چه چیزی باعث کلسترول بالا در کودک می‌شود؟

جامعه ۲۴-به طور کلی عارضه‌ی کلسترول بالا در بزرگسالان و در کودکان قابل مشاهده است. کلسترول ماده‌ای مومی و چرب است که به وسیله‌ی کبد تولید می‌شود. این ماده در تولید هورمون ها، ویتامین‌ها و سلول‌ها به کار گرفته می‌شود و در بعضی محصولات غذایی وجود دارد.

کلسترول خون در دو نوع LDL و HDL وجود دارد. کلسترول نوع اول با چگالی کم، با عنوان کلسترول بد نیز شناخته می‌شود. این کلسترول با تجمع در دیواره شریان سبب انسداد عروق می‌گردد. کلسترول نوع دوم با عنوان کلسترول خوب، در روند انتقال LDL مؤثر واقع است.

در طی افزایش میزان کلسترول در بدن، نوعی ساختار مانند پلاک در دیواره رگ‌های خونی به وجود می‌آید. در رگ‌های خونی، خون به قلب و سایر اجزای بدن پمپاژ می‌شود.

پلاک‌ها با تجمع در رگ‌های خونی سبب باریک شدن، انسداد و ممانعت از جریان پذیری خون به رگ می‌شوند. این عارضه به مرور زمان زمینه را برای بروز مشکلات قلبی و سکته فراهم می‌سازد.

پلاک، رسوبات چربی است که متشکل از کلسیم، ضایعات سلولی، کلسترول، مواد چرب و نوعی عامل لخته کننده در خون به نام فیبرین می‌باشد.

کودکان در سن ۲ الی ۳ سالگی نیازمند دریافت ۳۰% الی ۳۵% چربی از کل کالری‌های روزانه هستند. با افزایش سن کودک در رده‌ی ۱۴ الی ۱۸ سال، میزان چربی معادل ۲۵% تا ۳۵% می‌شود.

نشانه‌های کلسترول بالا در کودکان

کودکان مبتلا به کلسترول بالا فاقد علائم هستند. وجود عوامل خطر در این بیماری سبب می‌شود تا متخصصان در حوزه سلامت همواره توصیه کنند به طور مرتب، سطح کلسترول کودکان کنترل شود.

با این وجود زمانی که نوزاد با علائمی نظیر تعریق بیش از اندازه، تنفس سریع، سوء تغذیه و لاغری رو به رو شد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

نشانه‌هایی که مراجعه به پزشک را ضرورت می‌بخشند، شامل موارد ذیل می‌شود:

• ریتم غیر طبیعی قلب

• بیهوشی در حین ورزشی

• تنگی نفس

• خستگی

• عدم توانایی در حیطه جسمانی

عوامل دخیل در بالا رفتن کلسترول خون در کودکان

کلسترول بالا در کودکان تحت تأثیر سه عامل تغذیه، وراثت و چاقی قرار دارد. با این وجود یکی از عوامل تأثیر گذار که سبب افزایش خطر سطح کلسترول بالا در کودکان می‌شود، دیابت نام دارد. در بدن افراد مبتلا به دیابت، نوعی بیماری به نام "Dyslipidemia" ایجاد می‌شود. این بیماری میزان کلسترول خون را با افزایش سطح LDL و کاهش میزان HDL متزلزل می‌کند.

تغذیه

در مواد غذایی چربی‌های ترانس و اشباع یافت می‌شوند. با ورود این نوع چربی در بدن، کبد به تولید بیش از اندازه کلسترول بد می‌پردازد.

چربی ترانس و اشباع در غذا‌هایی اعم از بستنی، کره، شیر پر چرب، خامه، گوشت دارای چربی در مقادیر بالا، روغن نارگیل، روغن پالم، غذا‌های فرآوری شده و سرخ شده وجود دارند.

FH با ایجاب جهش در ژن مسئول حذف کلسترول از بدن باعث تجمع مقدار فراوانی کلسترول بد در بدن می‌شود. LDL به مرور زمان با جمع شدن در رگ، بیماری تصلب شرایین را به ارمغان می‌آورد.

وراثت

وراثت نقش مهمی در انتقال بیماری‌ها ایفا می‌کند. بیماری کلسترول بالا خون یک عارضه ژنتیکی به شمار می‌رود. زمانی که در بدن یک فرد میزان کلسترول بد افزایش یافته است، احتمال انتقال آن به فرزند بالغ بر ۵۰ درصد تخمین زده می‌شود.

هیپرکلسترولمی خانوادگی نوعی بیماری ژنتیکی است که با عنوان FH شناخته می‌شود. این بیماری سبب افزایش مقدار کلسترول در کودکان و بزرگسالان می‌گردد.

FH با ایجاب جهش در ژن مسئول حذف کلسترول از بدن باعث تجمع مقدار فراوانی کلسترول بد در بدن می‌شود. LDL به مرور زمان با جمع شدن در رگ، بیماری تصلب شرایین را به ارمغان می‌آورد.

چاقی

بیانات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها حاکی از آن دارد که چاقی مفرط در کودکان، سبب افزایش کلسترول و فشار خون می‌گردد.

تشخیص کلسترول بالا در کودکان

اکثر کودکان در سن مدرسه به عارضه کلسترول بالا دچار می‌شوند. متخصصان سلامت، به وسیله‌ی یک آزمایش خون ساده در راستای تشخیص میزان آن اقدام می‌کنند.

علاوه بر این، اکثر کودکان مبتلا به کلسترول خون بالا به صورت وراثتی دچار این عارضه شده اند. به عبارتی دیگر کودکی که والدین وی دچار سطوح افزایشی کلسترول هستند، بیشتر در معرض ابتلا به کلسترول خون قرار دارند.

بدین ترتیب انجام آزمایش برای کودکی که خویشاوندان و والدین او به کلسترول خون مبتلا هستند، ضروری تلقی می‌شود.

انجمن ملی قلب، ریه و خون آمریکا توصیه می‌کند کودکان در سن ۹ الی ۱۱ سالگی و مجددا بین سن ۱۷ الی ۲۱ سالگی تحت غربالگری کلسترول خون قرار بگیرند.

یکی از ابزار‌های مفید در غربالگری در خصوص ارزیابی وضعیت وزن کودک شاخص توده بدنی یا BMI است. در تعیین صدک شاخص توده بدن سن، جنسیت، وزن و قد کودک در نظر گرفته می‌شود.

در غربالگری همه جانبه لیپید خون می‌بایست کلسترول غیر HDL و غیر ناشتا یا پروفایل لیپید ناشتا برای همه کودکان به دست آید.

مواد غذایی مفید در خصوص کاهش کلسترول بالا در کودکان

همان طور که بیان کردیم چربی‌های اشباع در بدن سبب تسریع روند تولید کلسترول بد می‌شود. اکثر چربی‌های اشباع در دمای اتاق در حالت جامد قرار دارند. این نوع چربی از نارگیل، پالم و جانوران به دست می‌آید.

در مقابل چربی‌های اشباع چربی غیر اشباع قرار دارد. این نوع چربی در دمای اتاق در حالت مایع قرار دارد و متشکل از گیاهان است. از سری چربی‌های غیر اشباع می‌توان به روغن بادام زمینی، روغن زیتون و روغن کانولا اشاره کرد.

علاوه بر این با تأمین فیبر خوراکی در بدن، روند جذب کلسترول در دستگاه گوارش به ندرت اتفاق می‌افتد. فیبر خوراکی در محصولات حاوی غلات کامل، میوه‌هایی نظیر انواع آلو، موز، مرکبات، گلابی و سیب، حبوبات اعم از نخود، نخود فرنگی، لوبیا و عدس فیبر خوراکی یافت می‌شود.

ماهی‌هایی نظیر خال مخالی، سالمون و کنسرو دارای امگا ۳ هستند. امگا ۳ حاکی از اسید‌های چرب دارد. این ماده با افزایش درصد HDL از احتمال شکل گیری لخته خون، التهاب رگ‌ها و قلب جلوگیری می‌کند. بدین جهت توصیه می‌شود برای کودک مبتلا به کلسترول بالا در طول هفته دو مرتبه ماهی تهیه کنید.

بیشتر بخوانید: ۵۹ درصد جمعیت کشور چاق هستند

• لبنیات به ویژه شیر و ماست کم چرب با ۲% چربی

• مصرف مکرر میوه‌ی تازه به همراه پوست

• سبزیجات

• کاهش مصرف میزان نمک

• بلغور جو دو سر

• مصرف غذا‌های گریلی و پختنی

• نان غلات دار

• تهیه کراکر حاوی غلات فلفل قرمز و تاس کباب

• طیور بدون پوست

• مغذی جات اعم از بادام و گردو

• آووکادو

• برنج

• لوبیا

• پاستا

• منع مصرف نوشابه به ویژه گاز دار

• مصرف آب برای افزایش سوخت و ساز بدن

درمان کلسترول بالا در کودکان

عدم درمان بیماری کلسترول بالا با خطر بیماری‌هایی نظیر سکته، حمله قلبی، بیماری قلبی و بیماری مزمن کلیوی همراه است.

مرحله اول

مؤثرترین روش در خصوص درمان کلسترول بالا در کودکان برخورداری از یک برنامه غذایی و فعالیت‌های ورزشی است. انجام فعالیت‌های ورزشی به صورت مستقیم سبب افزایش میزان HDL در بدن می‌شود. بدین ترتیب خطر بیماری‌های قلبی بر اساس سابقه‌ی خانوادگی کاهش پیدا می‌کند. توصیه می‌شود به صورت روزانه کودک را به ۶۰ دقیقه ورزش هوازی اعم از پیاده روی، دویدن، دوچرخه سواری و شنا تشویق کنید.

مرحله دوم

عدم توجه به دستور العمل‌های پزشکی در راستای پیروی از رژیم غذایی سبب ضرورت یافتن دارو درمانی می‌گردد. رایج‌ترین دارو‌هایی که برای درمان کودکان مبتلا به کلسترول بالا تجویز می‌شود، شامل کلسولام، کلستیرامین و کلستیپول می‌گردد.

مصرف نیاسین نیز در کاهش LDL و تری گلیسیرید مؤثر است. نیاسین یا ویتامین B۳ در بدن سبب افزایش سطح HDL خون می‌شود و از بروز خطرات جسمانی در کودک محافظت می‌نماید.

لازم به ذکر است برای آغاز دارو درمانی می‌بایست کودک حداقل ۸ سال داشته باشد.

اقدامات ضروری والدین در مواجه با کودک مبتلا به کلسترول بالا

یکی از عوامل دخیل در افزایش خطر تصلب شرایین، استرس طولانی مدت است. استرس با افزایش فشار خون، احتمال تصلب شریان و رگ‌های خونی را افزایش می‌دهد.

شما می‌توانید سطح استرس کودک را به وسیله تمرینات آرام سازی و مدیتیشن پایین بیاورید. به او یاد دهید بر روی تنفس خود تمرکز کند و با نفس‌های عمیق، جریان هوای تازه را به بدن منتقل سازد.

یکی از اقدامات ضروری والدین برای درمان کلسترول خون بالا، تشویق کودک به پیروی از رژیم غذایی سالم است. فرآورده‌های لبنی به عنوان یک ماده غذایی مفید نقش چشمگیری در کاهش LDL ایفا می‌کنند.

فرآورده‌های لبنی سرشار از کلسیم هستند. با ورود کلسیم به بدن، روند چربی سوزی تسریع پیدا می‌کند.

از سری اقدامات ضروری والدین برای تسریع روند کاهش کلسترول LDL در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ترغیب کودک به انجام فعالیت‌های ورزشی

• کمک به کودک در راستای حفظ وزن

• آگاه سازی کودک از نشانه‌های دیابت

• تهیه مواد غذایی متنوع به منظور تأمین نیاز‌های بدنی کودک