بساز و بفروش‌های تالاب‌خوار!
گزارشی بخوانید از تغییر کاربری در تالاب فریدونکنار که بلای جان محیط‌زیست شده است.
جامعه ۲۴- قیمت زمین‌ها از یک‌میلیون‌و ۴۰۰ هزار تا ۵ میلیون تومان شروع می‌شود. زمین‌هایی که متراژشان از ۱۷۰ متر شروع می‌شود تا متراژ دلخواه. قیمت زمین‌ها تعیین می‌کند شما چه زمانی شروع به ساخت‌وساز کنید. به گفته یکی از املاک شهرستان فریدونکنار زمین‌های یک میلیون‌و ۴۰۰ هزار تا ۲ میلیون‌و ۹۰۰ هزار تومان، زمین‌های سرمایه‌گذاری‌اند. «این زمین‌ها تا ۴۸ ماه آینده جواز ساخت‌وساز می‌گیرند.»
زمین‌های ۳ میلیون تومانی به بالا، اما مجوز ساخت‌وساز دارند و خریدار راحت می‌تواند شروع به ساخت‌وساز کند. «این زمین‌ها با اقساط ۲۰ ماهه‌اند بدون سود و کمیسیون.»
تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی به مسکونی ۹ سال زمان نیاز دارد. «این زمین‌ها از هادی به بافت اضافه می‌شوند. یعنی این زمین‌ها تغییر کاربری‌شان مسکونی می‌شود.» به گفته این املاکی همه موارد در مبایعه‌نامه قید می‌شود. «اگر این زمین‌ها به بافت اضافه نشوند، زمین را به قیمت روز از شما می‌خریم یا یک زمین در بافت واگذار می‌کنیم.»
به گفته او کل منطقه شمال کشور از قدیم کشاورز بودند. «هر ۱۰ سال یک‌بار این زمین‌ها شامل حال تغییر کاربری می‌شوند. برخی کشاورزان همچنان مایل به ادامه کشاورزی‌اند. اما تعدادی هم به هر دلیلی زمین‌شان را برای تغییر کاربری می‌فروشند.»
عکس‌های هوایی به‌جامانده از سال‌های ۱۳۴۳ تا ۱۳۷۳ نشان از این دارند که شالیزار‌ها و روستا‌ها تغییر چندانی به خود ندیده‌اند. اما در مقابل شهر‌ها برای بزرگ‌شدن در مسابقه سرعت شرکت کرده‌اند. شهر‌هایی همچون فریدونکنار که حالا ۱۰ برابر گذشته‌اش وسعت یافته.
اواخر دهه ۸۰ شروع تغییر کاربری‌ها
حرف از فریدونکنار که باشد، صحبت از قطب کشاورزی به میان می‌آید؛ محصول استراتژیک برنج. محصولی باکیفیت که زبانزد عام و خاص است. سفرنامه‌های تاریخی گذشته جلگه سبز مازندران را گره می‌زنند به جنگل‌های هیرکانی؛ جنگلی انبوه که تا کنار ساحل کشیده شده بوده. جنگل سبز آن روز‌ها جاده‌های باریک و رودخانه‌های پهن را به تماشا می‌نشسته. رودخانه‌های پرآبی که همیشه روی خود پلی می‌دیدند برای رفت‌وآمد. ساکنین فریدونکنار از همان روز‌های دور زندگی‌شان گره خورده بود با صیادی؛ صید ماهی و مرغابی.
کشت برنج هم شاید عمری صدساله داشته باشد در این حوالی. شالیزار‌هایی که جنگل‌ها را خوردند و جای‌شان سبز شدند. امروزه تنها لکه‌هایی از جنگل هیرکانی در این منطقه باقیمانده که جنگل اوجاکله و درختان اطراف دامگاه‌های سنتی از آن جمله هستند. در نیم قرن اگرچه عکس‌های هوایی به‌جا مانده از سال‌های ۱۳۴۳ تا ۱۳۷۳ نشان از این دارند که شالیزار‌ها و روستا‌ها تغییر چندانی به خود ندیده‌اند. اما در مقابل شهر‌ها برای بزرگ شدن در مسابقه سرعت شرکت کرده‌اند. شهر‌هایی همچون فریدونکنار که حالا ۱۰ برابر گذشته‌اش وسعت یافته.
سرعت گسترش شهر‌ها که بالا می‌گیرد تغییر کاربری‌ها هم شکل و شمایلی تازه می‌یابد به شکلی که برج سازی جای ویلاسازی را گرفته و زندگی شهرنشینی طبیعت و فرهنگ اصیل مازندران را نشانه گرفته است. اتفاقی نامبارک که به اواخر دهه ۸۰ و مشخص شدن حریم شهرهای فریدونکنار و سرخرود برمی‌گردد. در واقع شهر سرخرود تا آن زمان جمعیتی کمتر از ۵۰۰۰ نفر داشت و هنوز روستا محسوب میشد. پدیده‌ای که دکتر شارع‌پور استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه مازندران از آن به عنوان پدیده «خانه دوم» یاد می‌کند. این اتفاق در تمام مسیر‌های ساحلی مازندران افتاده است. مسیر‌های ساحلی که وقتی از آنها عبور می‌کنید بی‌شباهت به خیابان ولیعصر تهران نیستند!
لیسا پورلک، دانشجوی‌دکتری برنامه‌ریزی محیط‌زیست که تحقیقات خود را از سال ۱۳۷۸ روی این تالاب‌ها انجام داده، می‌گوید: «خوشبختانه تا همین اواخر (۲-۳ سال پیش) این جریان ساخت و ساز در فریدونکنار بازهم کنترل شده بود.»، اما سال که نو شد و تقویم به ۱۴۰۱ رسید قول و قرار‌ها بر افتتاح جاده کمربندی و افتتاح پل فریدونکنار جدی‌تر شد.
«این مسئله به دلیل مشکلات فنی فعلا به تاخیر افتاده. اما قطعا اگر این اتفاق بیفتد، زمین‌های حاشیه تالاب بین المللی فریدونکنار احتمال گرفتار شدن در تغییر کاربری می‌شوند.» افتتاح پل و احداث جاده کمربندی که اجرایی شود احتمال دارد شالیزار‌های ارزشمند این خطه نیز شکل و شمایل مغازه و رستوران و تالار به خود بگیرند. البته از سازمان حفاظت محیط زیست و مسوولین شهرستان فریدونکنار انتظار می‌رود که به حریم تالاب بین المللی فریدونکنار پایبند باشند چه بسا همین تالاب خدمات زیست بومی زیادی را به این منطقه ارایه می‌دهد از جمله تعدیل آب و هوا، تغذیه آب‌های زیرزمینی، پالایش آلودگی‌های ناشی از مصرف سموم، محل زمستانگذرانی هزاران پرنده مهاجر از جمله پرنده به شدت در معرض انقراض جهانی درنای سیبری.
بهره‌برداری از سد هراز دردسر جدید تالاب
تالاب فریدونکنار مدت‌هاست عنوان بین‌المللی را به خود اختصاص داده؛ تالابی ثبت شده در کنوانسیون جهانی رامسر. تالابی به مساحت بالغ بر ۵۴۰۰ هکتاری در حاشیه جنوبی شهرهای فریدونکنار و سرخرود. به گفته پورلک «این تالاب تحت مدیریت عرفی کشاورزان است که در تابستان به کشت برنج و در زمستان به آماده‌سازی تالاب می‌پردازند. آنها بالغ بر سیصد سال است که در نیمه دوم سال که فصل بیکاری است، از صید مرغابی کسب درآمد می‌کنند. تحقیقات ما از سال ۱۳۷۸ نشان می‌دهد صید سنتی کمک‌حال تالاب بوده. اهالی با دانشی که از پدرانشان آموخته‌اند با ایجاد یک تالاب نیمه‌مصنوعی تالاب منحصر به‌فردی در فریدونکنار شکل داده‌اند.»
با این وجود عواملی متعددی در حال حاضر زیست این تالاب ارزشمند را تهدید می‌کنند. اولین عامل نبود برنامه جامع مدیریتی برای این تالاب بین المللی است. دومین عامل عدم‌نظارت و کنترل سازمان محیط‌زیست روی مساله شکار (با تفنگ) در منطقه «تیراندازی ممنوع» است. سومین عامل ترویج کشت دوم توسط وزارت جهاد کشاورزی و تبدیل اراضی تالابی و جنگلی به زمین کشاورزی است.
در نهایت سد در حال ساخت هراز هم که به‌زودی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد ممکن است حقابه این تالاب را تحت تاثیر قرار دهد. متاسفانه همزمان با تالاب انزلی، در تالاب فریدونکنار هم شاهد آتش‌سوزی بودیم. به نقل از پورلک «آتش زدن کاه و کلش با توجه به اهمیت این تالاب و نزدیک شدن فصل مهاجرت باید ممنوع، کنترل و نظارت میشد. اگر هم عمدی در کار نبود بالاخره جریمه‌ای به دلیل سهل‌انگاری عاملین آتش سوزی باید دریافت میشد تا بشود درختان سوخته را دوباره جایگزین کرد.»
با این وجود عواملی متعددی در حال حاضر زیست این تالاب ارزشمند را تهدید می‌کنند. اولین عامل نبود برنامه جامع مدیریتی برای این تالاب بین المللی است. دومین عامل عدم‌نظارت و کنترل سازمان محیط‌زیست روی مسئله شکار (با تفنگ) در منطقه «تیراندازی ممنوع» است. سومین عامل ترویج کشت دوم توسط وزارت جهاد کشاورزی و تبدیل اراضی تالابی و جنگلی به زمین کشاورزی است.
در نهایت سد در حال ساخت هراز هم که به‌زودی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد ممکن است حقابه این تالاب را تحت تاثیر قرار دهد. متاسفانه همزمان با تالاب انزلی، در تالاب فریدونکنار هم شاهد آتش‌سوزی بودیم. به نقل از پورلک «آتش زدن کاه و کلش با توجه به اهمیت این تالاب و نزدیک شدن فصل مهاجرت باید ممنوع، کنترل و نظارت میشد. اگر هم عمدی در کار نبود بالاخره جریمه‌ای به دلیل سهل‌انگاری عاملین آتش سوزی باید دریافت میشد تا بشود درختان سوخته را دوباره جایگزین کرد.»
بیشتر بخوانید: بی‌توجهی به محیط‌زیست در ایران
بخش جنوب‌شرقی تالاب، طعمه تغییر کاربری‌ها شده
زیستگاه فریدونکنار را نجات دهید
آسمان ابری است، اما بارندگی‌ها به حداقل رسیده اند و هرم گرمای کره زمین سطح دریای خزر را پایین آورده. پایین رفتن آب دریای خزر یعنی فرصتی مناسب برای افراد سودجو که هوس تصرف زمین‌های خشک شده را در سر می‌پروراندند. به گفته سیدرحمت احمدی، یکی از معتمدین محلی برخی افراد با تصرف زمین‌های خشک‌شده به تغییر کاربری اراضی می‌پردازند. به گفته احمدی حتی بخش‌هایی از تالاب بین المللی فریدونکنار در حال تغییر کاربری هستند. «انتظار می‌رود متولیان به‌خصوص جهاد کشاورزی، محیط‌زیست و منابع طبیعی و آبخیزداری استان ورود جدی به این مساله داشته باشند. ضروری است متخلفان شناسایی و برخور جدی با آنان شود.»
به گفته احمدی در تالاب بین‌المللی فریدونکنار به دلیل اینکه مالکیت زمین شخصی است تغییر کاربری امکان دارد به راحتی صورت می‌گیرد. در حال حاضر در محدوده تالاب کارخانه صنعتی و کارخانه تبدیل برنج احداث کرده‌اند.» این معتمد محلی معتقد است عدم نظارت و کنترل کافی از طرف سازمان محیط زیست موجب شده تا اراضی جنگلی، تالابی و بیرون از تالاب تا حدودی رها شوند و رهاشدگی این مناطق باعث شده متخلف با خیال آسوده دست به تخلف بزند. اومی گوید چندوقت پیش بود که اره‌ها به جان درختان کهنسال دامگاه افتاده بود. عکس گرفتیم، فرستادیم، اما هیچ اتفاقی نیفتاد و این اراضی شدند شالیزار.» به گفته احمدی این تغییر کاربری اراضی جنگلی زیستگاه پرندگان مهاجر را هم به مخاطره می‌اندازد.
تالاب فریدونکنار یعنی قدمتی ۳۰۰ ساله، زمین‌های حاصلخیز منحصربه‌فرد و کشت برنج سالم. به گفته آقای احمدی که رئیس شرکت تعاونی برگ سبز نیز هست «اینجا به دلیل زمستانگذرانی پرندگان مهاجر و فضولات طبیعی آنها، از حداقل کود استفاده می‌شود و ۹۰ درصد کشاورزان دامگاه اصلا سمپاشی ندارند. دوماداران -کسانی که صید سنتی انجام می‌دهند- نبض زیست این منطقه را از پدرانشان آموخته‌اند.» دوماداران بر این باورند بزرگترین مشکل این زیستگاه در شکار با تفنگ در داخل و اطراف حریم تالاب بین‌المللی و منطقه «تیراندازی ممنوع فریدونکنار» است. کنترل این عوامل به‌عهده محیط‌زیست است. چرا محیط‌زیست قانون تیراندازی ممنوع را اعمال نمی‌کند؟ خواسته اهالی این است که هرکاری لازم است محیط‌زیست انجام دهد تا این منطقه حفظ شود.»
فریدونکنار تالاب مصنوعی است
«جایی که تالاب است مجوز کارخانه داده نمی‌شود.» به گفته یکی از مسئولان اداره محیط‌زیست که نخواست نامش فاش شود، در بحث اراضی جنگلی یک لکه جنگلی وجود دارد. «در این لکه جنگلی امکان هیچ دخل و تصرفی وجود ندارد. «به گفته یاسر سالار برخی از نقاط جنگل جزو اراضی شخصی است.» به گفته او تالاب فریدونکنار، تالاب مصنوعی است. «این تالاب مانند میانکاله نیست که اراضی ملی باشد.»
به گفته این فرد مطلع این تالاب در حال حاضر شالیزار است و در نیمه دوم سال تالاب آبگیری می‌شود. «در نیمه دوم سال بعد از آبگیری تالاب مصنوعی می‌شود.» او معتقد است درخصوص آتش‌سوزی‌های اخیر باید از جهاد کشاورزی پرس‌وجو شود. «اهالی برای کشت دوم مزارع را آتش می‌زنند. البته متخلفان شناسایی و به قوه‌قضائیه ارجاع می‌شوند.»
منبع: روزنامه شهروند
دیدگاه کاربران
گوناگون
آخرین اخبار
پربحث ترین
پربازدید ترین
