بحث اشتغال زنان در عصر حاضر همواره با چالش‌های بسیاری همراه بوده است، برخی از افراد در جامعه به‌دنبال حذف آن‌ها از بحث اشتغال در جامعه به بهانه‌های مختلف هستند و این مسئله واکنش‌های بسیاری را به‌همراه داشته است، بانوان نیمی از پیکره یک جامعه را تشکیل می‌دهند و نقش تاثیرگذاری از نظر جامعه‌شناختی در فعالیت‌های تربیتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در هر جامعه‌ای دارند و نمی‌توان این نقش را به راحتی نادیده گرفت.
بحث اشتغال زنان در کشور در حال توسعه‌ای مانند ایران از اهمیت بالایی برخوردار است، از دیرباز تاکنون زنان در بحث اشتغال خانگی و تولید به ویژه در روستا‌ها نقش تاثیرگذاری داشتند، اما در حال حاضر بحث اشتغال خانگی زنان در بحث مدرنیته تحت تاثیر قرار گرفته و زنان تمایل بیش‌تری به حضور در اجتماع و اشتغال در بیرون از خانه دارند.
اشتغال زنان موضوع نوپدیدی در جامعه کنونی نیست، اما این اشتغال از گذشته تاکنون متفاوت شده است، مسئله اشتغال زنان باتوجه به اینکه قوانین و مقررات مدونی برای آن در کشور از گذشته تعریف نشده بود با چالش‌های بسیاری همراه است، در ایام شیوع کرونا نیز این موضوع با چالش‌های بیش‌تری روبرو شد.
یکی از نقش‌های اصلی زنان در جامعه بحث مدیریت خانواده و تربیت فرزند است، بنابراین گا‌ها اشتغال زنان این موضوع را تحت ثاثیر قرار می‌دهد، در بسیاری از شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی به بحث اشتغال زنان متاهل توجه ویژه‌ای صورت نمی‌گیرد، یکی از حقوق طبیعی زنان استفاده از بحث مرخصی زایمان و تسهیلات مرتبط با آن است، اما بسیاری از شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی به این مسئله توجه چندانی ندارند و زنان برای اینکه شغل خود را از دست ندهند بحث فرزندآوری را از اولویت زندگی خود خارج می‌کنند و یا به‌علت فرزندآوری با چالش‌های بسیاری در بحث اشتغال خود مواجه می‌شوند.
در ایام شیوع کرونا تعطیلی مهد‌های کودک و مجازی شدن مدارس مادران شاغل را با مشکلات بسیاری روبرو کرد و تعداد قابل توجهی از آن‌ها مجبور شدند کار خود را رها کنند تا از وظیفه مادری بازنمانند، زیرا بسیاری از شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی بحث دورکاری و مرخصی به زنان متاهل و شاغل را اولویت خود نمی‌دانستند.
عموما از زنان به‌عنوان یک نیروی کار ارزان در جامعه استفاده می‌شود و در مقایسه با آقایان از حقوق و مزایای کمتری برخوردار هستند، در حالیکه از نظر شغلی در شرایط یکسانی با اقایان در حال کار هستند، همچنین برخی از افراد به‌دنبال حذف زنان از اشتغال در جامعه بوده و معتقدند زنان باید تنها به نقش مادری و تربیت فرزند بپردازند، زیرا اشتغال در بیرون از منزل آن‌ها را از وظایف مادری، همسرداری و خانه‌داری دور می‌کند.
قطعا اشتغال زنان منافاتی با سایر نقش‌های آنان در جامعه مانند مادر و همسر ندارد، اما برای وارد نشدن خلل به این نقش‌ها باید شرایط متفاوت‌تری برای اشتغال زنان در جامعه فراهم شود تا بتوانند در کنار ایفای نقش در جامعه کار و تولید به سایر نقش‌های خود نیز برسند.
عموما مرخصی زایمان به نیرو‌های شرکتی تعلق نمی‌گیرد
مهدیه یکی از زنان شاغل در چهارمحال و بختیاری در خصوص وضعیت شغلی خود، اظهار کرد: از حدود دوسال گذشته به‌عنوان نیروی شرکتی در یکی از مراکز درمانی استان مشغول به‌کار شدم، باتوجه به متاهل بودن و ساعت کاری زیاد تا حدودی با مشکل مواجه بودم، اما تلاش کردم با مدیریت زمان از امورات روزمره مربوط به زندگی شخصی عقب نمانم.
وی ادامه داد: پس از بارداری شرایط کاری من بسیار دشوارتر شد، باتوجه به اینکه بسیاری از زنان شاغل در ادارات و دستگاه‌های اجرایی در ایام کرونا توانستند از بحث دورکاری استفاده کنند، اما به علت اینکه بنده به‌عنوان نیروی شرکتی مشغول به‌کار بودم، نتوانستم از بحث دورکاری استفاده کنم.
این بانوی شاغل با اشاره به اینکه عموما نیرو‌های شرکتی شاغل در بخش‌های مختلف از مزایای کاری بهره‌مند نمی‌شوند، گفت: پس از زایمان تنها مرخصی به مدت ۴۰ روز به بنده اعطا شد و پس از این زمان باید به محل کار برمی‌گشتم، در حالیکه در قانون زنان می‌توانند از مرخصی زایمان به مدت ۹ ماه استفاده کنند، اما این مسئله به من اختصاص پیدا نکرد و من برای اینکه شغلم را از دست ندهم، مجبور به بازگشت به کار شدم.
در شرکت‌های خصوصی امنیت شغلی وجود ندارد
سپهری یکی زنان شاغل در شرکت خصوصی، اظهار کرد: عموما در شرکت‌های خصوصی امنیت شغلی برای نیرو‌ها وجود ندارد و کافرما تعیین کننده شرایط است.
وی ادامه داد: بنده دارای دو فرزند پنج ساله و ۱۰ ساله هستم، با تعطیلی مدارس و مهد‌های کودک برای ادامه کار با مشکلات بسیاری مواجه شدم و باتوجه به اینکه بحث دورکاری عموما در شرکت‌های خصوصی معنا ندارد، مجبور به ترک کار شدم تا بتوانم از فرزندانم در خانه مراقبت کنم.
سپهری گفت: اشتغال زنان همواره با چالش‌های فراوانی روبرو بوده، این حق طبیعی زنان است که بخواهند در اجتماع برای فعالیت‌های مختلف حضور داشته باشند، اما حمایت‌های قانونی از آن‌ها در بحث اشتغال صورت نمی‌گیرد و نمی‌توانند همانند کارکنان رسمی دولت از این مزایا بهره‌مند شوند.
سودابه بنی‌مهدی- جامعه‌شناس با اشاره به اینکه زنان نیمی از پیکره یک جامعه را تشکیل می‌دهند، اظهار کرد: اگر جامعه را به‌عنوان جسم یک فرد در نظر بگیریم و آن فرد دو دست داشته باشد، قطعا با حذف یک دست بسیاری از کار‌ها را نمی‌تواند به‌درستی انجام دهد.
وی در ادامه با بیان اینکه زنان از ابتدای خلق بشریت در بحث اشتغال حرفهای زیادی برای گفتن داشتند، عنوان کرد: اگر نقش زنان به‌عنوان نیمی از پیکره جامعه را در بحث کار و اشتغال نادیده بگیریم، قطعا آن جامعه نمی‌تواند به درستی به اهداف تعیین شده خود برسد.
بنی‌مهدی افزود: از ابتدا تاکنون جامعه در حال حرکت بوده است، در دورانی شغل اصلی مردم گردآوری، کشاورزی و دامپروری بود، اما به مرور زمان در کنار این مشاغل جامعه به سمت صنعتی شدن حرکت کرد و این حرکت نیز ادامه دارد، زنان نیز در طول تاریخ از نظر جامعه‌شناسی نقش موثری در تولید داشتند و با قطعیت می‌توان گفت که اشتغال زنان تنها مربوط به عصر حاضر نیست.
این جامعه‌شناس با اشاره به دلایل بحث‌انگیز شدن اشتغال زنان در جامعه، عنوان کرد: در گذشته محل زندگی و اشتغال زنان یکسان بود، اما در عصر حاضر محل کار و زندگی زنان از یکدیگر تفکیک شده، همچنین برخی افراد در جامعه نیز معتقدند اشتغال زنان یک امر بیهوده است، این تفکر در جامعه کاملا اشتباه بوده، زیرا با این تفکر نیمی از جمعیت فعال کشور را از فعالیت ساقط می‌کنیم و این یک کار کاملا غیرمعقول خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه زنان در جامعه علاوه بر نقش تربیتی، نقش‌های مختلفی از جمله اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارند، عنوان کرد: زنانی شاغل عموما نقش‌های تربیتی و ... را بهتر ایفا می‌کنند، در مقالات علمی متعدد ذکر شده که زنان شاغل بیشتر از سایر بانوان مورد مشورت فرزندانشان قرار می‌گیرند، همچنین فرزندان با اعتماد به‌نفس بالاتر و اجتماعی‌تری را تربیت می‌کنند.
بنی‌مهدی در ادامه با اشاره به اینکه چرا پذیرش بانوان در برخی مشاغل برای جامعه دشوار است، گفت: برای مثال پذیرش یک بانو به‌عنوان یک مدیر و راهور در مجموعه‌های کاری برای برخی از آقایان دشوار است، این موضوع به پیشینه فرهنگی در کشور بر می‌گردد که زن را به‌عنوان یک موجود ضعیف و نیازمند حمایت می‌شناختند و برای آن‌ها پذیرفتن بانوان در شغل‌های مدیریتی سخت است.
این جامعه‌شناس در خصوص برابری شغلی در جامعه بین آقایان و بانوان، توضیح داد: فیزیولویژی بدن این جنس کاملا با یکدیگر تفاوت دارد، بر اساس این تفاوت‌ها خانم‌ها در برخی از مشاغل عملکرد بهتر و مهارت بالاتری دارند و به همین دلیل در این شغل‌ها به موفقیت دست پیدا می‌کنند و بالعکس نیز آقایان نیز در برخی شغل‌ها نسبت به بانوان عملکرد بهتری دارند.
وی افزود: بر اساس نظریات جامعه‌شناسی از ابتدای خلقت انسان باتوجه به فیزیولوژی بدن زنان و مردان وظایفی به آن‌ها محول شد، زنان از ابتدا به‌علت نگهداری از کودکان و سالمندان نقش گردآوری و مراقبتی داشتند، به‌طور مثال موادغذایی مانند میوه را جمع‌آوری می‌کردند و از نظر کلامی نیز برای برقراری ارتباط قوی‌تر بودند، اما مردان نقش شکارچی داشتند و برای موفقیت در آن باید دارای جسمی قوی بودند و تمرکز و قدرت مسیریابی بالاتری را برای پیشرفت کسب می‌کردند، در جریان تکامل انسان این ویژگی‌ها در آن‌ها باقی ماند.
بنی‌مهدی ادامه داد: به همین دلیل امروزه زنان در مشاغلی مانند معلمی، پرستاری که نیازمند یک تعامل قوی با افراد جامعه است، نسبت به آقایان عملکرد بهتری دارند و آقایان نیز در مشاغلی که نیازمند تمرکز و قدرت بدنی بالاتر است، موفق‌تر عمل می‌کنند، اما این یک قاعده کلی است و در آن استثنا نیز وجود دارد.
این جامعه‌شناس با بیان اینکه حضور زنان در مشاغلی که با فیزیولوژی بدنشان سازگاری نداشته باشد، موجب فرسودگی روح و جسمشان می‌شود، تاکید کرد: همچنین زنان در آن شغل به موفقیت و پیشرفت چشمگیر دست پیدا نمی‌کنند، بانوان در نباید در برای حضور در برخی مشاغل اصرار داشته باشند، زیرا در بلندمدت روحشان آزرده خواهد شد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه در بحث اشتغال زنان از نظر جامعه‌شناسی بحث عرف نیز مطرح است، یادآور شد: به‌علت تفاوت‌های فیزیولوژی زنان و مردان حضور زنان در برخی مشاغل پذیرفته شده نیست، در بحث اشتغال زنان باید شغلی را انتخاب کنند که مسئله کرامت آنان در جامعه حفظ شود، ورود زنان به برخی از مشاغل در کشور ایران مورد قبول عرف جامعه نیست.
بنی‌مهدی بیان کرد: برخی از مشاغل زنانه و برخی از مشاغل نیز مردانه هستند و از نظر جامعه‌شناسی این مسئله زنانگی و مردانگی مشاغل مورد تائید است، زنان برای اثبات خود در جامعه نباید وارد شغلی شوند که از نظر جسمانی و روانی با آن‌ها سازگاری ندارد، زنان در مشاغلی که با روحیات آن‌ها سازگار است به موفقیت بیش‌تری دست پیدا می‌کنند.
این جامعه‌شناس با تاکید بر اینکه جوامع در حال حرکت و پیشرفت هستند، اظهار کرد: اگر جامعه‌ای می‌خواهد در حوزه‌های مختلف اعم از اقتصادی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ... به پیشرفت دست پیدا کند، باید به زنان در آن جامعه بها داشته شود، زنان در جامعه پیشران هستند.
وی اضافه کرد: اگر ظرفیت زنان در جامعه نادیده گرفته شود و فرصت شکوفایی در عرصه‌های مختلف به آن‌ها داده نشود، یعنی آن جامعه خود را از یک ظرفیت و انرژی عظیم محروم کرده است و این کار اصلا صحیح نیست و ضربه بزرگی به آن جامعه وارد می‌شود.
بنی‌مهدی در پایان گفت: زنان با حضور فعال در اجتماع تجربیات خوبی به دست می‌آورند و با کسب این مهارت‌ها می‌توانند در نقش تربیتی، مدیریتی و ... به‌خوبی ظاهر شوند و الگوی خوبی برای فرزندانشان در زندگی باشند.
بیشتر بخوانید: توانمندی زنان سرپرست خانوار فقط با اختصاص فرصت‌های واقعی
دستمزد زنان و مردان در بحث اشتغال باید یکسان باشد
حفیظ الله فاضلی- مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال و بختیاری در گفتگو با ایسنا با اشاره به اینکه بحث اشتغال زنان در استان نسبت به سایر استان‌ها به‌علت مسائل فرهنگی نیست به سایر استان‌ها در گذشته عقب‌تر بود، اظهار کرد: در بسیاری از روستا‌های این استان اعتقادی به اشتغال بانوان وجود نداشت و حتی زنان از تحصیل در مقاطع علمی بالا محروم بودند.
وی ادامه داد:، اما اکنون این فرهنگ در چهارمحال و بختیاری تغییر پیدا کرده است و حجم وسیعی از بانوان تحصیلکرده در شهر‌ها و روستا‌ها به سمت بازار کار سرازیر شدند و امروزه زنان درصد زیادی از متقاضیان جویای کار در استان را به خود اختصاص می‌دهند.
فاضلی با تاکید بر اینکه قوانین و مقررات مربوط به اشتغال زنان تفاوت آن‌چنانی ندارد، خاطرنشان کرد: در بحث پرداخت تسهیلات حوزه اشتغال روستایی و عشایری تفاوتی بین بانوان و آقایان وجود ندارد، حتی در وثایق بانکی برای بانوان شرایط تسهیل شده است.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال و بختیاری افزود: بیشتر متقاضیان دریافت تسهیلات اشتغال خانگی در این استان بانوان هستند، همچنین طی تفاهم‌نامه‌ای با جهاد دانشگاهی و سازمان فنی و حرفهای بحث آموزش و مهارت بانوان جویای کار در دستور کار قرار دارد، همچنین در بحث صدور مجوز برای ایجاد اشتغال سهم بانوان از آقایان در این استان بیشتر است و آن‌ها در بحث اشتغال خانگی پیشرو هستند.
وی در خصوص اشتغال زنان سرپرست خانوار، توضیح داد: طبق تفاهم‌نامه‌ای با جهاددانشگاهی، امور بانوان استانداری و ... بحث آموزش و اشتغال این زنان با مباحث آموزشی، بازار کار و .. پیگیری شد، همچنین بحث یارانه دستمزد و طرح کارورزی نیز مشمول این بانوان می‌شود.
فاضلی در پایان با تاکید بر اینکه در بحث پرداخت دستمزد، حق‌الزحمه و مزایای شغلی بین بانوان و آقایان تفاوتی وجود ندارد، خاطرنشان کرد: کارفرما نباید در بحث پرداخت دستمزد بین خانم‌ها و اقایان تفاوتی قائل شود، اگر کارفرمایی صرف جنسیت به بانویی دستمزد کمتری پرداخت کنند تخلف و قابل پیگرد قانونی است.