دبیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار: قرار است تا ماه آینده نشستی با حضور مسئولان کشور عراق و سوریه برگزار شود و یکشنیه هفته آینده هم ستاد ملی به ریاست رئیس سازمان جلسه‌ای برگزار می‌کند
جامعه ۲۴- این دومین آخر هفته در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ است که گردوغبار بسیاری از استان‌های کشور را می‌پوشاند. هفته گذشته هم هجوم گردوغبار بسیاری از استان‌های کشور را در تیرگی فرو برد و شاخص لحظه‌ای هوای پایتخت ۴۹۱ و خطرناک گزارش شد و کیفیت هوا در ۲۳ ایستگاه در شرایط قرمز و ناسالم برای همه گروه‌ها قرار گرفت. گردوغبار حتی به شهر‌های شمالی هم رسید و ارتفاعات گلستان و گیلان و مازندارن هم هم غبارآلود شد.
حالا باز هم غبار در راه شهر‌های بسیاری است و آنطور که سازمان هواشناسی گزارش داده نیمه غربی و بخش‌هایی از مناطق مرکزی و جنوب کشور از جمله تهران و جنوب البرز آخر هفته خود را با وزش شدید باد می‌گذرانند و استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، کردستان، قزوین، زنجان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، مرکزی، اصفهان، چهارمحال‌وبختیاری، قم، تهران، البرز، سمنان، فارس و همچنین مناطق محدودی از نیمه شرقی، وزش شدید باد همراه با گرد و خاک را دوباره تجربه می‌کنند؛ و این در حالی است که مسئولان همچنان می‌گویند دیپلماسی نیازمند به زمان بیشتری است و آنطور که دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار کشور به می‌گوید قرار است تا ماه آینده و در گام نخست نشستی با حضور مسئولان کشور عراق و سوریه برگزار شود و یکشنیه هفته آینده هم ستاد ملی به ریاست رئیس سازمان جلسه‌ای برگزار خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: احتمال تعطیلی تهران بخاطر وضعیت نارنجی / پایتخت نشینان از منزل خارج نشوند
دیروز، مهدکودک‌ها و مقاطع پیش دبستانی و دبستانی ۱۰ شهرستان استان خوزستان شامل دشت آزادگان، هویزه، آبادان، خرمشهر، شادگان، ماهشهر، اهواز، حمیدیه، باوی و کارون در نوبت صبح تعطیل شدند. محمد سبزه‌زاری، مدیر کل هواشناسی خوزستان با اعلام هشدار سطح زرد مرکز ملی پایش و هشدار سریع گرد و خاک هواشناسی خوزستان گفت: «با فعال شدن و نفوذ توده گرد و خاک در بیابان‌های جنوبی عراق، هوای بیشتر شهر‌های استان شاهد غبار و کاهش کیفیت هوا هستند.»
غبار، اما زودتر از پیش‌بینی‌ها به کرمانشاه رسید و در حالی که به‌نظر می‌رسید این استان اواخر هفته روز‌های پرغباری را بگذارند، اما از دیروز دید افقی در قصرشیرین به ۱۰۰ متر رسیده است. علی محمد زورآوند، معاون توسعه و پیش‌بینی هواشناسی استان کرمانشاه هم با بیان اینکه توده گردوغباری که پیش‌بینی شده بود وارد جو استان شود دارای دو هسته است، تاکید کرد: «هسته اول با سرعت زیاد به سمت ما حرکت کرد و اکنون نوار مرزی استان را تحت تاثیر قرار داده است. این هسته احتمالا عمدتا نوار مرزی استان را درگیر کرده و نفوذ کمتری به سمت داخل استان خواهد داشت، اما احتمال تغییر جریانات را هم نباید نادیده گرفت.»
به گفته او، هسته دوم اکنون بر روی مرز سوریه و عراق تشکیل شده و با سرعت کمتری در حال حرکت به سمت ما است و به احتمال زیاد تا غروب جو استان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. «اگرچه گردوغبار ناشی از هسته دوم می‌تواند سایر نقاط استان را هم تحت تاثیر قرار دهد، اما غلظت آن در نقاط مرکزی استان کمتر از نواحی مرزی است.»
شاخص لحظه‌ای قصرشیرین و سرپل ذهاب به عدد ۵۰۰ رسیده که بیانگر وضعیت بحران است. تا ظهر دیروز، غلظت ذرات گردوغبار در قصرشیرین به ۲۵۰۰ میکروگرم بر متر مکعب هوا رسیده که ۱۶ برابر حد استاندارد است. از سوی دیگر آنطور که بررسی «پیام ما» در سامانه پایش کیفی هوای کشور نشان می‌دهد، در روز چهارشنبه سرپل‌ذهاب (کرمانشاه) با شاخص ۴۰۸ غبارآلودترین نقطه کشور است و در خوزستان نیز دو ایستگاه خرمشهر با شاخص ۳۸۴ در رتبه دوم، و ایستگاه رامشیر با شاخص ۳۰۵ در رتبه سوم و در وضعیت قهوه‌ای (خطرناک) قرار داشته‌اند. طبق اطلاعات این سامانه وضعیت غبارآلودگی در بخش‌های شاخص هم‌اکنون، روزانه و آنلاین تفاوت بسیاری دارد، اما غبار همچنان بر نقاط مختلفی از غرب و جنوب غرب کشور سایه افکنده است.
بغداد، پایتخت عراق هم روز سه‌شنبه صحنه توفان شدید گردوغبار بو و آنطور که بغدادالیوم نوشته این شهر دچار مشکلات گسترده‌ای بوده است.
کانون‌های ریزگرد داخلی فراموش شده‌اند
غبار برخاسته از کشور‌های همسایه سبب شده تمرکز از کانون‌های داخلی غبار برداشته شود و این موضوع سبب انتقاد بعضی فعالان محیط زیست شده است. فیصل عامری، فعال محیط زیست استان خوزستان، با انتشار ویدیویی از بخش‌های خشکیده تالاب شادگان به طعنه می‌گوید: «اینجا تالاب شادگان است، ۲۲ فروردین ۱۴۰۱. مسئله ریزگرد‌ها امروز خیلی مهم است و خدا را شکر ما هم در تولید ریزگرد به خودکفایی رسیده‌ایم.» او زمین خشکیده تالاب را نشان می‌دهد و می‌گوید: «اینجا بندر تجاری شادگان است، بندر ابوخضیر، نزدیک آبادان.»
باد می‌آید و غبار از زمین برخاسته. عامری مشتی خاک در دستش می‌گیرد و رها می‌کند و می‌گوید: «و این زمین‌های تالاب شادگان است که شور است و آبش تبخیر شده.» تا چشم کار می‌کند بیابان است. «اصلا کسی باور نمی‌کند که اینجا روزی پوشش گیاهی بوده.» اینطور که عامری می‌گوید اینجا مرکز کانون تولید ریزگرد‌های نمکی برای چندین استان و شاید کشور‌های همسایه باشد. انتقاد او به این است که کانون‌های داخلی رها شده‌اند و در عوض مسئولیت بحران امروز «به گردن این دولت و آن دولت و ترکیه و غیره» انداخته شده است.
در روز‌های اخیر فعالان محیط زیست بار دیگر از خشکی تالاب شادگان و حقابه‌ای گفتند که از زمان ساخت «سد مارون ۱» در دهه هفتاد به تالاب بین‌المللی شادگان داده نشده و حالا صحبت از ساخت «سد مارون ۲» نگرانی این فعالان را بیشتر کرده است. آن‌ها می‌گویند اگر در غرب خوزستان با از بین رفتن حقابه تالاب هورالعظیم که بالغ بر ۱۲۰ هزار هکتار است با بوران گردوغبار مواجهیم، تالاب شادگان ۴۸۶ هزار هکتار است و شرق خوزستان هم به مصیبتی مانند غرب خوزستان دچار می‌شود، اما این بار کانون ریزگرد تا فارس کشیده می‌شود.
کانون‌های خارجی غبار، اثرگذارتر از کانون‌های داخلی
طبق مطالعات ستاد ملی مبارزه با گردو غبار در سال ۹۹-۱۳۹۸، ۳۵ میلیون هکتار منطقه غبارخیز در کشور داریم که این مناطق در ۲۳ استان پراکنده‌اند. آنطور که علی‌محمد طهماسبی، دبیر ستاد ملی مقابله با پدیده گردوغبار کشور به «پیام ما» می‌گوید، ۹ استان کشور در حدود ۸۵ درصد از این غبار را تولید می‌کنند: «این ۳۵ میلیون هکتار سالانه ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار ذرات گردوغبار زیر ۱۰ میکرون تولید می‌کنند که اگر زیر صد میکرون را در نظر بگیریم باید بگویم حجم تولید گردوغبار بیشتر است.» او می‌گوید هرچند مناطق غبارخیز داخلی اهمیت بالایی دارند، اما شدت و غلظت غبارخیزی در خارج بسیار بیشتر است چرا که جریانات آب و هوای منطقه‌ای بیشتر است. «از نظر علمی صحبت دقیقی نیست که بگوییم چند درصد از این غبار‌ها داخلی است چرا که رخداد به رخداد با یکدیگر فرق می‌کند.»
او به آخرین اقدامات در حوزه دیپلماسی و با کشور‌های اطراف هم اشاره می‌کند و می‌گوید دیپلماسی مکانیزمی طولانی‌مدت است. «اما در حال حاضر به دلیل بحران‌های اخیر برای بسیاری از سران کشور این موضوع مهم شده. در جلسه اخیر هیئت دولت، رئیس جمهور بار دیگر بر این مورد تاکید کرد و ما هم در جلساتمان با رئیس سازمان محیط زیست بر اقدامات پیش رو با جزئیات و دقت بیشتری متمرکزیم.»
او می‌گوید از جمله ضعف‌های موجود در عرصه بین‌المللی نبود مکانیزم مالی و پشتیبانی اقتصادی است و دیگری هم حضور نداشتن نهاد‌های بین‌المللی برای رفع مشکل است. «دیپلماسی برنامه طولانی‌مدت است، اما در کوتاه مدت کمیته‌ای تخصصی تشکیل شده و قرار است تا ماه آینده و در گام نخست نشستی با حضور مسئولان کشور عراق و سوریه برگزار شود و یکشنیه هفته آینده هم ستاد ملی به ریاست رئیس سازمان جلسه‌ای برگزار می‌کند.»