این طرح در صحن علنی مجلس مطرح می‌شد مخالفت خود را ابراز می‌کردم. این کار برای خرید خدمت افراد متمول و خاص پیش بینی شد و شکی وجود نداشت که قشر مرفه از این کار نفع می‌برد.
احمدی‌بیغش افزود: با این کار، به نوعی عده‌ای از جوان‌ها و خانواده‌های آنها به این سمت سوق داده می‌شدند که برای خرید خدمت سربازی فرزند خود، پول تهیه کنند و او را از این چالش نجات دهند، در حالی که این راه به هیچ وجه درست نیست.
وی اظهار داشت: خدمت سربازی باید بر اساس عدالت و نه بر اساس پول و دلار انجام شود. نباید اینگونه باشد که هر کسی که پول داشته باشد به سربازی نرود و سایر افراد برای حفظ امنیت کشورشان به سربازی اعزام شوند.
نماینده مردم شازند در خصوص راهکارهای رفع مشکل غایبین سربازی، اظهار کرد: کارشناسان باید در این باره کنکاش و یک راه درست برای این افراد پیدا کنند، نه اینکه راه‌حل آن را، خرید سربازی قرار دهند.