در حالی که روز به روز آمارهای گوناگونی از مهاجرت نخبگان منتشر می‌‌شود در این میان روایت‌هایی از مهاجرت پزشکان و دانشجویان پزشکی از همه دردناک‌تر و نگران‌کننده‌تر است.
جامعه ۲۴- موضوع مهاجرت پزشکان و سایر نخبگان سال‌های سال است که به عنوان یک نگرانی در میان جامعه‌شناسان و ناظران اجتماعی و سیاسی کشور مطرح است.
سال گذشته رصدخانه مهاجرت ایران پیمایشی انجام داد که بر اساس آن بیش از ۴۰ درصد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، پزشکان و پرستاران، اساتید، محققان و پژوهشگران و گروه‌های استارت‌آپی تمایل به مهاجرت دارند.
این در حالی است که به گفته رضا لاری‌پور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی کشور سال گذشته بیش از ۴ هزار پزشک درخواست گود استندینگ برای مهاجرت به کشورهای دیگر در سازمان نظام پزشکی پر کرده‌اند که محمدرضا اسدی مشاور رئیس کل این سازمان در گفتگو با جامعه ۲۴ اظهار کرد: بین ۵۵ تا ۶۰ درصد این افراد مهاجرت کرده‌اند.
نگاهی به آمارهای سال‌های گذشته درخواست گود استندینگ نشان می‌دهد که این درخواست‌ها و به تبع آن مهاجرت‌ها افزایش پیدا کرده است به گونه‌ای که در سال‌های ۹۲ و ۹۴ آمار درخواست‌های گود استندینگ حدود ۶۰۰ نفر و در دو سال اخیر با یک افزایش خیره کننده به ۳ هزار نفر در سال ۹۹ و بیش از ۴ هزار نفر در سال ۱۴۰۰ رسیده است.
روایت‌هایی دردناک از مهاجرت پزشکان
این افزایش مهاجرت در روایات برخی از افراد نیز وجود دارد. کاربری به نام یوحنا در توئیتر، برخی از این روایات را نوشته است؛ «رزیدنت سال سوم جراحی انصراف داده، نشسته برای مهاجرت آلمان می‌خواند، ۲- متخصص رادیولوژی ۵۴ ساله پدر دوستم است در حال رفتن به عمان است ۳- سال آخر داروسازی است و تمام زندگی عاطفی اش را بر روی مهاجرت به کانادا قمار کرده است. ۴- پزشک سربازی است در اصفهان و با قدرت بر روی رزومه و زبان خواندن کار می‌کند، جالب است می‌گوید گروهی داریم که همه بر روی برنامه مهاجرت کار می‌کنند.»
کاربر دیگری به نام سهیل نیز نوشته است: «سال دوم پزشکی بودم انصراف دادم و الان شیمی می‌خوانم و بر روی آیلتس کار می‌کنم که سه تا چهار سال دیگر مهاجرت کنم.»
مصطفی نیز نوشته است: «خودم ارشد سلولی و همسرم پزشک است؛ تمام فکر و ذکرمان مهاجرت است.»
کاربر دیگری به نام صادق که دارالترجمه دارد نوشته است: «فقط ده‌ها نفر از کادر درمان از تکنسین گرفته تا فوق تخصص در سال ۱۴۰۰ به دفتر ما مراجعه کرده‌اند برای ترجمه مدارک و مهاجرت. یک دفتر از مجموع ۵ دفتر در یک شهرستان کوچک؛ ببینید وضعیت چگونه است.»
بیشتر بخوانید: صادرات پزشک و واکسن به چین؛ شوآف یا مقدمات اعزام پزشک به بهانه مشکلات مالی؟/ خط فقر از پزشک عمومی به پزشک متخصص رسیده است
آمار مهاجرت نخبگان
این تنها روایت برخی از پزشکان و افراد مرتبطی است که در این حوزه کار می‌کنند، این در حالی است که مهاجرت در برخی از رشته‌ها مانند رشته‌های فنی و مهندسی و علوم پایه از حدود ۱۵ سال قبل آغاز شده و اکنون به حوزه پزشکی رسیده است.
بهرام صولتی، رئیس دبیرخانه رصد مهاجرت ایرانیان گفته است: سالیانه ۱۳ هزار دانشجو و دانش‌آموز از ایران خارج می‌شوند. این در حالیست که در سال ۹۲ این آمار ۵ هزار نفر بود. هم‌اکنون حدود ۶۰ هزار دانشجوی ایرانی در خارج از کشور حضور دارند؛ در حالی که تعداد دانشجویان ایرانی خارج از ایران در سال ۲۰۱۴، حدود ۵۰ هزار نفر بوده است.
از سوی دیگر به گفته رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه، نسبت مهاجران ایرانی به کل جمعیت ۴.۸۱ درصد است، اما از المپیادی‌ها ۳۷.۲ درصد و از رتبه‌های یک تا ۱۵۰ کنکور ۲۵.۵ درصد مقیم خارج از کشور هستند. مهاجرت نخبگان از کشور ۶ تا ۹ برابر متوسط مهاجرت است.
اگرچه این آمار‌ها تماما برای کشور نگران کننده است، اما باید دانست مهاجرت پزشکان به دلیل تأثیر مستقیمی که بر روی سلامت افراد جامعه می‌گذارد بسیار نگران کننده‌تر است.
چه عواملی باعث مهاجرت پزشکان شده است؟
محمدرضا اسدی، مشاور رئیس کل سازمان نظام پزشکی در گفتگو با جامعه ۲۴ از جمله دلایل مهاجرت پزشکان را پرداخت حقوق‌ها و دستمزد‌های بالا و در اختیار گذاشتن امکانات رفاهی برای کادر درمان در کشورهای مقصد و عدم حمایت و سیاست‌گذاری مناسب از کادر‌های درمانی در ایران را از جمله دلایل افزایش مهاجرت پزشکان خواند.
وی بیان کرد: شرایط استخدامی و جذب مناسب برای این افراد وجود ندارد، از سوی دیگر شرایط اقتصادی مناسبی در مورد فعالیت آن‌ها حاکم نیست. اعتقاد سازمان نظام پزشکی بر این است که ارتباط مالی پزشک و بیمار باید قطع شود و بیمه در این بین قرار گیرند. درحالی‌که بیمه‌ها در این وسط ضعف دارند آن‌ها به جای سودآوری خود در درجه نخست باید به فکر خدمت گیرندگان نظام سلامت و در درجه دوم به فکر خدمت دهندگان نظام سلامت باشند.
اسدی ادامه داد: نمونه دیگر موضوع تعرفه‌ها است، در هر شغلی طی دو سال اخیر تعرفه‌ها رشد پیدا کردند، اما در حوزه پزشکی خیر، این ظلم بسیار بزرگی به جامعه نخبه‌ای است که به مردم خدمت ارائه می‌دهند. نگاه جامعه به پزشکان ممکن است با توجه به درصدی از جامعه پزشکی که به لحاظ اقتصادی توانمند و متمکن هستند اینگونه باشد که آن‌ها به لحاظ مالی مشکلی ندارند، اما درصد کمی از پزشکان وضعیت اقتصادی خوبی دارند و مابقی به لحاظ مالی و معیشتی در شرایط بسیار بدی به سر می‌برند.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم جلوی این مهاجرت‌ها را بگیریم باید برای آن‌ها جاذبه ایجاد کنیم، پزشکی که به مناطق محروم می‌رود باید با یک حقوقی که در شأن یک پزشک باشد به آنجا اعزام شود. اگر با یک حقوق مکفی جذب شوند هم تمام نیاز‌های ما در مناطق محروم حل شده و هم اینکه پزشک نیازی به مهاجرت در خود نمی‌بیند.