ایرانیان باستان باور داشتند که بوی خوش و خواص سنجد باعث تقویت عقل و احساسات مثبت می‌شود و حضور آن در هفت‌سین، نشان‌دهنده خردمندی و عشق در خانواده است.
جامعه ۲۴- ورود سنجد به سفره هفت‌سین به دوران باستان و آیین زرتشتیان بازمی‌گردد. در این آیین، هر یک از اجزای هفت‌سین نمادی از زندگی، طبیعت و معنویت بودند. سنجد به عنوان نماد عقل، عشق و سلامت در این سنت قرار گرفت.
ایرانیان باستان باور داشتند که بوی خوش و خواص سنجد باعث تقویت عقل و احساسات مثبت می‌شود و حضور آن در هفت‌سین، نشان‌دهنده خردمندی و عشق در خانواده است.
همچنین سنجد به دلیل خاصیت درمانی و غذایی در میان ایرانیان محبوب بود و از آن برای تقویت بدن و پیشگیری از بیماری‌ها استفاده می‌کردند. این باور که سنجد می‌تواند عشق و محبت را در زندگی افراد افزایش دهد، دلیل اصلی ماندگاری آن در این آیین نوروزی شد.
سنجد میوه‌ای کوچک و بیضی‌شکل از درخت سنجد (Elaeagnus angustifolia) است که در مناطق معتدل و خشک رشد می‌کند. این میوه دارای پوستی نازک و قهوه‌ای، گوشتی آردی و هسته‌ای سخت است. سنجد طعمی کمی شیرین و گس دارد و به دلیل خواص دارویی و تغذیه‌ای، از دیرباز در طب سنتی ایران و سایر کشور‌ها مورد استفاده قرار گرفته است.
سنجد سرشار از ویتامین C، آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات ضدالتهابی است که به تقویت سیستم ایمنی و سلامت مفاصل کمک می‌کند. همچنین به دلیل فیبر بالا، در بهبود عملکرد گوارش مفید است. از آرد سنجد برای تهیه معجون‌های مقوی و دارو‌های گیاهی استفاده می‌شود و در سفره هفت‌سین نیز نمادی از سلامت و عشق به شمار می‌رود.
خواص سنجد
۱. تقویت استخوان‌ها و مفاصل
سنجد سرشار از کلسیم، فسفر و آنتی‌اکسیدان‌ها است که به تقویت استخوان‌ها کمک کرده و از پوکی استخوان و آرتروز پیشگیری می‌کند. ترکیبات ضدالتهابی آن نیز برای کاهش درد‌های مفصلی مفید است.
۲. بهبود عملکرد دستگاه گوارش
فیبر بالای سنجد باعث بهبود هضم غذا و کاهش یبوست می‌شود. مصرف منظم آن به تقویت معده و روده کمک کرده و از زخم معده و مشکلات گوارشی جلوگیری می‌کند.
بیشتر بخوانید: ازگیل و خواص شگفت انگیزش
۳. تقویت سیستم ایمنی
ویتامین C و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در سنجد باعث تقویت سیستم ایمنی شده و بدن را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها مقاوم می‌کند.
۴. بهبود عملکرد مغز و افزایش حافظه
سنجد با داشتن ترکیبات مفید برای مغز، باعث بهبود تمرکز و حافظه شده و به پیشگیری از بیماری‌هایی مانند آلزایمر کمک می‌کند.
۵. تقویت پوست و مو
روغن سنجد حاوی ویتامین E و اسید‌های چرب ضروری است که به سلامت پوست و مو کمک می‌کند و باعث آبرسانی، کاهش چین و چروک و جلوگیری از ریزش مو می‌شود.
۶. تنظیم قند خون و مناسب برای دیابتی‌ها
سنجد قند طبیعی دارد و به دلیل شاخص گلیسمی پایین، گزینه مناسبی برای افراد دیابتی است و باعث کنترل قند خون می‌شود.
۷. تقویت قوای جنسی و باروری
مصرف سنجد در طب سنتی برای افزایش قوای جنسی و بهبود باروری توصیه شده است، زیرا ترکیبات مغذی آن به بهبود عملکرد هورمون‌ها کمک می‌کند.
نحوه و میزان مصرف سنجد
مصرف سنجد خام: روزانه ۵ تا ۱۰ عدد سنجد به عنوان میان‌وعده یا همراه با شیر مصرف شود.
آرد سنجد: می‌توان یک قاشق غذاخوری آرد سنجد را در شیر یا عسل حل کرده و برای تقویت استخوان‌ها مصرف کرد.
روغن سنجد: روزانه چند قطره برای پوست و مو استفاده شود یا برای کاهش درد‌های مفصلی روی موضع ماساژ داده شود.
دم‌نوش سنجد: ۱۰ عدد سنجد را در آب جوش به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید و برای تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب مصرف کنید.
نکته: زیاده‌روی در مصرف سنجد ممکن است باعث یبوست و نفخ شود، بنابراین در مصرف آن اعتدال رعایت شود.
چه کسانی باید در مصرف سنجد احتیاط کنند؟
برخی افراد باید در مصرف سنجد احتیاط کنند یا مقدار آن را محدود نمایند:
۱. افراد مبتلا به یبوست
سنجد دارای فیبر بالا و خاصیت قابض است، بنابراین مصرف زیاد آن می‌تواند یبوست را تشدید کند. افرادی که مشکل یبوست دارند، بهتر است سنجد را همراه با مایعات زیاد مصرف کنند.
۲. بیماران مبتلا به انسداد روده
به دلیل خاصیت خشک‌کننده و فیبر زیاد، مصرف سنجد ممکن است برای افرادی که مشکلات انسداد روده دارند، مناسب نباشد.
۳. افراد مبتلا به دیابت (در مصرف زیاد)
اگرچه سنجد قند طبیعی دارد، اما زیاده‌روی در مصرف آن ممکن است بر سطح قند خون تأثیر بگذارد. دیابتی‌ها باید مقدار مصرف خود را کنترل کنند.
۴. افرادی که مشکلات کلیوی دارند
سنجد حاوی ترکیباتی است که ممکن است در برخی موارد باعث ایجاد سنگ کلیه شود. کسانی که سابقه سنگ کلیه یا مشکلات کلیوی دارند، بهتر است با پزشک مشورت کنند.
۵. زنان باردار و شیرده
مصرف متعادل سنجد در دوران بارداری و شیردهی بی‌خطر است، اما زیاده‌روی در آن ممکن است باعث یبوست و مشکلات گوارشی شود. بهتر است با پزشک مشورت شود.
۶. افراد دارای فشار خون پایین
سنجد خاصیت کاهنده فشار خون دارد، بنابراین کسانی که دچار افت فشار خون هستند، باید در مصرف آن احتیاط کنند تا دچار سرگیجه و ضعف نشوند.
چند نکته تکمیلی درباره سنجد
۱. سنجد در طب سنتی
در طب سنتی ایرانی و طب چینی، سنجد به عنوان یک ماده دارویی برای درمان التهابات مفصلی، مشکلات گوارشی و تقویت عمومی بدن توصیه شده است. همچنین از آن برای پاکسازی خون و تقویت اعصاب استفاده می‌شود.
۲. سنجد و کاهش وزن
سنجد با داشتن فیبر بالا باعث احساس سیری طولانی‌مدت می‌شود و می‌تواند به کنترل اشتها و کاهش وزن کمک کند. البته نباید در مصرف آن زیاده‌روی شود.
۳. سنجد و سلامت دندان‌ها
ترکیبات موجود در سنجد به تقویت دندان‌ها کمک می‌کند و در گذشته از پودر آن برای سفید کردن دندان‌ها و کاهش التهاب لثه استفاده می‌شد.
۴. نگهداری سنجد
برای حفظ کیفیت و تازگی، سنجد باید در جای خشک و خنک نگهداری شود. اگر سنجد کپک بزند یا نرم و خراب شود، مصرف آن توصیه نمی‌شود.
۵. ترکیب سنجد با دیگر مواد مغذی
سنجد را می‌توان همراه با شیر، عسل یا خرما مصرف کرد تا خواص آن افزایش یابد. یکی از معجون‌های مقوی برای تقویت استخوان‌ها و مفاصل ترکیب آرد سنجد، شیر و عسل است.