بعد از آن‌که در جریان واردات سرم، محموله‌ای ۲۵۰ تنی به دلایلی که در اهم آن محدودیت قانونی و عدم اقدام به موقع سازمان‌ها قرار داشت، غیرقابل ترخیص اعلام و موجب هدررفت حجمی از اقلام دارویی مورد نیاز و البته سرمایه شد، در ادامه این مسیر با اتفاق‌هایی روبه‌روست که در اقدامی چالش برانگیز و ناهماهنگ، در کنار تحمیل هزینه حدود ۸۵۰ میلیون تومانی انبارداری، احتمال کریستالیزه شدن سرم‌ها نیز وجود داشته است.
جامعه ۲۴- انهدام ۲۵۰ تن سرم شرکت "شیراز سرم"، درماه جاری و بررسی جریان آن در پنج سال گذشته، نشان داد که یک مانع قانونی درباره اقلام دارویی موعددار و همچنین نوع عملکرد و هماهنگی سازمان‌های مربوطه و البته در مقطعی عملکرد شرکت واردکننده موجب شد تا با وجود چالش و رایزنی فراوان، درنهایت صد‌ها هزار سرم مورد نیاز بیماران در مقطعی حساس منقضی و از بین برود. اما واردات اقلام دارویی و به ویژه سرم تنها با مانعی مثل محدودیت زمانی و موانع قانونی آن مواجه نیست و ابعاد دیگری نیز دارد که بخشی از آن را در پرونده واردات شرکت شیراز سرم تا مسیر نهایی سرم‌های تاریخ گذشته می‌توان بررسی کرد.
بیشتر بخوانید: آخرین وضعیت واردات سرم
حدود سه ماه بعد از منقضی شدن محموله ۲۵۰ تنی، به دنبال نیاز داخلی و فوریت واردات، در تیرماه ۱۳۹۸، شرکت برای واردات ۱۰۰ هزار بطری ۵۰۰ لیتری سرم مانیتول ۲۰ درصد اقدام می‌کند و جهت طی فرایند ترخیص، کالا در انبار‌های عمومی گمرک فرودگاه امام خمینی نگهداری می‌شود، اما با وجود فوریت ترخیص، بازهم به دلایلی مثل حذف کد تعرفه کالای ثبت سفارش شده و نیاز به ویرایش و همچنین مشکلات مربوط به تمدید کد IRC توسط سازمان غذا و دارو، چند ماهی این فرایند طول می‌کشد و زمانی که شرکت برای ترخیص اقدام می‌کند، با هزینه سنگین انبارداری مواجه می‌شود.
شرکت درخواست تخفیف هزینه انبارداری می‌کند
آنچه در اعلام شرکت شیراز سرم دیده می‌شود این است که شرکت انبار‌های عمومی، کالا را در انبار یخچال‌دار نگهداری کرده که با هزینه سنگینی نسبت به انبار‌های با شرایط عادی همراه است، آنهم بدون هماهنگی با شرکت و یا سازمان غذا و دارو و حتی به بار‌ها درخواست و مکاتبات صورت گرفته شرکت و دستگاه‌های ذیربط مبنی بر خروج سرم‌ها از انبار‌های دارای یخچال توجهی نکرده است.
در شهریورماه ۱۳۹۸، شرکت با توجه به هزینه سنگین انبارداری، طی مکاتبه‌ای با مدیریت انبار‌های عمومی گمرک امام، اعلام می‌کند که ترخیص محموله سرم با توجه به موانعی که وجود داشته تا آن زمان طول کشیده و ناخواسته متحمل هزینه گزافی شده است، از این رو درخواست می‌کند که مساعدت لازم جهت کم کردن هزینه‌ها و درصورت امکان تخفیف هزینه انبارداری انجام شود.
سرم‌ها در انبار سرد کریستالیزه می‌شود؛ خارج کنید
حدود یک هفته بعد، مکاتبه شرکت با انبار‌های عمومی گمرک امام دوباره انجام و این بار خواسته می‌شود که برای بارگیری و جابجایی محموله سرم از ماشین‌های یخچال‌دار استفاده نکند، توضیح شرکت این است که "سرم مانیتول وارداتی نیاز به دمای سرد نداشته و در لیبل آن نیز نوشته شده که در دمای زیر ۳۰ درجه نگهداری، ولی از یخ زدگی محافظت شود. این در حالی است که اگر سرم در دمای پایین نگه داشته شود کریستالیزه خواهد شد، از این رو با شروع فصل سرما، شرایط نگهداری برای سرم‌ها مناسب بوده و نیازی به ماشین یخچال‌دار جهت جابجایی و یا نگهداری در انبار سرد نیست. "
ظاهرا انبار‌های عمومی توجهی به اعلام شرکت واردکننده سرم نداشته و همچنان کالا در انبار‌های یخچال دار نگهداری شده است، این بار در اواخر مهرماه، سازمان غذا و دارو با ریاست کل گمرک که در آن زمان بر عهده میر اشرفی بود، مکاتبه و اعلام می‌کند که شرایط نگهداری محلول تزریقی مانیتول ۲۰ درصد، دمای ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتیگراد بوده و نیازی به نگهداری در دمای یخچال نیست چراکه موجب کریستالیزه شدن آن می‌شود، سازمان از گمرک می‌خواهد موجبات انتقال سرم‌ها از انبار سرد به معمولی را فراهم کند.
باز هم اتفاق نمی‌افتد و بار دیگر در آبان ماه شرکت به گمرک و این بار با ارونقی- معاون فنی وقت -مکاتبه و با شرح موضوع درخواست محاسبه هزینه انبارداری به نرخ انبار عمومی را مطرح می‌کند. شرکت اعلام کرده که "با طولانی شدن فرایند ترخیص و نگهداری کالا در انبار‌های سرد، هزینه سنگینی به آن وارد و حتی دچار زیان مالی می‌شود، آنهم در شرایطی که چندماه پیش از آن به دلیل عدم همکاری برخی دستگاه‌ها حجمی از سرم‌های وارداتی این شرکت، منقضی و سرمایه آن از بین رفته است.
بازهم مکاتبه و تاکید بر خروج سرم‌ها از انبار سرد
شرکت با همین محتوا مکاتبه‌ای دیگر با کیانفر-رئیس هیات مدیره و سرپرست شرکت انبار‌های عمومی و خدمات گمرکی ایران- انجام می‌دهد و درخواست مساعدت برای کاهش هزینه انبارداری دارد. رایزنی شرکت محدود به یک بار نیست و باز هم با مدیریت انبار‌های عمومی گمرک فرودگاه امام مکاتبه و تاکید می‌کند که محموله سرم نیاز به نگهداری در یخچال نداشته و به انبار عمومی منتقل شود.
این روند همچنان ادامه داشته و سازمان غذا و دارو نیز مجدد به رئیس کل گمرک اعلام می‌کند که سرم‌های وارداتی شرکت شیراز سرم باید در دمای محیط باشد، این سازمان همزمان این اعلام را به انبار‌های عمومی فرودگاه امام نیز داشته است.
بعد از درخواست‌های مکرر شرکت واردکننده سرم و البته سازمان غذا و دارو از شرکت انبار‌های عمومی و گمرک ایران که اقدامی صورت نمی‌گیرد، شرکت اعتراض خود را به دفتر بازرسی و رسیدگی به شکایات و امور حقوقی سازمان غذا و دارو می‌برد.
در این گزارش اعلام شده که "شرکت انبار‌های عمومی گمرک ایران بدون اینکه شرایط نگهداری مندرج روی کالا را بررسی و یا از صاحب کالا استعلام کند و یا حتی مطابق روال متعارف و قانونی از تنها مرجع دارویی کشور یعنی سازمان غذا و دارو استعلام بگیرد، کالا را در انبار یخچال دار نگهداری کرده در حالی که حتی روی قبض انبار دمای ۱۵ تا ۲۵ درجه ذکر شده و روی کارتن محصول و بطری سرم هم تاکید بر دمای محیط است و در دمای پایین‌تر محلول مانیتول کریستالیزه می‌شود. این در حالی است که قرار گرفتن این سرم به دلیل ماهیت آن در دمای بیش از ۴۵ درجه هم برای کوتاه مدت مشکلی در سلامت آن ایجاد نمی‌کند. "
در گزارش اعتراضی شرکت شیراز سرم آمده که "حتی زمانی که به شرکت انبار‌های عمومی گمرک مکاتبه و عدم نیاز به انبار در شرایط سرد را متذکر و درخواست جابجایی کرده نه تنها تمکین نکرده است بلکه تاکید هم کرده که باید ابتدا چند صد میلیون تومان بابت انبارداری بپردازند تا کالا را در همان محل نگه دارند، این در حالی است که هر روز رقم انبارداری نیز رشد کرده است. "
گلایه شرکت به اینجا ختم نشده و با شرح دلایل طولانی شدن ترخیص، این را هم مطرح کرده که "به دلیل کمبود نقدینگی که تمامی شرکت‌های داروسازی دچار آن هستند و به دلیل عدم همکاری شرکت انبار‌ها در تسویه حساب بوسیله چک، کالا را مدتی بیش از چهار ماه بیشتر از روال معمول در انبار‌های خود نگه داشته اند. در حالی که وقتی که متوجه شدند کالا را به صورت اشتباه در انبار‌های سرد نگه داشته‌اند، می‌توانستند جابجا و هنگام ترخیص وجوه را مطالبه کنند. "
اعلام شرکت شیراز سرم به سازمان غذا و دارو از این حکایت دارد که انبار‌های عمومی بدون توجه و حتی پاسخگویی به مکاتبات صورت گرفته، ۸۵۰ میلیون تومان بابت انبارداری از آن‌ها هزینه دریافت کرده است تا ترخیص را انجام دهد.
این جریان در حالی اتفاق افتاده که اگرچه شرکت انبار‌های عمومی شرکت وابسته به گمرک نیست، ولی اینکه دلیل عملکرد این شرکت در ماجرای پیش آمده چیست و چرا با وجود مکاتبات صورت گرفته اقدامی انجام نداده است، مشخص نشده است. از سویی اینکه واکنش گمرک به درخواست‌های شرکت و سازمان غذا و دارو برای تغییر انبار کالا برای جلوگیری از کریستالیزه شدن سرم‌ها و افزایش هزینه انبارداری چگونه بوده و یا چه اقدامی انجام داده است، در ابهام قرار دارد. موضوع دیگر اینکه آیا شرکت و یا سازمان غذا و دارو قبل از ورود محموله سرم به انبار، هماهنگی لازم برای تعیین شرایط نگهداری را انجام داده‌اند یا خیر نیز مهم است، این در حالی است که در مکاتبات شرکت تاکید بر اطلاعات اعلامی روی بسته‌های سرم و مکاتبات بعدی قرار دارد.
برای روشن شدن آنچه در مورد انبارداری محموله سرم گذشته، توضیح شرکت انبار‌های عمومی و انبارداری گمرک امام خمینی (ره) قابل توجه است که ایسنا آماده دریافت این توضیحات و حتی اعلام موضع گمرک، سازمان غذا و دارو شرکت واردکننده نیز است.