کاهش سطح استروژن در دوران یائسگی می‌تواند باعث خشکی دهان، التهاب لثه و افزایش خطر پوسیدگی دندان شود، اما با رعایت بهداشت دهان، مراجعه منظم به دندانپزشک و دریافت درمان‌های مناسب، می‌توان از این عوارض پیشگیری کرد.
جامعه ۲۴- گرگرفتگی، نوسانات خلقی و خشکی پوست از جمله علائم رایجی هستند که معمولاً در ارتباط با یائسگی شنیده می‌شوند. اما یکی از جنبه‌های کمتر شناخته‌شده‌ی این مرحله از زندگی زنان، تأثیر آن بر سلامت دهان و دندان است؛ مسئله‌ای که نیازمند توجه بیشتری از سوی جامعه پزشکی و زنان در حال ورود به این دوران است.
برای شروع، باید با تعریفی دقیق از یائسگی آشنا شویم. به گفته‌ی پزشکان، زمانی که یک زن به مدت ۱۲ ماه متوالی پریود نشود، یائسگی به‌طور رسمی تشخیص داده می‌شود. پیش از آن دوره‌ای به نام پیش‌یائسگی (پری‌منوپاز) وجود دارد؛ دوره‌ای گذرا که در آن میزان هورمون‌های تولید مثلی، به‌ویژه استروژن، کاهش می‌یابد. همین تغییرات هورمونی منشأ بسیاری از علائم یائسگی هستند، از جمله آن دسته که می‌توانند سلامت دهان را تحت تأثیر قرار دهند. برای بررسی دقیق‌تر این موضوع، دو متخصص در این زمینه، شامل یک متخصص زنان و یک دندانپزشک زیبایی، درباره‌ی ارتباط بین یائسگی و سلامت دهان توضیحاتی ارائه کرده‌اند.
یائسگی چه تأثیری بر سلامت دهان دارد؟
استروژن نقش کلیدی در حفظ سلامت بافت‌های دهانی ایفا می‌کند. کاهش این هورمون در بدن می‌تواند پیامد‌های محسوسی در ناحیه‌ی دهان و دندان داشته باشد. دکتر سومی جاوید، متخصص زنان، در این‌باره می‌گوید: «در دوران یائسگی، افت سطح استروژن می‌تواند منجر به تغییرات قابل‌توجهی در حفره دهان شود. از جمله این تغییرات می‌توان به خشکی دهان (زروستومیا)، احساس سوزش زبان (گلاسودینیا)، افزایش حساسیت لثه‌ها و حتی تغییر در حس چشایی اشاره کرد.» افزون بر این، نوسانات هورمونی می‌توانند خطر ابتلا به التهاب لثه، ژنژیویت و بیماری‌های پریودنتال (بیماری‌های پیشرفته لثه) را افزایش دهند؛ بیماری‌هایی که در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به لق شدن دندان‌ها یا حتی از دست رفتن آنها شوند.
بیشتر بخوانید: دوران یائسگی چه علائمی دارد؟
موضوع دیگری که اهمیت دارد، کاهش ترشح بزاق است. دکتر پیا لیب، دندانپزشک زیبایی در مرکز دندانپزشکی نیویورک، تأکید می‌کند: «بزاق نقش اساسی در خنثی کردن اسیدها، شست‌وشوی باکتری‌ها و پیشگیری از پوسیدگی دندان دارد. وقتی تولید بزاق کاهش یابد، دهان مستعد ایجاد حفره‌های دندانی، عفونت و حتی دشواری در صحبت کردن یا بلعیدن می‌شود.» از سوی دیگر، یائسگی ممکن است خطر ابتلا به پوکی استخوان را نیز افزایش دهد؛ عارضه‌ای که می‌تواند بر استخوان فک اثر بگذارد و در نتیجه خطر لق شدن یا افتادن دندان‌ها و همچنین بروز مشکل در درمان‌هایی نظیر کاشت ایمپلنت را بالا ببرد.
چگونه در دوران یائسگی از سلامت دهان محافظت کنیم؟
خبر خوب این است که قرار گرفتن در مرحله‌ی پیش‌یائسگی یا یائسگی به‌معنای پایان سلامت دهان و دندان نیست. متخصصان توصیه‌هایی مؤثر برای حفظ سلامت دهان در این دوره ارائه می‌کنند که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
رعایت بهداشت کامل دهان: به گفته دکتر لیب، مسواک زدن دو بار در روز با خمیردندان حاوی فلوراید، استفاده روزانه از نخ دندان و دهان‌شویه بدون الکل از اصول اولیه مراقبت از دهان در این دوران هستند. دکتر جاوید نیز بر اهمیت نخ دندان تأکید دارد و آن را ابزاری کلیدی برای پیشگیری از التهاب لثه می‌داند.
آبرسانی به بدن: در صورت مواجهه با خشکی دهان، افزایش مصرف آب توصیه می‌شود. دکتر لیب توضیح می‌دهد: «نوشیدن آب به مقدار کافی و استفاده از جایگزین‌های بزاق می‌تواند به حفظ رطوبت دهان کمک کند.»
مراجعه منظم به دندانپزشک: دکتر لیب می‌گوید: «ویزیت‌های منظم و جرم‌گیری‌های حرفه‌ای در این دوران از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.» دکتر جاوید نیز اضافه می‌کند که تشخیص زودهنگام مشکلات و درمان به‌موقع می‌تواند مانع از پیشرفت بسیاری از بیماری‌های دهانی مرتبط با یائسگی شود.
مشاوره با پزشک متخصص زنان: مراجعه به متخصص زنان برای بررسی راهکار‌های درمانی یائسگی نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. دکتر جاوید در این زمینه می‌گوید: «هورمون‌درمانی ممکن است برای بسیاری از زنان مفید باشد، به‌ویژه زمانی که علائم دهانی بخشی از یک کمبود کلی هورمونی در بدن هستند.» به‌گفته او، ارزیابی جامع وضعیت هر بیمار برای انتخاب روش درمانی مناسب ضروری است.
در مجموع، سلامت دهان در دوران یائسگی نباید نادیده گرفته شود. توجه به این بخش از بدن، همراه با مشورت پزشکی و رعایت اصول بهداشتی، می‌تواند از بروز مشکلات جدی پیشگیری کند و کیفیت زندگی زنان را در این مرحله از زندگی به‌طور قابل‌توجهی بهبود بخشد.