وزارت آب و انرژی طالبان در بیانیه‌ای ضمن اعلام پایبندی به معاهده آب میان ایران و افغانستان از آمادگی این وزارتخانه برای اجرای توافقنامه حق‌آبه با طرف ایرانی خبر داد. این تازه‌ترین خبر درباره وضعیت بحرانی تالاب هامون است.
جامعه ۲۴- مساله کم‌آبی شدید هامون حالا دیگر فقط موضوع سیستان‌وبلوچستان و ساکنان این استان نیست و به مساله‌ای تبدیل شده است. در هفته‌های گذشته تجمع اعتراض آمیز مردم شهر‌های شمالی استان سیستان‌وبلوچستان در اعتراض به سیاست‌های افغانستان در تخصیص ندادن حقابه هامون در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بازتاب داشت. این مشکل البته به دوره طالبان محدود نیست و سال‌هاست که ایران و افغانستان بر سر چگونگی تخصص حقابه با یکدیگر اختلاف دارند.
قدرت‌گیری طالبان در افغانستان و نوع مواجهه مقامات ایران با این گروه سبب شد تا امید‌ها برای احیای دوباره توافق میان ایران و افغانستان بر سر حقابه هامون دوچندان شود، ولی این اتفاق رخ نداد. حتی در هفته‌های اخیر بارش قابل توجه باران هم موجب نشد که حقابه‌ای به ایران سرازیر شود.
بیشتر بخوانید: چه عواملی باعث تنش آبی در ایران شده است؟/ چشم‌انداز دو سال آینده اصلا خوب نیست
سد کمال خان باز شد، اخبار مبنی بر بازگشت آب به ایران منتشر شد، ولی در عمل هیچ اتفاقی رخ نداد. آب به گوشه دیگری از افغانستان رفت تا ساکنان سیستان دست به اعتراض در نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان بزنند. در نتیجه این اعتراضات وزارت خارجه بر پیگیری حقابه هامون از طرق قانونی تاکید کرد. اینکه این پیگیری‌ها نتیجه داده یا خیر، مشخص نیست، ولی دیروز، سخنگوی طالبان در توئیتر خود اطلاعیه‌ای منتشر کرد که امید‌ها برای بازگشت آب به ایران را دوباره زنده کرد.
وزارت آب و انرژی طالبان در بیانیه‌ای ضمن اعلام پایبندی به معاهده آب میان ایران و افغانستان از آمادگی این وزارتخانه برای اجرای توافقنامه حق‌آبه با طرف ایرانی خبر داد. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان بیانیه وزارت آب و برق امارت اسلامی افغانستان را در توییتر منتشر کرد. در این بیانیه آمده است که «در ارتباط با مدیریت رودخانه هلمند به تمام موضوعات حقوقی، فنی و ضمائم معاهده آب که میان ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۱ امضا شده، پایبند خواهد بود.»
این وزارتخانه در بخش دیگری از بیانیه خود تاکید کرده که «آمادگی دارد برای اجرای مفاد این معاهده دائمی با کشور دوست و همسایه ایران در فضای اعتماد همکاری کند.» این بیانیه پس از آن صادر شده که هفته گذشته در توئیتر اخباری از سوی برخی کاربران منتشر شد که حاکی از مخالفت طالبان با بازگشت آب هامون به سمت ایران بود. بنا به این اخبار که البته از سوی مقامات رسمی طالبان تایید نشد، مقامات حکومت طالبان در افغانستان گفته بودند که تنها شرط بازگشت آب به هامون، حل مشکل آبی افغانستان است. به نظر می‌رسد بیانیه دیروز وزارت آب و انرژی طالبان، تکذیبیه‌ای باشد بر اخبار یاد شده.
این در حالی است که پیش از این سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در جریان نشست خبری خود صراحتا اعلام کرده بود که حقابه هامون و همکاری طالبان بر سر اجرای دوباره این قرارداد، یکی از ملاک‌های مدنظر ایران برای مسئولیت‌پذیری طالبان در افغانستان است.
او گفته بود: «در حوزه سیاست خارجی به صراحت می‌گویم که حق‌آبه ایران از هیرمند یک حقابه قطعی است به‌رغم اینکه هیات حاکمه سرپرستی افغانستان تایید کرده که معاهده موجود بین دو کشور را قبول دارد و این حق قطعی است و سد را باز کرده، ولی آبی به مرز‌های ایران نرسیده است.
برای ما باز شدن سد مهم نیست برای ما دریافت حق‌آبه مهم است و کلیه موانع در این زمینه را هیات حاکمه سرپرستی افغانستان باید برطرف کند. این موضوع سنجه بسیار مهمی است تا به ما نشان دهد که هیات حاکمه سرپرستی افغانستان به چه میزان مسئولیت‌پذیر است و به توافقات دوجانبه و معاهدات بین‌المللی پایبند است.»
با این حال هنوز مشخص نیست که حق آبه هامون با بیانیه طالبان به سمت ایران بر خواهد گشت یا خیر. اگر قرار بر پایبندی طالبان به معاهده ۱۳۵۱ باشد، باید شاهد بازگشت ۲۴ متر مکعب آب در ثانیه به ایران باشیم، ولی با سد کمال‌خان عملا این مهم ناممکن شده است.
به اذعان مقامات افغانستانی پیش از قدرت‌گیری طالبان، سد کمال‌خان با مخزنی حدود ۵۲ میلیون مترمکعب بیش از ۸۰ هزار هکتار، قرار است زمین‌های کشاورزی را در افغانستان آبیاری و بیش از ۹ مگاوات انرژی برق برای مردم این کشور تولید کند و همزمان خشکی را برای مردم سیستان به عمل آورد. پیش از این محمد سرگزی، نماینده مردم زابل در مجلس یازدهم در دیدار با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران با ابراز نگرانی‌های مردم منطقه سیستان‌وبلوچستان در مورد حقابه هیرمند از لزوم توجه جدی وزارت امور خارجه به این موضوع گفته بود.
او در جریان این دیدار تاکید کرده بود که «با توجه به عدم پایبندی طرف افغانستانی به انجام تعهدات بین‌المللی و رهاسازی مناسب حق آبه هیرمند و همچنین بی توجهی آن‌ها به شرایط بحرانی محیط زیستی تالاب بین‌المللی هامون که آثار فراوانی در زندگی مردم هر دو کشور دارد، لازم است اعطای هرگونه امتیاز به کشور افغانستان منوط به تامین حق‌آبه هیرمند و توجه طرف مقابل به احیای دریاچه تالاب هامون شود و وزارت امور خارجه این مهم را به عنوان جدی‌ترین مطالبه به حق مردم سیستان پیگیری کند.»