به طور کلی ۴ نوع مزاج وجود دارد که عبارتند از مزاج گرم و مرطوب، گرم و خشک و سرد و مرطوب و سرد و خشک و هر فردی مزاج خاصی دارد.
جامعه ۲۴- مزاج شناسی مهمترین بخش در فهم طب سنتی ایران و همچنین طب اسلامی است و تا مزاج بیمار مشخص نشود، بیماری او قابل درمان نخواهد بود.
در حالی که در پزشکی امروز متاسفانه این اصل به کلی فراموش شده است و به عنوان مثال برای درمان دیابت به فردی که مزاج گرم یا سرد دارد یک مدل دارو داده می شود.
در حالی که در پزشکی سنتی، تشخیص مزاج در ابتدای کار انجام و سپس به حوزه درمان پرداخته می شود.
متخصصان طب سنتی بر این باورند که رژیم غذایی شامل فست فودها و غذای آماده باعث افزایش سودا می شود و شاید یکی از دلایل کم تحملی و پرخاشگری و ناهنجاری های رفتاری به دلیل افزایش سودا ی ناشی از تغذیه ناسالم امروزی باشد.
سید جواد علوی اظهار داشت: طبع بهار گرم وتر, تابستان گرم و خشک, پاییز سرد و خشک, زمستان سرد و تر است. از دیدگاه طب سنتی هر فرد در فصل خاصی راحت ترند و بدنشان سرحال تر است. یعنی هر فردی مزاج خاصی دارد.
چه افرادی از فصل بهار خوش شان می آید
به گفته وی افرادی که دارای مزاج سرد و خشک هستند در فصل بهار احساس راحتی و آرامش بیشتری دارند چرا که طبع فصل بهار گرم و تر است و مزاج سودا سرد و خشک این تضاد به این افراد حال بهتری می بخشد و بهار موافق سوداوی مزاجان است.
این کارشناس طب سنتی افزود: ولی به دلیل اعتدال مزاج فصل بهار این اعتدال به بدن کمک می کند که بدن با بیماری ها مبارزه کنند و بروز بیماری های بلغمی یا صفراوی یا سوداوی نیز در بهار بیشتر است.
مزاج گرم و تر
افرادی که مزاج گرم و تر دارند افرادی هستند با روابط عمومی بالا طوری که خیلی زود با اطرافیان ارتباط برقرار می کنند و در جمع به شوخی و بذله گویی می پردازند
علوی ادامه داد:در فصل تابستان صفرا بیشتر است و مانند سردردها, حالت تهوع و گرمازدگی و تابستان مناسب بلغمی هاست یا افرادی که دارای مزاج سرد و تر هستند.
مزاج گرم وخشک
افرادی که مزاج گرم وخشک دارند رفتارهای تند و تیزی دارند و در تمام اعمال و رفتار سرعت عمل بالایی نشان می دهند. این افراد زود تصمیم می گیرند و خیلی زود تصمیم خود را به اجرا در می آورند.
وی بیان داشت: بیماری های سرد و خشک در پاییز بیشتر است. انواع اگزماها و حساسیت های پوستی و دعواهای زن و شوهرها خود نشانه افزایش سودا در خون است.
مزاج سرد و خشک
افرادی که مزاج سرد و خشک دارند دقیق و حساسند و به جزئیات بسیار توجه می کنند که این موضوع برای انجام کارهایی که نیاز به دقت و توجه زیاد دارد، مناسب است. اما اگر غلبه سودا زیاد شود باعث بدبینی و وسواس می شود
این کارشناس طب سنتی اضافه کرد: افرادی که سودای زیاد دارند و خشکی در بدنشان غلبه دارد, حساس, زودرنج و شکاک می شوند. جزءنگری خود نشانه افزایش سودا در خون است.
مزاج سرد و تر
افرادی که مزاج سرد و تر دارند بسیار آرام، صبور و حرکاتشان کند است. این افراد به طور معمول بسیار دیر برای انجام کارها تصمیم می گیرند به طوری که حوصله اطرافیان را سر می آورند.
راه کار آرامش افراد عصبی
علوی افزود:وقتی افراد عصبانی هستند و صفرا در بدن فوران می کند, این افراد باید جای خود را تغییر دهند مثلاً از حیاط بروند داخل خانه یا اینکه اگر ایستاده اند باید بنشینند و کاری کنند که صفرا فرونشیند که خود موجب آرامش می شود.
وی خاطرنشان کرد:زنان برای مردان عصبانی خود یک نوشیدنی خنک مانند سکنجبین آماده کنند و در بدو ورود آنها به خانه به همسرشان بدهند, خود موجب کاهش شدت عصبانیت آنها می شود.