اعتصاب سراسری کارگران ماجرایی است که بخش وسیعی از جامعه با نگرانی آن را دنبال می‌کنند. این روز‌ها کارگران صنایع مختلف در سراسر کشور با یکدیگر همصدا شده‌اند به امید اینکه مسئولان برای ارتقای شرایط کاری و زندگی آنها تدبیری بیندیشند. جامعه ۲۴ خواسته کارگران را مورد بررسی قرار داده است.
جامعه ۲۴ ، شادی مکی: سال‌هاست که هرازگاهی صدای اعتراضات صنفی گروهی از کارگران از گوشه‌ای از کشور بلند می‌شود، اعتراضاتی که گرچه به صورت پراکنده برگزار می‌شدند، اما بی‌توجهی به اعتراضات و مطالبات کارگران که عمدتا ناشی از شرایط بد معیشتی این قشر از جامعه بود، باعث شد که این اعتراضات در سال جاری ابعاد تازه‌ای به خود بگیرد.
حالا کارگران و به‌ویژه کارگران پیمانکار و پروژه‌ای یکصدا شده و در حمایت از اعتراضات و مطالباتی که عمدتا میان همه آنها مشترک است کمپینی را موسوم به کمپین ۱۴۰۰ تشکیل داده‌اند. کمپینی که این روز‌ها کارگران صنایع نفت و پتروشیمی هم به آن پیوسته‌اند و تا آنجا اعتراضاتشان را ادامه داده‌اند که کارگران رسمی شاغل در پالایشگاه‌ها و شرکت‌های مختلف نیز دست از کار کشیده و با کارگران پروژه‌ای و غیررسمی همصدا شده‌اند؛ اتحادی عجیب و هشداردهنده که می‌توان گفت در سال‌های اخیر بی‌سابقه بوده است.
مطالبات کارگران ساده و به حق است؛ شرایط عادلانه کار، پرداخت کامل حقوق و مزایای شغلی، حذف پیمانکاران از پروسه و بهبود امکانات رفاهی کارگرانی که به دلیل دوری از خانواده به ناچار در خوابگاه‌ها زندگی می‌کنند.
بنابر برخی تحلیل‌ها براساس قوانین بالادستی، فقط در پروژه‌های مرتبط با ساخت و سازِ تاسیسات یا حمل و نقل مثل حمل محموله‌های نفتی یا فروش و تدارک کالاست که اجازه ورود پیمانکار یا مقاطعه‌کار فراهم است؛ با این حساب، ورود این میزان از پیمانکاران هیچ سنخیتی با قوانین نداشته و باید در همه مواردی که ماهیتِ کارِ به پیمان سپرده شده، «مستمر» و «دائمی» است قرارداد به پیمان‌سپاری لغو و با کارگران قرارداد مستقیم منعقد شود، مساله‌ا‌ی که باعث شده کارگران پیمانکاری خواهان حذف پیمانکاران و انعقاد قرارداد مستقیم باشند زیرا با تداوم وجود پیمانکاران کارگران به دو خواسته حیاتی دیگر خود نمیرسند یعنی نه می‌توانند تشکل قدرتمند ایجاد کرده و از قدرت چانه‌زنی برخوردار باشند و به دنبال این شرایط نمی‌توانند به دستمزد متناسب با کار خود برسند.
پیمانکار حق کارگر را می‌بلعد، بازخواست هم نمی‌شود
یکی از کارگران معترض درباره شرایط کاری کارگران و علت ایجاد اعتصاب سراسری به جامعه ۲۴ می‌گوید: اعتصاب کارگران نفت و پتروشیمی از اول تیر ماه شروع شده است. نیرو‌های پیمانکاری در اعتراض به مشکلاتشان بیش از یک هفته است که دست از کار کشیده‌اند. جالب آنکه هیچکس هم نمی‌گوید مشکل شما چیست؟ در واقع به نظر می‌رسد این موضوع برای مسئولان مهم نیست.
وی ادامه می‌دهد: کارگران پیمانکاری هیچ امکانات رفاهی در اختیار ندارند. به عنوان مثال در عسلویه کارگران در گرمای ۷۰ درجه‌ای بی‌هیچ امکاناتی کار می‌کنند، آنها به جای ۸ ساعت مقرر در قانون کار گاهی ۱۱ تا ۱۲ ساعت کار می‌کنند در حالیکه مرخصی درست و حسابی هم ندارند. درکشور‌های اروپایی آنهم در هوای خنک این کشور‌ها کارگران تنها ۸ ساعت کار می‌کنند.
این کارگر معترض عنوان می‌کند: دستمزد کارگران هم مناسب نیست و تنها مخارج یکی دو هفته خانواده را تامین می‌کند. به عنوان مثال جوشکاران در معرض اشعه هستند و در واقع کار آنها با خطر همراه، اما دریافتی‌شان با شرایط کاری‌شان تناسب ندارد. دوستان جوشکار من در کشور‌های همسایه یا در کشور‌های اروپایی برای ۸ ساعت کار ۳ تا ۴ هزار دلار می‌گیرند، اما در ایران حقوق یک جوشکار با ساعت کار بسیار زیاد شاید ۵۰۰ دلار باشد. بیمه کارگران هم مرتب پرداخت نمی‌شود. من بیش از ۱۸ سال کار کرده‌ام، اما وقتی مجموع بیمه‌هایی که برایم رد شده را حساب کردم به ۱۰ سال هم نمی‌رسد. در یک شرکت یکسال کار کردم برایم ۳ روز بیمه رد کرده، یک شرکت دیگر تنها ۱۰ روز بیمه برایم رد کرده است و...
وی با بیان اینکه اینگونه حق‌خوری‌ها از سوی پیمانکار درباره کارگران زیاد است، اظهار می‌کند: پیمانکاران حق کارگران را می‌خورند و هیچکس هم به آنها چیزی نمی‌گویند. به عنوان مثال کارگران پالایشگاه‌ها را می‌سازند، اما وقتی پالایشگاه آغاز به کار کرد پیمانکار برای انجام امور پالایشگاه مثلا برای تعمیرات به جای استفاده از کارگران قبلی افراد دیگر که معمولا سفارشی هستند را به کار می‌گیرد و کارگران قبلی را اخراج می‌کنند.
این منبع آگاه خاطرنشان می‌کند: ما امنیت شغلی نداریم، در بسیاری مواقع به محض رفتن به مرخصی نیروی جایگزین می‌آورند و ما به همین راحتی بیکار و اخراج می‌شویم. در این مدت حدود ۵۰ درصد از همکاران ما کرونا گرفتند، اما نه تنها به آنها خدماتی داده نشد که بسیاری از آنها وقتی برای درمان کرونا به مرخصی می‌رفتند اخراج می‌شدند و کارشان را از دست می‌دادند. دلیل این موضوع هم آن است که ما قرارداد نداریم یا در واقع قرارداد سفید داریم که توسط کارفرما نوشته شده، تاریخ هم ندارد و ما تنها می‌توانیم آن را امضا کنیم در حالی که برخلاف قوانین حتی یک کپی از آن را به ما نمی‌دهند. بعد هم مثل آب خوردن کارگر را اخراج می‌کنند تا کارگر نتواند از شرایطش شکایت کند.
وی می‌گوید: شرایط معیشتی خانواده من مناسب نیست. وقتی حقوق می‌گیرم به همه کسبه بدهکارم، بقال و قصاب و... حقوق که می‌گیرم فقط می‌توانم این بدهی‌ها را صفر کنم و حقوقم تمام می‌شود، از روز بعد دوباره قرض گرفتن شروع می‌شود. تا چند سال پیش شرایط خوب بود، با حقوق یک ماه با خیال راحت زندگی می‌کردیم، اما حالا با توجه به افزایش هزینه‌ها ۱۰ روز هم پول نداریم. در چنین شرایطی حقوق‌ها هم به موقع پرداخت نمی‌شود برخی کارگران از اسفند ماه حقوق نگرفته‌اند، برخی از فروردین و تعدادی هم ماه گذشته حقوق نداشته‌اند. من شرمنده زن و بچه‌ام شده‌ام، حقوقم کفاف زندگی را نمی‌دهد و نمی‌دانم چه کنم. همکارانم هم در سایر شهر‌ها چنین شرایطی دارند. در شهر‌های جنوبی کشور هوای گرم بی‌داد می‌کند همکار من کولر خانه‌اش خراب شده، اما نمی‌تواند آن را تعمیر کند. تلویزیون خانه‌ام سوخته و نتوانستم یکی دیگر بخرم.
او همچنین درباره امکانات رفاهی کارگران مشغول کار می‌گوید: مثلا در خوابگاه ما پیمانکار یک اتاق معمولی را موکت کرده بود و در هر ۱۰ نفر زندگی می‌کردند و روی زمین می‌خوابیدند. غذایی که پیمانکار به کارگر می‌دهد به شدت بد است. چوب، پلاستیک و خلال دندان داخل غذایشان بود. به همه این دلایل در حال حاضر کارگران تمامی پروژه‌ها دست از کار کشیده‌اند و تهدید کارفرما‌ها به اخراج هم موثر نبوده است.
بیشتر بخوانید: ۳۵۰ هزار کارگر ساختمانی، پشت نوبتِ پوشش بیمه‌ای
خواسته کارگران، حذف پیمانکار
وی تصریح می‌کند: مطالبه اصلی ما کارگران آن است که پیمانکار حذف شود. ما دیگر برای پیمانکار کار نمی‌کنیم چرا که پیمانکاران به شدت روی کارگران فشار می‌آورند. خواسته ما آن است که مستقیم با سازمان‌ها قرارداد ببندیم. ما از کار ترس نداریم، اما پیمانکار نه خدمات می‌دهد، نه امنیت شغلی ما را تضمین می‌کند و نه بیمه می‌کند از عیدی و پاداش و سنوات هم خبری نیست. افزایش حقوق‌ها از آنچه وزارت کار تعیین می‌کند بسیار کمتر است و کاملا به سلیقه پیمانکار بستگی دارد، پیمانکاران کار زیاد می‌خواهند، اما شرایط را برای کارگر سخت می‌کنند.
او می‌گوید: این اعتصابات کاملا خودجوش بوده است نه کسی خط داده است و نه کسی آن را نمایندگی کرده است. تنها دلیل این اعتصابات مشکلات مربوط به معیشت و رفاه کارگران است. کارگر فقط حق خود را می‌خواهد و کاری با سیاست ندارد. کارگرانی از صنایع مختلف که به صورت پروژه‌ای در حال کار هستند در این اعتصاب مشارکت کرده‌اند، البته کارگران رسمی پالایشگاه‌ها در تهران و آبادان هم با سایر کارگران همراه شده‌اند. تنها خواسته ما ارتقای شرایط کاری کارگران و حذف پیمانکار است.
زنگ خطر اعتصابات کارگری برای حاکمیت
به گزارش جامعه ۲۴ شدت و حدت اعتصاب سراسری کارگران بالاخره کار را به جایی رساند که رئیس جمهور در سخنرانی روز چهارشنبه خود به کارکنان صنعت قول داد که مشکل آنها حل می‌شود. او گفته بود: « ما این مشکل را حل خواهیم کرد. نمی‌گذاریم از نظر حقوق و دستمزدی که باید دریافت کنند، دچار محدودیت شوند و اگر در گوشه‌ای محدودیت به دلیل مقررات بودجه آمده، این را برایشان حل و فصل خواهیم کرد.»
روحانی همچنین تاکید کرده بود: «برخی از کارکنان و کارگران در اختیار پیمانکاران هستند و اگر این‌ها مشکلاتی دارند به وزیر کار دستور می‌دهم که پیگیری و مشکلات آنها را حل و فصل کند.البته این مشکل ربطی به بخش نفت ندارد آنها ممکن است در مناطق نفتی کار می‌کنند منتها بحث کارگر و پیمانکار است و آنها باید حل و فصل کنند و وزارت کار در این زمینه دنبال کند که این مسئله حل و فصل شود.»
با توجه به ابعاد گسترده‌ای که تداوم اعتصابات کارگری می‌تواند به دنبال داشته باشد، محمدصادق نوروزی دبیر کل حزب توسعه ملی در گفتگو با رسانه‌ها گفته است: «اگر مشکلات حل نشود، اعتصاب‌ها می‌تواند برای حاکمیت خطر جدی داشته باشد و مجبور شود برای حفظ حاکمیت دست به برخورد شدید بزند و همین برخورد‌های شدید هم خود به خود مشکلات و نارضایتی‌ها را بیشتر می‌کند و ممکن است مردم را وادار به انجام کار‌های دیگر کنند».
وی در بخش دیگری از سخنان خود تاکید می‌کند: «حاکمیت با توان کنترل و برخوردی که دارد، اجازه نمی‌دهد که اعتراضات به صورت سازمان‌یافته و سراسری شود و با آنها حتما برخورد خواهد شد. اما این برخورد‌ها تا اندازه‌ای کارساز است و از یک جایی به بعد این فنری که محکم آن را نگاه داشته‌اند، همانطور که از دست شاه در رفت، ممکن است دست نظام فعلی هم در برود و تبعات جبران‌ناپذیری را برای کشور به همراه خواهد داشت. ما به مردم توصیه می‌کنیم که اعتراض‌های خود را داشته باشند و خواسته‌های خود را بدون خشونت مطرح کنند و حتما نماینده داشته باشند و اعلام کنند که سیاسی نیستند و صرفا مطالبات صنفی دارند.»
به گزارش جامعه ۲۴ اوج‌گیری و تداوم اعتصابات کارگری با وجود صنفی و معیشتی بودن آن همواره زنگ خطری برای حاکمیت است چرا که نشان‌دهنده عمق نارضایتی و مشکلات معیشتی مردمی است که معمولا کمتر صدای آنها توسط حاکمان شنیده می‌شود، به بیان دیگر اعتراضات کارگران نشان‌دهنده آن چیزی است که در لایه‌های زیرین جامعه می‌گذرد، اینکه مسئولان در برابر این خواسته‌ها گوش و چشم خود را بسته و مطالبات کارگران را قربانی مصالح و مطامع تعدادی از پیمانکاران بی‌کفایت و طمع‌کار کنند قطعا عواقب خوشی را به دنبال نخواهد داشت.