معلمان خرید خدمت یا معلمان برون سپار نیرو‌های جوانی هستند که از سال ۱۳۹۳ به بعد مجوز رسمی برای بهره‌کشی از تخصص و جوانی آن‌ها توسط آموزش و پرورش صادر شد. کار زیاد در مقابل کمترین میزان حقوق و وضعیت ناپایدار شغلی تنها حاصل فعالیت‌های معلمان خرید خدمتی است که تنها ماموریت‌شان جبران کمبود نیروی کار در مناطق محروم است.
جامعه ۲۴، شادی مکی: دانش‌آموزان محروم‌ترین و دورافتاده‌ترین مناطق کشور را در سایه دانش خود مورد آموزش قرار می‌دهند، دلسوزانه در مناطقی که کمتر کسی حاضر به اشتغال در آنهاست به کار معلمی مشغولند. با این حال نه حقوق مناسبی می‌گیرند و نه وضعیت بیمه‌شان مشخص است، وضعیتی نامشخص به نام معلم خرید خدمت بودن را بر دوش می‌کشند و در بزنگاه‌های مختلف به جای برخورداری از حمایت آموزش و پرورش با پیمانکاری که زورش پر زورتر از آنهاست مواجه شده و فریادرسی هم ندارند.
پای استخدام‌شان که به میان می‌آید گرفتار ماده ۲۸ و احراز صلاحیت‌شان برای معلمی می‌شوند، صلاحیتی که البته طی سال‌ها فعالیت و تدریس‌شان هنوز برای آموزش و پرورش محرز نشده و مشخص نیست تاکنون بر اساس کدام ضوابط و صلاحیت اقدام به تدریس و آموزش نسل آینده می‌کردند و اصولا کدام سرفصل‌ها و ضوابط به‌کارگیری معلمان تغییر کرده است که معلمانی با سابقه چند سال فعالیت در زمان استخدام باید آزمون تعیین صلاحیت بدهند.
طرح به‌کارگیری معلمان خرید خدمتی یا نیرو‌های برون‌سپار از سال ۱۳۹۳ برای تامین معلمان مورد نیاز در مناطق محروم رقم خورد و از آن سال تاکنون معلمان بسیاری به امید پرورش دانش‌آموزان و تامین آینده خود و رسمی شدن در آموزش و پرورش به عنوان معلم مشغول کارند، امیدی که به نظر می‌رسد تنها یک سراب و توهم خوش آب و رنگ برای جوانان تحصیلکرده‌ای است که معلمی را به عنوان شغل آینده خود دنبال کرده‌اند.
جالب آنکه این گروه حتی در طرح رتبه‌بندی معلمان نیز مورد توجه قرار نگرفته و هیچ کس حتی تشکیلات رسمی معلمان مانند کانون صنفی معلمان نیز به فریاد آن‌ها نرسیده است. در واقع به نظر می‌رسد این افراد به عنوان معلم به رسمیت شناخته نشده‌اند و تنها ابزاری بوده‌اند برای کاهش هزینه آموزش و پرورش و سودجویی افسارگسیخته دولت‌هایی که نگاهی ابزار محور به انسان و سرمایه اجتماعی کشور دارند.
به نظر می‌رسد سود اصلی این طرح به جیب موسسات پیمانکاری می‌رود که طرف قرارداد با آموزش و پرورش بوده و نیروی متخصص را با ارزان‌ترین قیمت و نازل‌ترین شرایط ممکن در اختیار این سازمان قرار داده و برای بهره‌کشی از نیروی کار جوان و تحصیلکرده دست در دست آموزش و پرورش گذاشته‌اند.
پای درد و دل یک معلم خرید خدمت
یکی از معلمان خرید خدمت مشکلاتش را در قالب یک ویس برای خبرنگار جامعه ۲۴ فرستاده و سعی می‌کند که توجه خبرنگاران را به شرایط سخت معلمان خرید خدمت جلب کند:
تدریس در سخت‌ترین شرایط مرزی با ماهی ۲ میلیون دریافتی
عبدالخالق لکی زهی، نماینده معلمان خرید خدمتی سیستان و بلوچستان که خود مدت ۶ سال است به عنوان معلم خرید خدمت در نقطه صفر مرزی این استان مشغول به کار است درباره مشکلات معلمان خرید خدمتی به جامعه ۲۴ می‌گوید: «معلمان خرید خدمتی از نظر ساعات تدریس هیچ فرقی با معلمان رسمی ندارند، یعنی همان زحمت و تلاشی را که معلم رسمی متحمل می‌شود معلم خرید خدمتی هم متحمل می‌شود، اما معلمان خرید خدمتی برعکس معلمان رسمی امنیت شغلی ندارند بلکه قراردادی بوده و به واسطه یک موسسه یا پیمانکار حقوق و بیمه خود را دریافت می‌کند تا در آینده این گروه از معلمان بعد از چند سال زحمت و تلاش مدعی استخدام در آموزش و پرورش نشوند.»
«بر اساس بخشنامه‌ای که سال گذشته ابلاغ شد قرار شد که حقوق معلمان خرید خدمت را بر اساس ۲۴ ساعت در هفته پرداخت کنند که این بخشنامه باعث شد حقوق ما ۵۰ درصد کاهش یافته و از ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان در سال تحصیلی گذشته (بر مبنای ۴۴ ساعت) به ۲ میلیون تومان در سال تحصیلی جاری (بر مبنای ۲۴ ساعت) برسد. معلمی را می‌شناسم که ۸ سال در مناطق مرزی و صعب‌العبور زحمت کشیده و امروز با چنین شرایط سختی مواجه است. معلم در هفته ۲۴ ساعت تدریس و آموزش در مدرسه دارد، اما جدا از آموزش در مدرسه معلم باید طرح درس تعریف کند، سوال امتحانی طرح کرده و اوراق را تصحیح کند و باید برای حضور در کلاس درس اطلاعات خود را هم به روز کند. آیا این موارد در آن ۲۴ ساعت اتفاق می‌افتد؟، قطعا خیر.»
«طرح معلم خرید خدمت برای تامین معلم در مناطقی است که آموزش و پرورش با کمبود شدید نیروی انسانی مواجه است. این طرح برای دولت مقرون به صرفه است، زیرا به جای اینکه حقوق ۸ میلیون تومانی به یک معلم رسمی پرداخت کند، با پرداخت ماهی ۲ میلیون تومان معلمانی را با شرایط کاری معلمان رسمی استخدام کرده که لازم نیست تابستان و عید هم برای‌شان بیمه و حقوق پرداخت کند. این طرح مورد استقبال هر دولتی قرار می‌گیرد، اما انتظار داشتیم دولت رئیسی که خود را دولت محرومان می‌داند به ۸ سال زجر معیشتی معلمان خرید خدمتی پایان بدهد، اما نه تنها تغییری حاصل نشد که با کاهش حقوق مواجه شده‌ایم.»
«مگر نمایندگان ما در مجلس برای ما کاری کنند وگرنه شرایط معلمان خرید خدمتی روز به روز بدتر می‌شود. یکی از مشکلات ما آن است که همواره تا پایان سال تحصیلی بلاتکلیف هستیم، در سال تحصیلی جاری نیز هنوز قرارداد نداریم و بدون هیچگونه قراردادی با آموزش و پرورش همکاری می‌کنیم. طرف قرارداد ما، موسسه واسطه است و این موسسه طرف قرارداد با آموزش و پرورش. در واقع این موسسات برای این تشکیل شده‌اند که معلمان را جذب کنند بدون اینکه تعهد استخدامی برای آموزش و پرورش ایجاد شود.»
پرداخت حقوق حداقلی به معلمان خرید خدمتی بعد از چند ماه پیگیری
«برخی گمان می‌کنند ما در مدارس غیرانتفاعی کار می‌کنیم، این درست نیست، معلمان خرید خدمت در مدارس دولتی کار می‌کنند و کد معلم کد مستقل دولتی است؛ این طرح به نفع دولت بود، اما به نفع معلم نیست. امروز معلمان رسمی پیگیر رتبه‌بندی و افزایش حقوق هستند، اما ما به دنبال امنیت شغلی بوده و نه تنها افزایش حقوق نداریم که با کاهش حقوق مواجه شده‌ایم. بعد از گذشت سه ماه ما حقوقی نگرفته‌ایم و تازه چند روزی است که مبلغ ۴ میلیون تومان را به صورت علی‌الحساب به ما پرداخت کرده‌اند. اما مشخص نیست این مبلغ حقوق یک ماه است یا ۲ ماه یا ۳ ماه؟ این پرداخت قرار بود بر مبنای حقوق سال گذشته باشد، به علاوه آنکه این میزان به همه استان‌ها پرداخت نشده است و مثلا مبلغ علی‌الحساب به استان خراسان از این مبلغ کمتر بوده است.»
«نمایندگان انقلابی با دیوان محسبات نامه‌نگاری کرده و پیگیر این مشکلات هستند ما هم امیدواریم مشکلات حل شود، بر این طرح هیچ نظارتی نیست و وزارت آموزش و پرورش هم نگاه دقیقی به آن ندارد مثلا هنوز مشخص نیست تعداد دقیق معلمان خرید خدمت چقدر است. کمیسیون آموزش مجلس می‌گوید ۳۲ هزار نفر و دیگری می‌گوید ۱۸ هزار نفر.»
بیشتر بخوانید: پای صحبت‌های یک «معلم برون‌سپار»؛ به ما گفتند مدعیانِ بی‌سواد!/ معلمانی با حقوق ساعتی ۳ هزار تومان!
(آیا کانون صنفی معلمان از معلمان خرید خدمتی حمایت کرده‌اند؟): «کانون صنفی معلمان برای معلمان رسمی زحمت می‌کشند و تا به حال با ما صحبتی نکرده‌اند تا تصمیمی گرفته شود. البته برای معلمان خرید خدمت بودجه تعریف شده دارند، برای تبدیل وضعیت معلمان خرید خدمت، طرحی نوشته شده که اگر به شورای نگهبان برود رد نمی‌شود، اما شرکت‌های پیمانکاری سود می‌برند و زحمت را همکاران خرید خدمتی می‌کشند. این در شان جمهوری اسلامی ایران نیست، اما متاسفانه ما فریادرسی نداریم.»
«فعلا به شرکت‌های واسطه‌ای اعلام شده که بیمه ما را ۳۰ روزه رد کنند تا نیم سال تحصیلی برود، اما اگر بعدا اعلام شد بیمه‌ها بر مبنای ۱۸ روز پرداخت شد در نیمه دیگر سال از بیمه کسر می‌کنند و مثلا بیمه فروردین و اردیبهشت معلم خرید خدمتی را ۵، ۶ روز رد کنند تا مابه‌التفاوت آن جبران شود. بدون پرداختی، بدون قرارداد بستن و تعیین تکلیف حقوق و بیمه ما سه ماه ابتدایی سال تحصیلی رفت، سه ماه دیگر هم بگذرد عید نوروز می‌شود و ۱۵ روز تعطیل است بعد از آن هم یک ماه دیگر داریم با کمترین هزینه و کدام دولت می‌خواهد به داد ما برسد؟»
دو شیفت تدریس، ۲۴ ساعت حقوق
یکی از مدیران مدرسه خرید خدمتی نیز که ۴ سال است در مناطق مرزی سیستان و بلوچستان تدریس می‌کند گفتنی بسیار دارد. این معلم به جامعه ۲۴ می‌گوید: «من معلم خرید خدماتم و دو مدرسه راهنمایی و دبیرستان را در دو شیفت صبح و عصر روستا‌های مرزی مدیریت می‌کنم. فرق من با معلم رسمی این است که به عنوان یک مدیر حق مدیریت دریافت نمی‌کنم و همان حقوق دو میلیون تومانی که برای معلمان خرید خدمت با احتساب ۲۴ ساعت کار در هفته لحاظ شده را می‌گیرم.»
«مدیر مدرسه باید امکاناتی مانند ماژیک و برگه A۴ و ... را فراهم کند، اما اداره آموزش و پرورش منطقه و موسسه پیمانکار هیچ‌یک زیربار هزینه‌ها نمی‌روند و می‌گویند خودت فراهم کن، من با ماهی دو میلیون تومان حقوق چگونه می‌توانم این امکانات را فراهم کنم؟ من متاهل و دارای سه فرزند هستم، از همسرم که در شهر دیگر است دور هستم و فرزندانم در روستا در کنار خودم زندگی می‌کنند، برای دیدن خانواده‌ام باید پنج ساعت طی مسیر کنم در حالی که در این مناطق ماشین پیدا نمی‌شود.»
«همه این مشکلات را به عنوان یک معلم و یک مدیر تحمل می‌کنم، اما نه شرایط بیمه‌ام مشخص است و نه حقوق مناسبی دارم، جدیدا هم طرحی آمده که بیمه ما را از ۳۰ روز به ۱۵ روز کاهش بدهند. من از شنبه تا پنجشنبه تدریس دارم ۴۸ ساعت در هفته تدریس می‌کنم، اما بابت ۲۴ ساعت حقوق دریافت می‌کنم.»
«بعد از سه ماه کار بدون دریافت حقوق، چند روزییست که ۴ میلیون تومان به صورت علی‌الحساب پرداخت کردند آن هم بعد از کلی اعتراض و پیگیری این مبلغ را واریز کردند. زنان خرید خدمت شرایط بدتری دارند، یافتن جایی برای اسکان در مناطقی که مشغول تدریس هستیم بسیار سخت است، در حالی که مردان می‌توانند در مدرسه اسکان بگیرند وقتی هم که معلم خانم خرید خدمت متاهل باشد شرایط بدتر است. من لب مرز تدریس می‌کنم و تا کشور پاکستانی راهی نیست.»
«در روستای محل تدریس من، آبی برای خوردن نیست، سرویس بهداشتی نداریم، صبح در یک روستا تدریس می‌کنم و عصر هم باید سر جاده باشم و با ماشین‌های عبوری به روستای بعدی برای تدریس بروم. ما معلمان خرید خدمت در چنین شرایط سختی تنها با دو میلیون تومان تدریس می‌کنیم. هیچکس هم به فکر ما نیست معلمان رسمی به فکر رتبه‌بندی و افزایش حقوق هستند، اما هیچکس به داد ما نمی‌رسد.»
«آنقدر با آموزش و پرورش جر و بحث کردم که راضی شدند به نام یک معلم رسمی برایم اضافه کاری رد کنند، چون برای معلم خرید خدمت اضافه کاری رد نمی‌شود که البته این مبلغ را نیز هنوز دریافت نکردم. سال گذشته هم من و یکی از همکارانم هر یک ۹۰ ساعت تدریس در مدرسه داشتیم، اما فقط حقوق ۲۴ ساعت را دریافت کردیم. شکایت هم می‌کردیم می‌گفتند که شما معلم خرید خدمت هستید و زور ما به کسی نمی‌رسید.»