باغ عفیف آباد شیراز یکی از قدیمی‌ترین آثار ثبت ملی این روزها به بهانه ساخت یک سریال توسط نرگس آبیار در خطر نابودی است، چرا که برخلاف قانون در این بنا دکورسازی ثابت در حال انجام است و این موضوع موجب نگرانی فعالان و کارشناسان میراث فرهنگی شده است.
جامعه ۲۴- این روزها میراث فرهنگی ایرانیان حال خوبی ندارد؛ روزی نشست زمین به تهدیدی برای آثار اصفهان تبدیل می‌شود، روزی هم طرح‌های کشاورزی برای بنیان تخت جمشید و ..، اما فقط این موارد نیست، باغ عفیف آباد شیراز که از اولین آثار ثبت شده ملی ایران است نیز به بهانه سریال‌سازی مورد تهدید قرار گرفته است.
باغ عفیف‌آباد شیراز وسعتی حدود ۱۲.۷ هکتار دارد که از دوره صفویه تا امروز محل بازدید گردشگران ایرانی و خارجی محسوب می‌شود. این باغ که متعلق به ایل ذوالقدر بود بار‌ها توسط پادشاهان صفوی مورد بازدید قرار گرفته است. باغ عفیف آباد مشتمل بر باغ و کاخ، حمام خزینه، قهوه‌خانه و موزه است.
در روز‌های اخیر، نرگس آبیار، کارگردان سینما و تلویزیون، باغ عفیف آباد را لوکیشن سریال «سووشون» قرار داده است، اما این موضوع اعتراضات بسیاری را برانگیخته است. این سریال که قبلا قرار بود تنها از لوکیشن طبیعی باغ بهره ببرد به گفته کارشناسان و شاهدان در حال ساخت لوکیشن اضافی مشتمل بر خود باغ است، امری که از نظر قوانین میراث فرهنگی کاملا غیرقانونی است. با این حال به گفته کارشناسان، آبیار از روابط خود و همسرش که تهیه کننده این کار است با عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استفاده کرده است.
مجوز بی ضابطه برای دکورسازی در باغ عفیف آباد پس از یک دیدار
فاطمه علی‌اصغر، روزنامه نگار و کارشناس میراث فرهنگی در گفتگو با جامعه ۲۴، با اشاره به غیر قانونی بودن دکورسازی در آثار تاریخی ثبت شده اظهار کرد: نرگس آبیار خود را فعال میراث فرهنگی و میراث دوست معرفی می‌کرد، اما ناگهان با این موضوع مواجه می‌شویم که ایشان در حال ساخت و ساز دکور سریال خود در یکی از قدیمی‌ترین باغ‌ها، کاخ‌ها و موزه‌های ایران است، امری که کاملا برخلاف قانون است. این در حالی است که گروه فیلمبرداری این سریال هیچ مجوز قانونی برای ساخت سریال نداشتند، بلکه بر اساس روابط، اجازه این کار صادر شده است. در واقع ساخت این سریال پس از دیدار آبیار و قاسمی (همسر آبیار) با ضرغامی وزیر میراث و تأکید ضرغامی در مورد برنامه‌های آینده مشترک آغاز شد.
بیشتر بخوانید: زخم «سریال‌های تاریخی» بر تن میراث فرهنگی
ممنوعیت ساخت و ساز در آثار تاریخی
وی افزود: پس از دیدار وزیر میراث و آبیار، بدون مجوز رسمی ساخت و ساز دکور ثابت و نه پرتابل در باغ عفیف آباد آغاز شده است؛ لذا به نظر می‌رسد موضوع مجوز آنچنان برای آبیار مطرح نبوده و صرفا بر اساس اسم و رابطه اقدام به این کار کرده است.
این روزنامه‌نگار و کارشناس میراث فرهنگی، افزود: چندین بند قانونی در مورد ممنوعیت ساخت و ساز در بنا‌های تاریخی به ویژه آثار ثبت وجود دارد. ما به هیچ عنوان حق ساخت هیچ سازه‌ای را در کنار بنا‌های تاریخی نداریم، حتی زمان خاکسپاری استاد شجریان در مجموعه آرامگاه توس با شرط اینکه بدون اضافه کردن بنایی این کار انجام شود، اجازه خاکسپاری داده شد. وقتی چنین سخت‌گیری‌هایی داریم، دکورسازی برای ساخت یک سریال آن هم در یک مجموعه ثبت شده نیز کاملا ممنوع است.
تناقض در گفتار
وی با اشاره به عقب نشینی و انکار اولیه دکورسازی توسط تیم تولید سریال گفت: بررسی فعالان میراث فرهنگی و کارشناسان این حوزه نشان داد که ادعای تیم تولید مبنی بر عدم آسیب‌رسانی به بنا و نیز عدم ساخت دکور، هم دکور در باغ ساخته شده و هم اینکه به بنا هم آسیب وارد شده است. بعد از کارزار‌ها و اعتراضات، خانم آبیار تقصیر را گردن مدیر تولید انداختند، در حالی که در سینمای ایران عملا تفکیک وظایف وجود نداشته و مسئولیت بر عهده کارگردان است. پس از این موضوع گفتند که دکور را جمع کردند.
آسیب به باغ عفیف آباد
علی‌اصغر تأکید کرد: در قانون تصریح شده است که حتی یک میخ بدون دلیل موجه نباید به آثار ملی کوبیده شود، به این دلیل که آثار ثبت شده یک میراث هویتی هستند و یک پیامی در خود دارند که باید به آیندگان برسد؛ با مخدوش آن، هویت تاریخی از آن گرفته شده و دیگر حامل آن پیام نخواهد بود.
وی ادامه داد: باغ عفیف آباد یک مجموعه تاریخی بی بدیل است و هر اتفاقی که از گذشته در آن رخ داده تا به امروز رسیده و امکان هرگونه دخالتی را می‌گیرد. تغییرات و تحولاتی هم که برای موزه شدن و ویترین زدن هم در آن صورت گرفته ثبت و ضبط شده و در خدمت بنا است و هر بازدیدکننده و کارشناسی متوجه این موضوع بوده و با لحاظ این الحاقات کار کارشناسی صورت می‌گیرد.
یک سنگ بنای کج
علی‌اصغر یادآور شد: آسیب دیگر، باز شدن راه برای پروژه‌های دیگر در سایر آثار تاریخی است. در واقع هر کسی در آینده به خود اجازه می‌دهد به این آثار دست اندازی کند. بلایی که سر خانه مستوفی‌الممالک افتاده شاهدی بر این موضوع است.
هبه حق‌الناس
وی یادآور شد: آثار ملی متعلق به همه شهروندان ایران است و هرکسی نسبت به حفظ آن مسئولیت دارد. حتی اگر یک شهروند نسبت به انجام یک پروژه راضی نباشد کسی حق ندارد این کار را انجام دهد. وظیفه وزیر میراث فرهنگی نگهبانی از این اثر است نه اینکه رانت فیلم‌سازی در آن مجموعه را به دیگران بدهد.