همان‌طور که خودرو برای کارکرد صحیح به سوخت مناسب نیاز دارد، مغز نیز به تغذیه‌ی درست وابسته است. دکتر نایار توصیه می‌کند رژیم غذایی‌تان شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم مانند اسید‌های چرب امگا-۳ (که در ماهی و مغز‌ها یافت می‌شود) باشد.
جامعه ۲۴- آیا تا به حال آرزو کرده‌اید که سریع‌تر یاد بگیرید، حافظه‌ی بهتری داشته باشید یا فقط کمی هوشیارتر باشید؟ خبر خوب این است که مغز شما ساختاری ثابت و غیرقابل تغییر نیست! درست همان‌طور که عضلات با ورزش قوی‌تر می‌شوند، مغز نیز می‌تواند آموزش ببیند و بهبود یابد.
ما با دکتر نیکیل نایار، روان‌پزشک در بیمارستان شاردا در نویدا، گفت‌وگویی داشتیم تا نگاهی تخصصی به چگونگی افزایش توانایی‌های مغزی بیندازیم.
«مغز ما فوق‌العاده سازگار است—این مفهومی است که ما آن را «انعطاف‌پذیری عصبی» یا neuroplasticity می‌نامیم»، دکتر نایار توضیح می‌دهد. «این بدان معناست که مغز می‌تواند در پاسخ به یادگیری و تجربه، ارتباطات جدیدی ایجاد کند و حتی سلول‌های جدید بسازد. بنابراین، شاید یک‌شبه نابغه نشوید، اما قطعاً می‌توانید مغزتان را برای عملکرد مؤثرتر تربیت کنید.»
در ادامه، دکتر نایار چند راهکار عملی و مؤثر برای شروع این مسیر معرفی می‌کند:
۱. یادگیری مادام‌العمر را بپذیرید
همان‌طور که بدن برای سلامتی به ورزش منظم نیاز دارد، مغز نیز با چالش‌های جدید شکوفا می‌شود.
«شرکت در فعالیت‌هایی که شما را وادار به یادگیری چیز‌های جدید می‌کند، بسیار مهم است»، دکتر نایار می‌گوید. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل یادگیری زبان جدید، نواختن ساز موسیقی، یا آغاز یک سرگرمی تازه مانند برنامه‌نویسی یا نقاشی باشند. نکته‌ی کلیدی این است که پیوسته مغزتان را از منطقه‌ی راحتی بیرون ببرید.
۲. ذهن‌آگاهی را سرلوحه‌ی خود قرار دهید
در دنیای پرشتاب امروزی، ذهن ما به‌راحتی شلوغ و آشفته می‌شود. دکتر نایار بر اهمیت تمرین‌هایی مانند مدیتیشن تأکید می‌کند.
بیشتر بخوانید: مختل شدن عملکرد مغز با مصرف فست فود‌ها
«ذهن‌آگاهی به تمرکز، توجه و کاهش استرس کمک می‌کند—که همگی برای عملکرد مطلوب مغز حیاتی‌اند»، او توضیح می‌دهد. حتی چند دقیقه تمرین ذهن‌آگاهی در روز می‌تواند تفاوت چشم‌گیری ایجاد کند.
۳. خواب باکیفیت را در اولویت بگذارید
همه‌ی ما می‌دانیم که بعد از یک شب بی‌خوابی چقدر احساس گیجی و کُندی داریم. اما آیا می‌دانستید که خواب ضعیف، قدرت مغزتان را هم کاهش می‌دهد؟
«مغز در هنگام خواب، خاطرات را تثبیت و مواد زائد را پاک‌سازی می‌کند»، دکتر نایار می‌گوید. برای عملکرد بهینه‌ی مغز، هر شب بین ۷ تا ۹ ساعت خواب باکیفیت داشته باشید.
۴. مغزتان را با تغذیه‌ی مناسب تقویت کنید
همان‌طور که خودرو برای کارکرد صحیح به سوخت مناسب نیاز دارد، مغز نیز به تغذیه‌ی درست وابسته است. دکتر نایار توصیه می‌کند رژیم غذایی‌تان شامل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم مانند اسید‌های چرب امگا-۳ (که در ماهی و مغز‌ها یافت می‌شود) باشد.
«این مواد مغذی بلوک‌های سازنده و انرژی لازم برای عملکرد مؤثر مغز را فراهم می‌کنند.»
۵. فعال باشید—نه فقط ذهنی، بلکه جسمی!
ورزش فقط برای بدن خوب نیست، برای مغز هم عالی است!
«فعالیت بدنی باعث افزایش جریان خون به مغز می‌شود و اکسیژن و مواد مغذی را به آن می‌رساند»، دکتر نایار توضیح می‌دهد. «ورزش همچنین رشد سلول‌های جدید مغزی را تحریک کرده و ارتباطات بین سلول‌ها را تقویت می‌کند.» سعی کنید فعالیت‌های بدنی‌ای انجام دهید که از آنها لذت می‌برید.
۶. حافظه‌تان را به چالش بکشید
کار کردن فعالانه روی حافظه، به تقویت آن کمک می‌کند. دکتر نایار پیشنهاد می‌دهد تمرین‌هایی ساده مثل به‌یاد آوردن لیست خرید، یادآوری اسامی، یا انجام بازی‌های حافظه‌محور را انجام دهید.
«این فعالیت‌ها حافظه را تیز نگه می‌دارند و توانایی شما را برای نگهداری اطلاعات بهبود می‌بخشند.»
۷. ارتباطات اجتماعی را حفظ کنید
شاید باورتان نشود، اما تعامل اجتماعی نقش بسیار مهمی در سلامت مغز دارد.
«درگیر شدن در تعاملات اجتماعی بخش‌های مختلفی از مغز را فعال می‌کند و آن را پویا و زنده نگه می‌دارد»، دکتر نایار می‌گوید؛ بنابراین زمانی را به معاشرت با دوستان و خانواده اختصاص دهید.
نتیجه‌گیری
آموزش مغز برای باهوش‌تر شدن، به معنای دستیابی به یک عدد خاص از نمره‌ی IQ نیست. بلکه هدف، بهینه‌سازی عملکرد مغز برای بهبود یادگیری، حافظه، تمرکز و توانایی‌های شناختی کلی است. با گنجاندن این راهکار‌های علمی در زندگی روزمره، می‌توانید مغزتان را تقویت کرده و زندگی‌ای فعال‌تر، هوشیارتر و معنادارتر داشته باشید.
پس از همین امروز سفر آموزش مغزتان را آغاز کنید!