ارزانترین و مؤثرترین واکسن‌های کرونا کدامند؟/ واکسن ایرانی در زمره کم‌اثرترین واکسن‌ها

جامعه ۲۴ ، یاسر مختاری: موضوع واکسیناسیون کرونا در این روز‌های کرونایی تقریبا دغدغه تمامی ساکنان کره خاکی و از جمله ایران است با این حال برای بسیاری از کشور‌ها که واکسن در آن‌ها موجود است و یا خود به تولید آن دست زده‌اند سه عامل ایمنی، اثربخشی و قیمت بسیار حائز اهمیت است. جامعه ۲۴ در این گزارش به قیمت واکسن‌های فعال و اثرگذاری آن‌ها پرداخته است.

واکسن بیونتک- فایزر

این واکسن که از تکنولوژی ام. آر. ان.‌ای بهره می‌برد، اعلام شده است که برای افراد ۶۵ سال به بالا تا ۹۴ درصد مؤثر است قیمت هر واکسن نیز ۲۰ دلار تعیین شده است.‌ هر دوز این واکسن ۲۰ دلار قیمت گذاری شده است. این واکسن دو دوزه بوده و باید در دمای منهای ۷۰ درجه نگهداری شود هرچند که در دمای یخچال معمولی نیز حدود ۵ روز دوام می‌آورد.

نتایج یک تحقیق در سرزمین‌های اشغالی فلسطین نیز نشان داده است که این واکسن در اکثر افراد یک ایمنی ۹۲ درصدی ایجاد کرده است.

اعلام این اثرگذاری در حالیست که نتایج آزمایش‌های بالینی این واکسن از اثرگذاری ۹۵ درصدی حکایت دارد. همچنین در آزمایش‌های بالینی واکسن فایزر ۶۶.۴ درصد در پیشگیری از بروز شدید کووید-۱۹ موثر بوده است. همچنین تنها عارضه شایع این واکسن درد ناحیه تزریق بوده است.

واکسن مدرنا

این واکسن نیز همچون واکسن فایزر بر مبنای فن‌آوری ام. آر. ان.‌ای ساخته شده که قیمت هر دوز آن ۲۵ دلار است. این واکسن نیز دو دوزه بوده و میزان ایمنی ایجاد شده توسط این واکسن در برابر کرونا ۹۴.۵ درصد اعلام شده است.
نتایج واکسن مدرنا در آزمایش فاز سوم خود در افراد ۶۵ سال به بالای ۱۰۰ درصد و در افراد بین ۱۸ تا ۶۴ سال ۹۳.۴ درصد موثر بوده است. همچنین این واکسن در افراد که دارای بیماری‌های مزمن ریه، بیماری قلبی، دیابت بیماری کنبد، اچ آی وی و چاقی شدید هستند، ایمنی ۹۵.۹ درصدی ایجاد کرده است.

واکسن مدرنا ۱۰۰ درصد در پیشگیری از موارد شدید کووید-۱۹ موثر بوده است. ۱۱ نفر در این آزمایش به بیماری شدید مبتلا شدند و همه آنان در گروه دریافت‌کننده دارونما بودند. شدت بیماری سه نفر از آنان بسیار شدید بود و در بیمارستان بستری شدند.
برای این واکسن نیز عوارض خفیفی مانند سردرد، تب، لرز و درد یا تورم در محل تزریق گزارش شده است.

واکسن آکسفورد – آسترازنکا

این واکسن بریتانیایی سوئدی که بر پایه ویروس ضعیف شده سرماخوردگی شامپانزه‌ها کشت داده شده، حاوی مواد ژنتیکی پروتئینی است که با آن پاتوژن سارس کوو – ۲ به سلول‌های انسانی متصل می‌شود. این ماده می‌تواند عامل ایجاد آنتی‌بادی‌های خاص و سلول‌های T باشد که برای سیستم ایمنی بدن انسان مهم هستند.

بیشتر بخوانید: درباره عوارض طولانی و یا دیرهنگام واکسن‌های کووید ۱۹ چه می‌دانیم؟

این واکسن در زمان کارآزمای بالینی ۲.۵ یور برای هر دوز آن تخمین زده شده بود. در حال حاضر قیمت هر دوز این واکسن ۴ دلار است. واکسن آسترازنکار دو دوزه بوده و اثر بخشی آن ۷۰ درصد اعلام شده است. لخته خون در یک نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر از عوارض این واکسن اعلام شده است. همچنین مسئولان آسترازنکا، اعلام کردند که این واکسن در برابر گونه جهش یافته آفریقایی ویروس کرونا چندان مؤثر نیست.

واکسن روسی اسپوتنیک وی

این واکسن دو دوزه روسی بر اساس اعلام مجله ژورنال معتبر لنست ۹۲ درصد کارآیی دارد. این واکسن نیز دو دوزه بوده و قیمت هر دوز آن حدود ۱۰ دلار است. این واکسن دو دوزه که هر دوز آن با دوز قبلی متفاوت است نیاز به نگهداری در سرمای زیاد ندارد و در یخچال معمولی نیز می‌توان آن را نگهداری کرد.

در واکسن اسپوتنیک که اولین واکسن کرونایی بود که ساخت آن اعلام شد دو نوع آدنوویروس دستکاری ژنتیکی شده‌اند و حامل رمز ژنتیکی پروتئین شاخکی ویروس کرونا هستند. عوارض این واکسن همان عوارض معمول همه واکسن‌ها مانند درد در محل تزریق، تب و سردرد خفیف گزارش شده است.

واکسن سینوواک

این واکسن چینی در بازار‌های جهانی ۳۰ دلار قیمت و کارایی ۵۰.۳ درصدی دارد. این واکسن نیز همچون اسپوتنیک مبتنی بر آدونوویرس یا ویروس مرده است.

اثرگذاری این واکسن به وضوح کمتر از سایر واکسن‌های تولید شده و فعال در واکسیناسیون جهانی است، اما برتری آن در شرایط نگهداری است چرا که می‌توان آن را در دمای ۲ تا ۸ درجه نگه داشت که این موضوع برای کشور‌های در حال توسعه و کمتر توسعه یافته یک فرصت محسوب می‌شود.

یکی از برتری‌های واکسن شرکت سینواک این است که در دمای عادی یخچال و بین ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد می‌شود آن را نگهداری کرد. واکسن آکسفورد هم که حامل ویروسی است که اصلاح ژنتیکی شده و موجب سرماخوردگی عادی در شامپانزه‌ها شده است، از این قابلیت برخوردار است.

کوواکسین یا واکسن بهارات

این واکسن هندی نیز همچون بیشتر واکسن‌های تولید شده برای مقابله با کرونا از ویروس ضعیف شده بهره می‌برد.
قیمت اعلام شده برای این واکسن ۱۵ دلار برای هر دوز اعلام شده است، این واکسن نیز دو دوزه است. کارآیی این واکسن در مراحل ابتدایی ۱۰۰ پیشگیری از بیماری زایی و ۱۰۰ درصد پیشگیری از ابتلا اعلام شده بود حتی رئیس شرکت سازنده ایمنی آن را ۱۱۰ درصد اعلام کرد. پس از صدور مجوز مصرف، تردید‌هایی در مورد کارآیی آن به وجود آمد. اعلام شده است که تحقیقات کاملی در مرحله سوم بالینی این واکسن صورت نگرفته است و همین موضوع موجب می‌شود تا نتوان به اطلاعات منتشر شده توسط این شرکت اعتماد کرد.

واکسن سینوفارم

واکسن سینوفارم نیز همچون دیگر واکسن چینی مبتنی بر ویروس ضعیف شده است و قیمت اعلام شده نیز ۱۵ دلار برای هردوز آن اعلام شده است.

میزان کارآیی این واکسن‌ها در برخی از کشور‌ها ۷۹ درصد و در برخی دیگر ۸۶ درصد اعلام شده است. واکسن سینوفارم را می‌توان در دمای بین ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد نگهداری کرد و در دو نوبت با فاصله زمانی بین سه تا چهار هفته تزریق می‌شود.

واکسن جانسون & جانسون

این واکسن آمریکایی که اولین واکسن تک دوزه حال حاضر جهان است مبتنی بر فن‌آوری آدونو ویروس بوده و کارآیی آن نیز ۶۰ تا ۷۲ درصد اعلام شده است.

واکسن جانسون همچنین در پیشگیری از بستری شدن در بیمارستان و مرگ ناشی از کرونا ۱۰۰ درصد اثربخشی از خود نشان داده است. این واکسن در مقابله با گونه جهش یافته ویروس کرونا که نخستین بار در آفریقای جنوبی مشاهده شده مؤثر بوده است.

قیمت اعلام شده برای این واکسن تک دوزه ۱۰ دلار اعلام شده است. ضمن اینکه این واکسن نیز به تجهیزات خاصی برای نگهداری نیاز ندارد و می‌توان آن را در یخچال‌های معمولی تا سه ماه نگهداری کرد.

واکسن نوواکس

این واکسن آمریکایی نیز مبتنی بر پروتئین نوترکیب بوده و دو دوزه است. میزان کارآیی آن نیز ۸۹.۳ درصد اعلام شده است. همچنین گفته شده این واکسن در برابر گونه جهش یافته ویروس کرونا در آفریقا تأثیری ۵۰ درصدی دارد. قیمت هر دوز این واکسن نیز ۱۶ دلار اعلام شده است.

همچنین در مطالعه مرحله آخری که بر روی این واکسن صورت گرفت گفته شد که واکسن ۹۶ درصد در برابر سویه اصلی کووید ۱۹ و ۱۰۰ درصد در پیشگیری از بیماری شدید موثر است.

واکسن کووایران برکت

کووایران برکت که اولین واکسن تولیدی ایران و اولین واکسن ایرانی است که مجوز مصرف اضطراری را می‌گیرد تکنولوژی همانند فن‌آوری واکسن سینوفارم چینی دارد.

این واکسن که به تازگی مجوز مصرف آن از سوی وزارت بهداشت صادر شده است هم اکنون در سومین مرحله آزمایش بالینی خود قرار دارد. سید حامد حسینی مدیر کارآزمایی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران در رابطه با میزان ایمنی این واکسن گفته است: نتایج مربوط به ترشح آنتی بادی (پادتن) بسیار خوب بوده است و اکنون در فاز سوم، ما می‌دانیم که آنتی بادی در بدن افراد دریافت کننده واکسن کرونا افزایش می‌یابد. در فاز اول، در ۹۱ درصد افرادی که دوز ۵ میکروگرم واکسن کوو ایران برکت به آن‌ها تزریق شده بود آنتی بادی به اندازه کافی، افزایش یافت.

محمدرضا شانه‌ساز رئیس سازمان غذا و دارو نیز قیمت هر دوز این واکسن را ۲۰۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: ما بر اساس ارز نیمایی واکسن‌های داخلی را قیمت‌گذاری می‌کنیم چراکه مواد اولیه، مدیا، محیط کشت و رزین با ارز نیمایی انجام می‌شود و بر همین اساس با ارز نیمایی قیمت‌گذاری انجام شده است و به هیچ وجه با ارز نیمایی واکسن برکت واکسن گرانی محسوب نمی‌شود.

اگر گفته‌های شانه‌ساز را مبنا بگیریم قیمت هر دوز این واکسن با ارز نیمایی ۸.۵ دلار است.

واکسن پاستوکووک

این واکسن که به صورت مشترک توسط ایران و کوبا تولید شده است در مرحله سوم کارآزمایی بالینی خود قرار دارد که به گفته وزیر بهداشت در چند روز آینده مجوز مصرف اضطراری آن صادر می‌شود.

کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو در مورد اثر بخشی این واکسن گفت: اثر این واکسن در مقابل واریانت‌های مختلف ویروس کرونا در کوبا ۶۲ درصد بوده است.

قیمت این واکسن هم بنابر گفته‌های ناصر ریاحی که قیمت واکسن‌های ایرانی را ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار تومان اعلام کرده بود احتمالا در همین حدود خواهد بود.