مصرف مواد مخدر چگونه سلامت روان را به خطر می‌اندازد؟

جامعه ۲۴ -   اعتیاد به مصرف مواد مخدر نوعی اختلال است که باعث وابستگی فرد به دارو‌ها و موادی می‌شود که از مواد مجاز یا غیر مجاز ساخته شده‌اند؛ البته توجه به این نکته هم مهم است که هر آنچه مجاز شمره می‌شود مانند الکل و نیکوتین را نمی‌توان سالم در نظر گرفت. زمانی که فرد به این مواد وابسته شود و نمی‌تواند مصرف این مواد را کنترل و مدیریت کرده و در مدت زمانی نه چندان طولانی از آسیب‌های جسمی و روانی ناشی از مصرف مواد مخدر یا روان‌گردان رنج خواهد برد.

اعتیاد و تبعات آن می‌تواند بر روابط اجتماعی، روابط بین‌فردی، اشتغال و حتی قدرت تفکر افراد تاثیری منفی و طولانی مدت بگذارد. در ادامه با برخی از آثار روانی ناشی از اعتیاد آشنا خواهیم شد.

اختلالات روانشناختی ناشی از سوءمصرف مواد

نوع مواد مخدری که استفاده می‌شود باعث برور اختلالات روانی خاصی می‌شود به عنوا مثال مصرف الکل و مواد افیونی باعث ایجاد اختلالاتی مانند دلیریوم، زوال عقل، فراموشی، اختلال پسیکوتیک، خلقی، اضطرابی کنشی، اختلال خواب و اختلال جنسی می‌شوند.

از طرف دیگر امروزه نوجوانان و جوانان به راحتی موادی مانند هروئین، کوکائین، کراک، مورفین، تریاک، شیشه، ماری جوانا، گل و حشیش را مصرف می‌کنند این درحالیست که مصرف مواد مخدر آسیب‌ها و عوارض بسیاری را به همراه دارد و اگر فرد در نوجوانانی دچار اعتیاد شود تمام ابعاد زندگی او زودهنگام دچار مشکل خواهد شد مشکلاتی مانند افت تحصیلی، انزوا، دوری از محیط‌های خانوادگی از جمله معضلات ناشی از اعتیاد در میان نوجوانان است که می‌تواند آینده او را به خطر بیندازد.

همچنین وابستگی روانی فرد به مصرف مداوم مخدر‌ها و روان‌گردان‌ها روی سیستم اعصاب مرکزی یا مغز فرد اثر گذاشته و مشکلات عمده‌ای همچون اختلالات شدید روانی را بر جای می‌گذارد.

توجه به این نکته مهم است که افرادی که پیش از اعتیاد به بیماری‌های روانی خفیف مانند اضطراب شدید، ترس مزمن، بی اراده بودن، ناتوانی در تصمیم گیری، اختلالات خلقی و روانی دچار بوده‌اند پس از مصرف مواد مخدر گرایش بیشتری به مواد پیدا کرده و بیماری‌هایشان‌نیز با مصرف مواد تشدید می‌شود.

برخی از عوارض مصرف مواد مخدر

ظاهر آشفته، ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان، بیماری‌های پوستی، سکته مغزی، کاهش قوای جنسی در مردان، ناباروری در زنان، کاهش سیستم دفاعی بدن و ... از جمله عوارض مصرف مواد مخدر است.

اختلالات ذهنی ناشی از مصرف مواد مخدر

در صورتی که مواد مخدر به صورت طولانی مدت مورد استفاده افراد قرار بگیرد اختلالات ذهنی بسیاری در فرد به وجود می‌آورد که عبارتند از:انزوا و گوشه گیری، افسردگی شدید، سوء ظن، شک و بدبینی، پرخاشگری، ترس، وسواس، کاهش وزن، از دست دادن انگیزه، عدم تمایل به انجام فعالیت‌های روزمره، عدم توانایی در گرفتن تصمیم‌های مهم و حیاتی، رفتار‌های پارانویا، اختلالات رفتاری، توهمات بصری، ترس از طرد شدن.

با گذشت زمان فرد دارای اعتیاد درک واقعی و درستی از شرایط جسمی و روحی و روانی خود به دست می‌آورد که باعث می‌شود ذهنش درگیر طرد شدن از دیگران شده و از اجتماع دوری کند.

علائم جسمی و روانی فرد در هنگام خماری

بیمار مبتلا به اعتیاد در صورت محرومیت از مواد مخدر به عارضه خماری دچار می‌شود که یکی از مشکلات روانی ناشی از مصرف مواد است. در هنگام خماری و محرومیت از مواد مخدر، علائمی در فرد به وجود می‌آید که با توجه به شخصیت فرد، نوع مصرف مواد و مدت زمان مصرف متفاوت هستند. این علائم شامل موارد زیر است:

اسپاسم‌های عضلانی
تعرق شبانه
بی خوابی یا کابوس
تهوع و استفراغ
اختلالات تنفسی
بی‌قراری
اضطراب
افسردگی
خستگی مفرط و توهم

در بسیاری موارد فرد معتاد به دلیل مصرف زیاد روانگردان‌هایی مانند شیشه دچار توهم شده و به خود و اطرافیانش آسیب و صدمات ناگواری را وارد می‌کند.

بیشتر بخوانید: چگونه با همسر معتاد خود برخورد کنیم؟/ فرد معتاد از شنیدن سرزنش و نصیحت فراری‌ است

با انواع افسردگی ناشی از مصرف مواد آشنا شوید

افسردگی یکی از اختلالات شایع در میان معتادان است. اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد زمانی بروز می‌یابد که فرد در حال مصرف و یا در حال ترک کردن مواد اعتیادآور است. به طور معمول نشانه‌های افسردگی ناشی از مصرف مواد در ماه اول شروع مصرف مواد آغاز شده و بعد از ترک یا قطع مصرف ظرف مدت چند روز تا چند هفته از بین می‌رود؛ اما چنانچه پس از رفع اعتیاد این نشانه‌ها بیش از چهار هفته ادامه داشته باشد، باید نشانه‌های دیگر انواع افسردگی نیز مورد توجه و بررسی قرار گیرند.

علائم این نوع افسردگی می‌تواند در طول استفاده از موادی، چون الکل، انواع مخدر‌ها، دارو‌های تحریک کننده، مواد توهم زا، دارو‌های آرام بخش، ضد اضطراب و همچنین دارو‌هایی که برای درمان بیماری‌های پزشکی تجویز می‌شوند، مانند دارو‌هایی که برای کنترل فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی، پارکینسون و دارو‌های ضدبارداری به بیماران معرفی می‌شوند، خود را نشان دهند.

اختلال افسردگی ناشی از مصرف مواد ممکن است باعث ایجاد اختلالات قابل توجهی در عملکرد فرد شده و زندگی اجتماعی، شغلی و ... او را آشفته کند. بر اساس برخی تحقیقات عوامل محیطی، ژنتیک، میزان تحصیلات و داشتن سابقه سایر اختلالات روانی می‌توانند در تشدید این اختلال موثر باشند.

به گفته متخصصان شیوع اختلال افسردگی در معتادان ۵۰ تا ۶۰ درصد است و ۴۰ درصد از کسانی که به مواد مخدر (افیونی و غیرافیونی) اعتیاد دارند، مدتی علائم و نشانه‌های افسردگی اساسی را تجربه می‌کنند.

علائم افسردگی ناشی از اعتیاد

نشانه‌های این نوع اختلال افسردگی با خوردن، تدخین، تزریق و یا استنشاق یک ماده رابطه دارند. نکته آنکه همانطور که مصرف مواد می‌تواند علائم افسردگی را در افراد ایجاد کند، داشتن خلق افسرده و یا احساس ناامیدی در فرد نیز می‌تواند به تداوم چرخه مصرف مواد در او منجر شود. این موضوع در افرادی که شکست‌های متعدد اجتماعی، عاطفی و شغلی متحمل شده و از عزت نفس پایین یا اعتماد به نفس اندک رنج می‌برند بیشتر مشاهده می‌شود.

از علائم این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: داشتن خلق افسرده، کاهش چشمگیر علاقه و لذت بردن از اموری که فرد سابقا از انجام آن‌ها لذت می‌برد، احساس غم و اندوه شدید و عزت نفس پایین، تحریک پذیری، اختلالات خواب و از دست دادن انرژی، اختلالات وزن و بی اشتهایی، اختلال در کارکرد فردی، اجتماعی و شغلی و به صورت کلی عدم تعادل ناشی از مصرف مواد مخدر و روان‌گردان باعث آشفتگی هیجانی و مشکلاتی در حوزه نحوه تفکر و عملکرد فرد می‌شود.