آمار ابتلا و مرگ‌و‌میر کرونا در استان‌های جنوبی کشور رو به افزایش رفته، پزشکان بیمارستان‌ها از جمله مراکز درمانی استان سیستان و بلوچستان از اوضاع بغرنج خود ابراز نگرانی می‌کنند و به‌طور کلی هم فاز پنجم ویروس در ایران استارت زده شده است.
جامعه ۲۴ - عنوان‌ها متفاوت بود؛ از همان روز اول. ابتدا گفتند نام ایران در بین ۱۱ کشور تولید واکسن کرونا قرار گرفته است؛ اما چندی پیش چند گام هم جلوتر رفتند و رئیس اجرائی ستاد فرمان امام، ایران را در بین شش کشور نخست تولید واکسن کرونا قرار داد. این اخبار در حالی شنیده می‌شود که آمار ابتلا و مرگ‌و‌میر کرونا در استان‌های جنوبی کشور رو به افزایش رفته، پزشکان بیمارستان‌ها از جمله مراکز درمانی استان سیستان و بلوچستان از اوضاع بغرنج خود ابراز نگرانی می‌کنند و به‌طور کلی هم فاز پنجم ویروس در ایران استارت زده شده است؛ آن‌هم در حالی که هفته‌ها از شروع زندگی عادی در بسیاری از کشور‌های جهان گذشته، مراکز عمومی همگی باز شده‌اند و حتی تردد بدون ماسک در فضای باز منعی برای افراد ندارد. دقیقا در چنین شرایطی، قرار است آزمون ارتقای دستیاری پزشکی برگزار شود؛ برای همان قشری که در تمام قریب به یک سال و نیم اخیر، جز در بیمارستان‌ها نبوده‌اند.
از نخستین روز‌های شیوع پاندمی کرونا در کشور، برخی از اقشار جامعه در صف نخست مبارزه قرار گرفتند. کادر درمان یکی از همان افراد بودند که در خط مقدم جبهه مبارزه با کرونا از روز نخست فعالیتشان را آغاز کردند، هنوز هم درگیر هستند و احتمالا آخرین گروهی باشند که با این ویروس خداحافظی می‌کنند. دقیقا از همان روز‌ها هم وزارت بهداشت مدعی بود که حمایتش را از گروه حمایتی وزارتخانه خود دریغ نخواهد کرد؛ نام شهدای سلامت را بر آن دسته از کادر درمانی گذاشتند که به واسطه ابتلا به کرونا جان داده بودند و حتی در تهران، نام یک ایستگاه مترو را به نام «مدافعان سلامت» نام‌گذاری کردند. اما آیا در بخش عملی هم اتفاق ویژه‌ای برای این گروه افتاده است؟ به‌ویژه برای رزیدنت‌ها، پرستاران و طبقه‌ای از کادر درمان که قدرت نفوذ و تصمیم‌گیری محدودتری نسبت به پزشکان دست بالایی خود دارند؟
کارزار لغو آزمون دستیاری به در بسته خورد
چندی پیش کارزاری در صفحات اجتماعی با تلاش رزیدنت‌های پزشکی راه افتاد. آن‌ها با خطاب قراردادن وزارت بهداشت و شخص سعید نمکی در رأس آن، تلاش داشتند بگویند آزمون ارتقای دستیاری برای امسال باید لغو شود. آن‌ها که در تمام یک سال گذشته نتوانسته بودند همچون سنوات همیشگی، آموزش‌های دستیاری را ببینند و همچنین فرصت کافی برای مطالعه نداشتند، خواستار آن شدند تا این آزمون لغو و به زمانی دیگر موکول شود. این کارزار از هفتم خرداد تا هفتم تیر به امضای سه‌هزار‌و ۵۴۸ رزیدنت رسید.
در ادامه نیز با درخواست رسمی و ارسال نامه به مسئولان کشوری مانند رئیس‌جمهور، رئیس قوه قضائیه، معاونت آموزشی وزارت بهداشت و کمیسیون بهداشت مجلس، خواستار لغو این آزمون شدند و در کنار آن با راه‌اندازی موج‌هایی در شبکه‌های اجتماعی، دنبال این بودند تا صدایشان را به گوش مسئولان برسانند؛ اما این درخواست‌ها تا به امروز راه به جای مشخصی نبرده است. اگرچه، معاونت آموزشی وزارت بهداشت در نامه‌هایی جداگانه به سعید نمکی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رئیس سازمان نظام‌پزشکی کشور اعلام کرد برای کاهش استرس‌های دستیارانی که به‌خصوص در بعضی رشته‌ها از همه‌گیری کرونا آسیب دیده‌اند، رایزنی‌های فراوانی در ماه‌های گذشته با بورد‌های تخصصی، دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و نمایندگان دستیاران به شکل مشارکت‌جویانه انجام داده و با هدف کمک حداکثری به آن‌ها تصمیماتی گرفته شده است تا ضمن حفظ کیفیت و رعایت استانداردها، شرایط خاص دوران کرونا نیز مد‌نظر باشد. در این راستا، تدابیری اندیشیده شده تا این آزمون با سهولت بیشتری برای دستیاران برگزار شود. نخست اینکه سهم نمرات درون‌بخشی قابل ملاحظه در نظر گرفته شده و شرایط خاصی اتخاذ شده تا امکان کسب حداقل نمره قبولی در امتحانات درون‌بخشی افزایش یابد. همچنین، در طراحی، تصحیح و اعلام نتایج تأکید شده است امور به‌گونه‌ای تدبیر شود که درصد قبولی در امتحان قطعا از درصد قبولی در سال‌هایی که کرونا وجود نداشته، کمتر نباشد.
بیشتر بخوانید: ۱۵ ساعت معطلی و ماشین‌خوابی در صف واکسن
این، اما همه ماجرا نیست. شرکت‌نکردن دستیاران در این امتحان عوارض سنگینی به دنبال خواهد داشت؛ چراکه همه دستیاران سال گذشته به صورت مشروط ارتقا یافته‌اند و شرکت در امتحان سال جاری برای دو ارتقای هم‌زمان است و در نتیجه اهمیتش دوچندان خواهد بود. ضمن اینکه در این بین البته دستیارانی نیز وجود دارند که به دلیل اشکالات آموزشی گذشته، امسال مجبور هستند سه ارتقای هم‌زمان را طی کنند و شرکت‌نکردن آن‌ها بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های مصوب یعنی طولانی‌شدن دوره دستیاری به مدت یک سال.
نکته مهم دیگر، جدا‌شدن امتحان گواهینامه و دانشنامه در سال جاری است؛ یعنی امتحان ارتقای دستیاران سال آخر به‌منزله امتحان گواهینامه محسوب می‌شود. به همین دلیل، این دسته از دستیاران حداکثر تا پایان تیرماه می‌توانند وضعیت آینده خود را تعیین و با هماهنگی معاونت درمان در دو ماه آینده جایابی کنند و در ابتدای مهر در محل‌های تعیین شده تعهدات قانونی خود را استارت بزنند. اما در صورت حذف این امتحان، مجبور می‌شوند تا شهریور و امتحان بورد معطل بمانند و در یک امتحان با درجه سختی بیشتر شرکت کنند و قطعا به این شکل نمی‌توانند از ابتدای مهر طرح و تعهدات خود را به‌سادگی آغاز کنند.
بر اساس آیین‌نامه‌های مصوب معاونت آموزشی وزارت بهداشت، برگزاری این امتحان الزامی است و برای برگزارنشدن آن نیاز به مصوبات جدید قانونی وجود دارد و وزارت بهداشت معتقد است فراهم‌کردن مصوبات جدید بسیار زمان‌بر خواهد بود.
ساده‌کردن سؤالات آزمون، راه‌حل نیست
«چه کسی باور می‌کند که یک نفر در عرض یک سال ۱۲ کیلو وزن کم کند و دچار افسردگی شود؟ این اتفاقی بود که در سال نخست شیوع کرونا برای من رخ داد. اما من تنها کسی نبودم که با این مسائل روبه‌رو می‌شدم. می‌توانم برایتان از همکاران دیگری هم بگویم که هر‌کدام به نوعی آسیب دیدند»؛ این صحبت‌های «هانیه» است؛ رزیدنت یکی از بیمارستان‌های دولتی تهران که به گفته خودش از اسفند ۹۸ در یک کابوس مداوم زندگی کرده است: «اسفند ۹۸ که رسید، کابوس زندگی من هم شروع شد. کابوسی که انگار تمامی ندارد. هر بار که برای کاهش آمار کرونا کمی خوشحال می‌شویم، فاز جدید بیماری کل کشور را دربر می‌گیرد. به‌جز چند هفته آرامی که در پاییز سال گذشته داشتیم، من مدت‌هاست که نتوانسته‌ام درست بخوابم. فقط هم من چنین وضعیتی ندارم، تمام رزیدنت‌هایی که از سال ۹۸ در بیمارستان‌ها حضور داشتند و به‌ویژه آن‌هایی که ملزم به کار در بخش‌های کرونایی بیمارستان بودند، اوضاعشان همین است. جسم و روانمان به‌شدت آسیب دیده و در چنین شرایطی از ما توقع دارند در آزمون ارتقای دستیاری هم شرکت کنیم. اصلا مگر ما توانستیم درس بخوانیم؟».
«علی»، رزیدنت دیگری که خودش هم دو بار در یک سال و نیم گذشته به کرونا مبتلا شده، از مطالبه رزیدنت‌هایی پزشکی می‌گوید: «یک بار تابستان سال ۹۹ و یک بار دیگر هم اردیبهشت همین امسال کرونا گرفتم. از شانس بدم، دچار کووید درازمدت هم شده‌ام و به همین دلیل، آثار به‌جا‌مانده از بیماری تا مدت‌ها در بدنم باقی خواهد ماند. در تمام این مدت، به‌جز روز‌های بیماری، در بیمارستان کار کرده‌ام. نه خانواده را دیده‌ام و نه یادم می‌آید که زندگی شخصی چگونه است. شبیه به من هم کم نبوده‌اند. خیلی از همکاران ما جانشان را از دست دادند. خیلی‌های دیگر بیماری را با خود به خانه بردند، ناقل ویروس به عزیزانشان شدند و پدر و مادر یا همسر خود را از دست داده‌اند. خواسته زیادی است که بعد از این همه سختی می‌خواهیم دست‌کم آزمون دستیاری را لغو کنند؟ ما چطور می‌توانیم در این امتحان حاضر شویم؟ می‌گویند امتحان ساده‌تر خواهد شد. اما این هم راهکار مناسبی نیست. ما می‌خواهیم در این کشور پزشکی کنیم، نمی‌شود که با سؤالات ساده یک مرحله را بگذرانیم. آزمون، مفهوم روشنی دارد و برای اینکه سنجش درستی را ارائه دهد و همچنین عادلانه باشد، باید با همان استاندارد‌های خودش برگزار شود».
واکسیناسیون ناقص در ایران در آستانه کنکور و بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها
اوضاع کرونا با آغاز فاز جدید این ویروس مجددا در کشور بالا گرفته و در همین حال، مسئولان وزارت بهداشت و متصدیان ساخت واکسن، از عملکرد مطلوب خود می‌گویند. در‌حالی که واکسیناسیون طبق برنامه خود وزارتخانه پیش نرفته و هنوز ۵۰ساله‌ها هم واکسن دریافت نکرده‌اند، دو ماه دیگر قرار است مدارس و دانشگاه‌ها هم بازگشایی شوند. در شرایطی که ترکیه، کشور همسایه، واکسیناسیون ۲۵ساله‌هایش را هم به پایان رساند، در ایران ما تنها هر روز اخبار رونمایی از یک واکسن جدید را می‌شنویم، بدون آنکه این تعدد واکسن‌ها و نام‌هایشان، تأثیری بر روند شاخص‌های بهداشت و سلامت مردم داشته باشد. کووبرکت، کووپارس، واکسن رازی، واکسن اپوتنیک ایرانی، واکسن فخراواک و... تنها برخی از این نام‌ها هستند. اما در مقابل می‌شنویم که اوضاع کرونا در استان‌های جنوبی از جمله سیستان‌و‌بلوچستان بحرانی است. در‌حالی‌که چیزی تا آغاز برگزاری آزمون کنکور سراسری و حاشیه‌های آن هم باقی نمانده، آزمون ارتقای دستیاری پزشکی، دو ماه پیش از آغاز بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها هم به بحرانی جدی بدل شده است.