آسیب‌های اجتماعی در کشور ابعاد نگران‌کننده‌ای دارد اما به نظر می‌رسد اراده‌ای جدی برای رفع و حل این مشکلات وجود ندارد.کاهش اعتبار آسیب‌های اجتماعی در بودجه سال ۱۴۰۱ شاهدی بر این مدعاست.
جامعه ۲۴، نازنین فرزان‌جو: آسیب‌های اجتماعی در کشور بیداد می‌کند و این موضوع همواره سبب نگرانی‌های گسترده در کشور بوده است. افزون بر آن شمار افراد و گروه‌های درگیر با انواع آسیب‌ها در کشور نیز نسبت به گذشته رو به افزایش است و کارشناسان این حوزه درباره افزایش آسیب‌های اجتماعی در کشور هشدار داده‌اند، با این وجود رئیس کمیته آسیب‌های اجتماعی کمیسیون اجتماعی مجلس در مورد بودجه پیشگیری و مقابله با آسیب‌های اجتماعی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ گفته است: «سهم بودجه آسیب‌های اجتماعی هر سال به طور میانگین حدود ۵۶ صدم درصد از کل بودجه بوده، اما امسال این میزان ۲۷ صدم درصد کم شده است و در کل بودجه برای مقابله با آسیب با آسیب‌های اجتماعی روبه‌رو هستیم.»
این نماینده مجلس درحالی این موضوع را بیان می‌کند که توجه به آسیب‌های اجتماعی و تلاش برای کاهش آن یکی از دغدغه‌های مهم رهبر انقلاب در تمام این سال‌ها بوده است.
آسیب‌های اجتماعی اولین مرحله از حرکت اعتراضی جامعه
محمدرضا محبوب‌فر، پژوهشگر و جمعیت‌شناس توسعه در مورد آسیب‌های اجتماعی در ایران و بودجه مورد نیاز آن به جامعه ۲۴ می‌گوید: پیش‌از اینکه بخواهم وارد بحث بودجه و اعتبارات شوم باید احساس خطر خود را نسبت به آسیب‌های اجتماعی و افزایش آن در کشور ابراز کنم. امروز آسیب‌های اجتماعی در ایران به اوج خود رسیده و دامن مردم را گرفته است، چراکه آسیب‌های اجتماعی به‌معنای حرکت اعتراضی جامعه است بنابراین نباید به آن ساده نگاه کنیم چراکه این حرکت اعتراضی در نخستین مرحله به شکل آسیب‌های اجتماعی و رشد شاخص‌های آن است و در مرحله بعد به شکل انفجار اجتماعی و در خیابان خود را نشان می‌دهد.
او ادامه می‌دهد: هنگامی که کسی خود یا دیگری را از بین می‌برد و به آن‌ها آسیب می‌زند وقتی کسی در جامعه از دیگران انتقام می‌گیرد یا کسی به فحشا یا قتل ناموسی، خودکشی، دزدی و خشونت روی می‌آورد یعنی به وضعیت جامعه اعتراض می‌کند. به باور من فاز بعدی این‌گونه اعتراضات شورش و انفجار اجتماعی است.
این کارشناس بیان می‌کند: امروز جامعه و مردم ایران دچار نوعی دلهره و نگرانی‌اند. همین که دولت از افزایش ۱۰ درصدی دزدی‌ها و کاهش سن آن به سنین ۶ تا ۷ سالگی در کشور صحبت می‌کند نشان می‌دهد جامعه دچار دلواپسی ناشی از هزینه‌های سنگین زندگی و ناامیدی مردم در زندگی است. دست‌کم ۶۰ میلیون نفر در کشور به یارانه نیاز دارند یارانه‌ای که تنها می‌تواند آن‌ها را با کم‌ترین و نازل‌ترین کیفیت تغذیه تنها زنده نگه دارد.
رسمیت‌شناختن آسیب‌های اجتماعی مهمتر از تخصیص بودجه به آن است
محبوب‌فر می‌گوید: بیشتر از بودجه و اعتبارات مالی در مورد آسیب‌های اجتماعی، به رسمیت‌شناختن و باور به آن‌ها از سوی نهاد‌های دولتی و حکومتی و شفاف‌سازی و اعلام آمار راستین و واقعی آن‌ها در جامعه مهم است. به باور من حتی اگر سهم آسیب‌های اجتماعی از بودجه ۱۴۰۰ هم بیشتر شود، اما برای ریشه‌کن شدن آن برنامه‌ریزی درست و بسیج سازمان‌یافته و هماهنگی میان سازمان‌ها عزم ملی و دولتی وجود نداشته باشد هیچ کاری پیش نخواهد رفت.
وی اظهار می‌کند: شوربختانه هیچ‌گاه درکشور شاهد ورود جدی و موثر مسئولان در حوزه کاهش آسیب‌های اجتماعی نبوده‌ایم. مسئولان در ایران در حوزه آسیب‌های اجتماعی تنها به کار‌های روزمره بسنده می‌کنند و در این زمینه هیچ کار اصولی و اساسی انجام نمی‌دهند و گاه به گاه هم برای رفع تکلیف گزارش‌هایی می‌دهند که هیچ یک برمبنای واقعیت نیست زیرا اگر گزارش واقعی از آمار اعتیاد، حاشیه‌نشیی، طلاق یا مفاسد خلاقی و احصا مناطق بحران‌خیز در کشور منتشر کنند خود زیر سوال می‌روند چراکه جامعه متوجه می‌شود در تمام این سال‌ها هیچ اقدام درستی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی در کشور انجام نشده است.
این جمعیت‌شناس تاکید می‌کند: قرار بود در برنامه سوم تا ششم توسعه که هم‌اینک در آن قرار داریم آسیب‌های اجتماعی در ایران کم شود حتی در برنامه ششم بیان کردند که این آمار باید ۲۵ درصد کاهش پیدا کند و امروز همان‌گونه که همه می‌دانند و می‌بینند کشور غرق در آسیب‌های اجتماعی است. به باور من حتی اگر ردیف مشخص مالی و بودجه‌ای هم در بودجه سالانه تعریف شود تا هنگامی که مدیریت و برنامه‌ریزی هماهنگی درست میان ارگان‌های گوناگون وجود نداشته باشد و مدام شاهد وجود انحراف در منابع مالی باشیم وضعیت به همین شکل خواهد بود و هر روز هم بدتر می‌شود. ما باید بدانیم آسیب‌های اجتماعی در کشور ما جزو اولویت‌ها نیست بنابراین هر اندازه هم برای آن بودجه درنظر بگیرید سودی ندارد و تنها منابع مالی کشور و مردم به هدر می‌رود.
بیشتر بخوانید: حرف‌های تکان‌دهنده رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران درباره کارگران جنسی
محبوب‌فر ادامه می‌دهد: به نظر من امروز نباید نگران کاهش بودجه حوزه آسیب‌های اجتماعی در کشور بود چراکه نگرانی اصلی در حوزه حکمرانی در مورد این موضوع است. به باور من اتفاقا می‌توان میزان کاهش این بودجه را به شکل یارانه به مردم نیازمند و طبقه محروم جامعه و یا بخش تولید اختصاص داد. این کار سبب رشد بخش تولید و افزایش اشتغال‌زایی در کشور می‌شود. این کار تاثیر بسیار بیشتری دارد تا اینکه این بودجه در اختیار چندین سازمان بی‌خاصیت قرار گیرد تا در نهایت در کلاف سردرگم فساد اداری گم شود.
در کشور پول به اندازه کافی وجود دارد
این کارشناس حوزه اجتماعی می‌گوید: امروز برخی عنوان می‌کنند دولت منابع مالی چندانی ندارد و از این دید در مضیقه است، اما من می‌خواهم این موضوع را به‌کلی تکذیب و این پرسش را مطرح کنم که چگونه است که برای انواع اختلاس و فساد مالی و هزینه برای سازمان‌های بی‌خاصیت در کشور منابع مالی وجود دارد، اما برای انجام کار‌های اساسی بودجه نیست؟ سازمان‌هایی که با گرفتن بودجه‌های زیاد قرار بود آسیب‌های اجتماعی در کشور را به کم‌ترین اندازه خود برسانند، اما امروز خود نیز در منجلاب همان‌ها گرفتار شده‌اند و در آن غوطه می‌خورند. چطور پول وجود دارد که سرمایه‌های کشور را از کشور خارج کنند، اما بودجه‌ای برای صرف‌کردن در راه کاهش آسیب‌های اجتماعی و درد و آلام مردم وجود ندارد؟
وی تصریح می‌کند: این دولت بار‌ها بیان کرده است که کشور رشد اقتصادی فراوانی داشته و منابع ارزی کشور افزایش پیدا کرده است بنابراین با رشد اقتصادی کنونی نباید در تامین منابع مالی و مشکلات کشور با مشکل روبه‌رو باشیم. امروز یکی از مشکلات اساسی در کشور ما نبود سرمایه اجتماعیست و تا هنگامی که این موضوع به سرانجامی نرسید و میان مردم و دولت شکاف وجود داشته باشد با فرض اینکه مسئولان بخواهند واقعا دست به کاری هم بزنند رخداد خاصی روی نخواهد داد.
محبوب‌فر می‌گوید: امروز جمهوری اسلامی ایران برجام را هم با یا بدون روسیه امضا کند، توافق موقت یا دائم هم حاصل شود در مرحله بعدی و مهمتر از توافق با کشور‌های خارجی، توافق در داخل و با مردم ایران است. حقوق شهروندی و حقوق بشر مردم ایران باید پاس داشته شود. امروز زندگی مردم بدون کیفیت شده است و بیشتر اقشار جامعه تنها در فکر سیرکردن شکم خود و خانواده خود هستند تا تنها زنده بمانند.
دلایل افزایش آسیب‌های اجتماعی در کشور
محبوب‌فر توضیح می‌دهد: مادامی که مسئولان سازمان‌ها و وزاتخانه‌های مختلف تنها به فکر گذران امروز و امور روزمره جامعه هستند اقتصاد، معیشت، امور اجتماعی و فرهنگی جامعه رها می‌شود و فساد افزایش پیدا می‌کند و پولی که باید صرف مدیریت آبادانی و توسعه و پیشرفت کشور در تمامی حوزه‌ها و زمینه‌ها شود صرف کار‌های بیهوده می‌شود. من امروز می‌خواهم این روش را نقد کنم و به مسئولان بگویم تاکنون دستاورد این روش و اندیشه و عملکرد روشن شده است از این پس تلاش کنید در کنار مردم و با آن‌ها برای کشور کار کنید.
وی به فقر و مشکلات معیشتی به‌عنوان مهم‌ترین عامل افزایش آسیب‌های اجتماعی در کشور اشاره کرده و می‌گوید: امروز کارفرما‌ها و صاحبان صنایع می‌گویند دولت می‌خواهد خرج تبلیغات خود در مورد افزایش حقوق کارگران را از جیب آن‌ها تامین کند در صورتی‌که امروز با وجود وضعیت اقتصادی و تورم موجود در کشور کارفرما‌ها هم دچار مشکل شده‌اند تا جایی‌که اعلام کرده‌اند امسال راهی جز تعدیل نیرو و اخراج نیرو‌ها و تعطیلی بخشی از خط تولید خود ندارند. تمامی این‌ها به معنای افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها در ابتدای امسال است؛ بنابراین ما امسال باید شاهد افزایش قیمت کالاها، تورم و بیکاری در کشور باشیم.
این کارشناس می‌افزاید: فراموش نکنید در بحث آسیب‌های اجتماعی هم مانند دیگر مسائل کشور بدون حضور مردم و تشکل‌های غیردولتی، گوش‌دادن به سخنان و مشکلات و دردودل آن‌ها راه به جایی نخواهیم برد.