انتخاب رشته کنکور در حالی به اتمام رسید که نزدیک به ۵۰ درصد از دانشجویان مجاز به انتخاب رشته، قید دانشگاه‌ها را زدند.
جامعه ۲۴- انتخاب رشته کنکور سراسری ۱۴۰۰ در تاریخ ۲۱ مرداد به پایان رسید. در این آزمون یک میلیون و ۸۲ هزار و ۹۰۰ داوطلب مجاز به انتخاب رشته شده بودند، اما تنها ۵۲۳ هزار و ۶۷۱ نفر انتخاب رشته کردند. سال گذشته نیز از تعداد کل افرادی که مجاز به انتخاب رشته بودند، نیمی از آن‌ها اقدام به انتخاب رشته کرده‌اند.
چند سالی است که میزان استقبال داوطلبان از دانشگاه‌های کشور به شدت کاهش یافته است. آیا علاقه به تحصیلات دانشگاهی در نسل کنونی کمتر شده است؟. افزایش بی‌رویه دانشگاه‌ها در دو دهه پیش از اهمیت تحصیلات دانشگاهی کاسته و حالا رقابت تنها برسر دانشگاه‌های برتر است. سال‌هاست که دانشگاه‌ها با بحران ازدیاد صندلی روبه‌رو هستند، آیا با کاهش شدید علاقه داوطلبان به حضور در این دانشگاه‌ها شاهد سرعت گرفتن ورشکستگی این دانشگاه‌ها خواهیم بود، فارغ از همه این مسائل آیا می‌توان تاثیر این بی‌میلی به تحصیلات دانشگاهی را در سال‌های آینده، در فضای پیرامونی جامعه دید؟.
شاید یکی از دلایل عمده این موضوع را بتوان کرونا و آموزش‌های مجازی دانست، اینکه تعداد زیادی از دانشجویان نو ورود به تحصیلات دانشگاهی به صورت مجازی علاقه‌ای ندارند و ترجیح می‌دهند که به دانشگاه نروند. این موضوع را حتی می‌توان از غیبت درصدی از داوطلبان برای شرکت در کنکور ۱۴۰۰ نیز متوجه شد، داوطلبانی که به دلیل هراس از ویروس کرونا در آزمون سراسری ۱۴۰۰ غیبت کردند.
برخی از کارشناسان این حوزه معتقدند نباید همه دلایل این چالش را بی‌کیفیتی دانشگاه‌ها و البته افزایش آن‌ها دانست، بلکه کاهش جمعیت جوان هم می‌تواند دلیلی بر این امر باشد. آمار‌های موجود هم دلایل مناسبی برای تحلیل در این راستا دارد. مقایسه آماری که از تعداد دانشجویان از سوی وزارت علوم به تفکیک سال منتشر شده بود، نشان از این دارد که در سال ۹۲، چهار میلیون و ۸۰۰ هزار دانشجو در کشور وجود داشته، در حالی که امروز این آمار نزدیک به سه میلیون دانشجو رسیده است.
ظرفیت پذیرش بدون کنکور دانشگاه‌ها هر سال بیشتر می‌شود
ابراهیم سحرخیز، معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش سال گذشته در این باره اظهار کرد: کاهش محسوس تعداد افرادی که در کنکور امسال از انتخاب رشته دست کشیده‌اند، می‌تواند ناشی از چند عامل باشد. به همین دلیل نباید آن را به صورت تک‌بعدی تحلیل کرد.
او افزود: توجه داشته باشیم در حالی که بخش زیادی از داوطلبان کنکور صرفا برای امتحان کردن شانس خود در این آزمون شرکت می‌کنند، بخش دیگری فقط برای قبولی در ظرفیت روزانه دانشگاه‌های دولتی که قسمت اندکی از ظرفیت مجاز به انتخاب رشته را تشکیل می‌دهد، کنکور می‌دهند.
معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش تصریح کرد: باید توجه داشت براساس آمار‌های رسمی وزارت تعاون، کارو رفاه اجتماعی، بیشترین آمار بیکاری، در میان قشر تحصیلکرده جامعه است. یعنی اکنون شرایط اقتصادی ایران به گونه‌ای است که دیپلمه‌ها راحت‌تر از افراد دارای مدارک دانشگاهی، می‌توانند شغل متناسب با سطح تحصیلات خود را پیدا کنند.
بیشتر بخوانید: جزئیات مرحله دوم آزمون دکتری تخصصی رشته‌های علوم پزشکی اعلام شد
سحر خیز بیان کرد: چند سالی است که وزارت علوم اعلام می‌کند بخش زیادی از ظرفیت دانشگاه‌ها مربوط به رشته‌محل‌هایی است که افراد می‌توانند بدون شرکت در کنکور در آن‌ها پذیرفته شوند؛ بنابراین بخشی از افرادی که امسال مجاز به انتخاب رشته شده، ولی این کار را انجام نداده‌اند، به دانشگاه‌ها و مراکز آموزش‌عالی شهر‌های محل زندگی خود می‌روند و از ظرفیت بدون کنکور این مراکز استفاده می‌کنند.
معاون پیشین وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: براساس صحبت‌های مسئولان آموزش‌عالی کشور، ظرفیت پذیرش بدون کنکور دانشگاه‌ها سال به سال بیشتر می‌شود، پس طبیعتا تعداد افرادی که انتخاب رشته نمی‌کنند و از این ظرفیت استفاده می‌کنند نیز هر سال افزایش می‌یابد.
او با اشاره به ویروس کرونا در دانشگاه‌ها مطرح کرد: عامل دیگری هم که به طور خاص در سال جاری می‌تواند باعث رشد تعداد افرادی شده باشد که حاضر به انتخاب رشته نشده‌اند، این است که هیچ‌کس از آینده شیوع کرونا خبر ندار. به گفته مسئولان دستگاه اجرایی، معلوم نیست که تا پایان امسال یا سال‌های تحصیلی آینده، همه کلاس‌های دانشگاهی به صورت مجازی برگزار می‌شود یا خیر.
سحرخیز افزود: بنابراین به نظر می‌رسد بخش زیادی از افرادی که نتوانسته‌اند، رتبه‌های برتر در کنکور سراسری را کسب کنند تا در شهر خود به تحصیل بپردازند، برای پرهیز از مراجعه به شهر‌های دیگر و احتمال ابتلا به کرونا از انتخاب رشته و شرکت در دانشگاه انصراف داده‌اند.
منصور غلامی، وزیر علوم پیش از این در سال ۹۸ درباره کمبود دانشجو در دانشگاه‌های کشور اظهار کرد: ظرف دو سال اخیر کار‌های جدی و با قدرتی در ساماندهی دانشگاه‌های علمی و کاربردی انجام شده است و توفیقات خوبی به‌دست آورده‌اند؛ یعنی مجموعه‌های وابسته به دولت که عموماً کارمندان دولت را آموزش داده و به آن‌ها مدرک داده‌اند، توفیقاتی به دست آوردند و این خود یک ظرفیت بود.
او بیان کرد: در همه زیرنظام‌های آموزشی اُفت دانشجو را داشته‌ایم و این به مؤسسات غیردولتی منتهی نمی‌شود، بنابراین ما در وزارت علوم در تلاشیم این بخش غیردولتی را مورد حمایت قرار داده و حفظ کنیم، هر چند ممکن است برخی تصمیمات منطبق با مدیران مؤسسات غیردولتی نباشد.
غلامی گفت: تجمیع مؤسسات غیردولتی در راستای برون‌رفت از مشکلاتی که آن‌ها را از دست‌یابی به توفیقات علمی و آموزشی باز می‌دارد، پیشنهادی است که من به آن‌ها می‌دهم.
او با اشاره به اینکه با محدودیت مؤسسات خصوصی، آن‌ها ظرفیت‌های کامل خودشان را به میدان نیاوردند، تأکید کرد: دانشگاه‌ها برای تکمیل ظرفیت خود باید بیشتر تلاش کنند و در این‌باره اطلاع‌رسانی بیشتری داشته باشند؛ بنابراین انتظار می‌رود تا وزیر علوم دولت سیزدهم، درباره مشکلات دانشجویان و دانشگاه‌های کشور راه حلی بیندیشد تا شاید میزان استقبال دانشجویان از دانشگاه‌ها و آموزش‌های دانشگاهی افزایش پیدا کند.